“Γιατί αυτή και μόνο αυτή;” γράφει η υποψήφια για Όσκαρ ντοκιμαντερίστρια Immy Humes στην εισαγωγή του βιβλίου “THE ONLY WOMAN” που κυκλοφορεί από την Phaidon. Αφορμή για την δημιουργία του βιβλίου της, ήταν μια φωτογραφία της σκηνοθέτιδας Sirley Clarke το 1961. Η Clarke στέκεται, με το ποτήρι στο χέρι, η μόνη γυναίκα ανάμεσα σε 22 άνδρες με ευχές που γεμίζουν το κάδρο: το καστ, το συνεργείο και τους υποστηρικτές της. Η μοναδική γυναίκα σκηνοθέτης της εποχής της. Τι σημαίνει η μοναχικότητά της, αναρωτήθηκε η Humes. Έτσι δεν δυσκολεύθηκε καθόλου να βρει 100 ιστορικές φωτογραφίες μοναχικών γυναικών που κρύβονται ανάμεσα σε ομάδες ανδρών. Οι φωτογραφίες καλύπτουν περισσότερο από ενάμιση αιώνα, από το 1862 έως το 2020, και τραβήχτηκαν σε 20 χώρες.
Το βιβλίο αυτό θα μπορούσε να είναι και μια μελέτη της εξουσίας, όπως φαίνεται σε 100 φωτογραφίες ομάδων από πολιτικούς και αθλητές, επιστήμονες και συγγραφείς, φοιτητές, μουσικούς της τζαζ και ζωγράφους, οι μορφές αυτές άλλοτε ποζάρουν άλλοτε όχι, όλοι άντρες με μία μόνο γυναίκα. Γιατί όμως εκεί αυτή η μία και μόνη γυναίκα; Μήπως οι άνδρες την έβλεπαν ως το κερασάκι στην κορυφή; Το πιο σημαντικό όμως είναι, πώς ένιωθε άραγε εκείνη που βρισκόταν εκεί; “Ο τοκενισμός είναι η πρώτη σκέψη που μου ήρθε στο μυαλό”, παραδέχεται η Humes, αλλά ο τοκενισμός είναι μια “παράσταση της συμμετοχικότητας” που απαιτεί κοινό. Οι περισσότερες από αυτές τις ομάδες δεν ένιωθαν ακόμη την ανάγκη να ανοίξουν τις πόρτες τους σε περισσότερους. “Αυτό ήταν κάτι άλλο, κάτι παλαιότερο”, καταλήγει. Οι γυναίκες αυτές έπαιζαν διάφορους ρόλους: πρωτοπόρες στον τομέα τους, “μασκότ” για να χαρίζουν καλή τύχη στους άνδρες που ήταν γύρω τους, σύζυγοι και κόρες, μαγείρισσες και βοηθοί. Πάντα όμως αποτελεί εξαίρεση, και μάλιστα εκείνη που “αποδεικνύει τον κανόνα”, γράφει η Humes, “ο κανόνας είναι ότι οι γυναίκες δεν ανήκουν εδώ”.
Οι περισσότεροι από τους ζωγράφους της φωτογραφίας -μεταξύ αυτών ο Jackson Pollock, ο Mark Rothko και ο Willem de Kooning– είναι διάσημοι εκτός από την μοναδική γυναίκα, τη Hedda Sterne. Παρόλο που η παρουσία -“ένα φτερό στο καπέλο”, όπως είπε η ίδια- είναι που κάνουν την εικόνα εντυπωσιακή. Οι εικονιζόμενοι καλλιτέχνες διαμαρτύρονταν για την οπισθοδρομική στάση του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης στο θέμα της αφηρημένης τέχνης. Η διαμαρτυρία τους είχε γίνει πρωτοσέλιδο αλλά ο φόβος τους ότι θα τους απορρίψουν ως μποέμ τους έκανε να φωτογραφηθούν “σαν τραπεζίτες”. Όπως θυμάται η Hedda Sterne: “Όταν φτάσαμε, κάθε καρέκλα είχε ένα όνομα πάνω της. Αλλά για μένα δεν υπήρχε καρέκλα. Τελικά κατάφερα να σταθώ στο πίσω μέρος”. Παρ’ όλα αυτά, οι άνδρες “ήταν πολύ έξαλλοι που βρισκόμουν ανάμεσά τους γιατί πίστευαν ότι η παρουσία μιας γυναίκας αφαιρούσε από τη σοβαρότητα της διαμαρτυρίας τους”.
Η Shirley Chisholm εμφανίζεται με τους συνυποψηφίους της για τις προεδρικές εκλογές των Δημοκρατικών στην εκπομπή “Meet the Press” του NBC στη Νέα Υόρκη, το 1972.
Η Αμερικανίδα πολεμική ανταποκρίτρια Martha Gellhorn κάνοντας το ρεπορτάζ της από το Cassino της Ιταλίας το 1944. Λίγους μήνες αργότερα, στις 6 Ιουνίου, θα γίνει η μόνη γυναίκα από τις 150.000 που βρίσκονται στις παραλίες της Νορμανδίας για να παρακολουθήσει την Απόβαση στη Νορμανδία.
Την εποχή που τραβήχτηκε αυτή η φωτογραφία, το 1903 στο θερινό παλάτι στο Πεκίνο, η Αυτοκράτειρα Dowager Cixi της Κίνας “ήταν ίσως η πιο ισχυρή γυναίκα στον κόσμο”, γράφει η Humes. Και όμως: “Η Cixi μπόρεσε να κυβερνήσει σε μια βαθιά πατριαρχική κοινωνία μόνο λόγω της θαυμαστής ικανότητάς της να δημιουργήσει μια ταυτότητα που, ενώ ήταν πολύ γυναικεία και δική της, προσάρμοζε τις παραδοσιακές ανδρικές πτυχές της εξουσίας”.
Η φωτογράφος Ming Smith ποζάρει με την κολεκτίβα Kamoinge Workshop στη Νέα Υόρκη το 1973, ένα χρόνο αφότου έγινε το πρώτο γυναικείο μέλος της (και το νεότερο). “Δεν είδαμε ποτέ εικόνες της μεγάλης μας κουλτούρας πουθενά, πουθενά”, δήλωσε η Smith για τη συλλογικότητα. Παρακλάδι του κινήματος Black Power, η ομάδα προσέγγισε τις εικόνες με την πρόθεση να “έχει μια άλλη οπτική γωνία από αυτή που μας έδειχναν τα μέσα ενημέρωσης”.
Η “Πρώτη Κυρία” της αφροκουβανέζικης τζαζ, η Graciela -στη φωτογραφία στη Νέα Υόρκη το 1947- γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αβάνα πριν μετακομίσει στη Νέα Υόρκη στα 20 της χρόνια, για να τραγουδήσει με το συγκρότημα Afro-Cubans.
Η επαναστάτρια Ieshia Evans διαμαρτύρεται για τη δολοφονία του Alton Sterling από την αστυνομία στο Baton Rouge, La., το 2016. Αυτή η διάσημη πλέον εικόνα “αφορά τόσο πολύ την αντίθεση”, γράφει η Humes. “Ένας εναντίον πολλών, γυναίκα εναντίον άνδρα, μαύρος εναντίον λευκού, σωστό εναντίον λάθους, ειρήνη εναντίον βίας”.
“Γιατί αυτή και μόνο αυτή;” γράφει η υποψήφια για Όσκαρ ντοκιμαντερίστρια Immy Humes στην εισαγωγή του βιβλίου “THE ONLY WOMAN” που κυκλοφορεί από την Phaidon. Αφορμή για την δημιουργία του βιβλίου της, ήταν μια φωτογραφία της σκηνοθέτιδας Sirley Clarke το 1961. Η Clarke στέκεται, με το ποτήρι στο χέρι, η μόνη γυναίκα ανάμεσα σε 22 άνδρες με ευχές που γεμίζουν το κάδρο: το καστ, το συνεργείο και τους υποστηρικτές της. Η μοναδική γυναίκα σκηνοθέτης της εποχής της. Τι σημαίνει η μοναχικότητά της, αναρωτήθηκε η Humes. Έτσι δεν δυσκολεύθηκε καθόλου να βρει 100 ιστορικές φωτογραφίες μοναχικών γυναικών που κρύβονται ανάμεσα σε ομάδες ανδρών. Οι φωτογραφίες καλύπτουν περισσότερο από ενάμιση αιώνα, από το 1862 έως το 2020, και τραβήχτηκαν σε 20 χώρες.
Το βιβλίο αυτό θα μπορούσε να είναι και μια μελέτη της εξουσίας, όπως φαίνεται σε 100 φωτογραφίες ομάδων από πολιτικούς και αθλητές, επιστήμονες και συγγραφείς, φοιτητές, μουσικούς της τζαζ και ζωγράφους, οι μορφές αυτές άλλοτε ποζάρουν άλλοτε όχι, όλοι άντρες με μία μόνο γυναίκα. Γιατί όμως εκεί αυτή η μία και μόνη γυναίκα; Μήπως οι άνδρες την έβλεπαν ως το κερασάκι στην κορυφή; Το πιο σημαντικό όμως είναι, πώς ένιωθε άραγε εκείνη που βρισκόταν εκεί; “Ο τοκενισμός είναι η πρώτη σκέψη που μου ήρθε στο μυαλό”, παραδέχεται η Humes, αλλά ο τοκενισμός είναι μια “παράσταση της συμμετοχικότητας” που απαιτεί κοινό. Οι περισσότερες από αυτές τις ομάδες δεν ένιωθαν ακόμη την ανάγκη να ανοίξουν τις πόρτες τους σε περισσότερους. “Αυτό ήταν κάτι άλλο, κάτι παλαιότερο”, καταλήγει. Οι γυναίκες αυτές έπαιζαν διάφορους ρόλους: πρωτοπόρες στον τομέα τους, “μασκότ” για να χαρίζουν καλή τύχη στους άνδρες που ήταν γύρω τους, σύζυγοι και κόρες, μαγείρισσες και βοηθοί. Πάντα όμως αποτελεί εξαίρεση, και μάλιστα εκείνη που “αποδεικνύει τον κανόνα”, γράφει η Humes, “ο κανόνας είναι ότι οι γυναίκες δεν ανήκουν εδώ”.
Οι περισσότεροι από τους ζωγράφους της φωτογραφίας -μεταξύ αυτών ο Jackson Pollock, ο Mark Rothko και ο Willem de Kooning– είναι διάσημοι εκτός από την μοναδική γυναίκα, τη Hedda Sterne. Παρόλο που η παρουσία -“ένα φτερό στο καπέλο”, όπως είπε η ίδια- είναι που κάνουν την εικόνα εντυπωσιακή. Οι εικονιζόμενοι καλλιτέχνες διαμαρτύρονταν για την οπισθοδρομική στάση του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης στο θέμα της αφηρημένης τέχνης. Η διαμαρτυρία τους είχε γίνει πρωτοσέλιδο αλλά ο φόβος τους ότι θα τους απορρίψουν ως μποέμ τους έκανε να φωτογραφηθούν “σαν τραπεζίτες”. Όπως θυμάται η Hedda Sterne: “Όταν φτάσαμε, κάθε καρέκλα είχε ένα όνομα πάνω της. Αλλά για μένα δεν υπήρχε καρέκλα. Τελικά κατάφερα να σταθώ στο πίσω μέρος”. Παρ’ όλα αυτά, οι άνδρες “ήταν πολύ έξαλλοι που βρισκόμουν ανάμεσά τους γιατί πίστευαν ότι η παρουσία μιας γυναίκας αφαιρούσε από τη σοβαρότητα της διαμαρτυρίας τους”.
Η Shirley Chisholm εμφανίζεται με τους συνυποψηφίους της για τις προεδρικές εκλογές των Δημοκρατικών στην εκπομπή “Meet the Press” του NBC στη Νέα Υόρκη, το 1972.
Η Αμερικανίδα πολεμική ανταποκρίτρια Martha Gellhorn κάνοντας το ρεπορτάζ της από το Cassino της Ιταλίας το 1944. Λίγους μήνες αργότερα, στις 6 Ιουνίου, θα γίνει η μόνη γυναίκα από τις 150.000 που βρίσκονται στις παραλίες της Νορμανδίας για να παρακολουθήσει την Απόβαση στη Νορμανδία.
Την εποχή που τραβήχτηκε αυτή η φωτογραφία, το 1903 στο θερινό παλάτι στο Πεκίνο, η Αυτοκράτειρα Dowager Cixi της Κίνας “ήταν ίσως η πιο ισχυρή γυναίκα στον κόσμο”, γράφει η Humes. Και όμως: “Η Cixi μπόρεσε να κυβερνήσει σε μια βαθιά πατριαρχική κοινωνία μόνο λόγω της θαυμαστής ικανότητάς της να δημιουργήσει μια ταυτότητα που, ενώ ήταν πολύ γυναικεία και δική της, προσάρμοζε τις παραδοσιακές ανδρικές πτυχές της εξουσίας”.
Η φωτογράφος Ming Smith ποζάρει με την κολεκτίβα Kamoinge Workshop στη Νέα Υόρκη το 1973, ένα χρόνο αφότου έγινε το πρώτο γυναικείο μέλος της (και το νεότερο). “Δεν είδαμε ποτέ εικόνες της μεγάλης μας κουλτούρας πουθενά, πουθενά”, δήλωσε η Smith για τη συλλογικότητα. Παρακλάδι του κινήματος Black Power, η ομάδα προσέγγισε τις εικόνες με την πρόθεση να “έχει μια άλλη οπτική γωνία από αυτή που μας έδειχναν τα μέσα ενημέρωσης”.
Η “Πρώτη Κυρία” της αφροκουβανέζικης τζαζ, η Graciela -στη φωτογραφία στη Νέα Υόρκη το 1947- γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αβάνα πριν μετακομίσει στη Νέα Υόρκη στα 20 της χρόνια, για να τραγουδήσει με το συγκρότημα Afro-Cubans.
Η επαναστάτρια Ieshia Evans διαμαρτύρεται για τη δολοφονία του Alton Sterling από την αστυνομία στο Baton Rouge, La., το 2016. Αυτή η διάσημη πλέον εικόνα “αφορά τόσο πολύ την αντίθεση”, γράφει η Humes. “Ένας εναντίον πολλών, γυναίκα εναντίον άνδρα, μαύρος εναντίον λευκού, σωστό εναντίον λάθους, ειρήνη εναντίον βίας”.
