Ο Γιάννης Γιαννακόπουλος αναζητά τη φωτογραφική αλήθεια, εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια στα πέντε σημεία του ορίζοντα. Παράλληλα διερευνά και αξιολογεί τις ανάγκες πληγέντων πληθυσμών έτσι ώστε να υπάρξει στη συνέχεια αποτελεσματική παρέμβαση.
«Είμαι στη φωτογραφία εδώ και 30 χρόνια. Στο ανθρωπιστικό χώρο είμαι από το 1999. Πρέπει να βάζουμε όλοι μαζί πλάτη. Η δική μου “πλάτη” είναι η φωτογραφία. Πιστεύω πως η εικόνα μπορεί να κάνει τον κόσμο καλύτερο, όχι να τον αλλάξει αλλά ναι, μπορεί να τον κάνει λίγο καλύτερο» λέει, ενώ θυμάται μια από τις πρώτες του αποστολές στη Βαγδάτη, πριν από πολλά χρόνια, και τις δυσκολίες με τις οποίες ερχόντουσαν αντιμέτωποι. «Στη Βαγδάτη στα παιδιατρικά νοσοκομεία δεν έφταναν τα φάρμακα για χημειοθεραπείες στα παιδιά. Είναι αυτές οι μικρές ιστορίες που σε συγκλονίζουν και νιώθεις πως δεν μπορείς να βοηθήσεις όσο θέλεις».
Κάθε φορά που τον συναντώ ετοιμάζει τις βαλίτσες του για κάποιο μέρος του κόσμου. Από το χωριό Μόντε στην Ουγκάντα της Αφρικής, την Αντιόχεια της Τουρκίας, τη Βηρυτό του Λιβάνο, δηλαδή «όπου υπάρχουν άνθρωποι». Η φράση επανέρχεται συχνά πυκνά κατά τη διάρκεια της συζήτησης μας. Είναι συνυφασμένη τόσο με τον ίδιο όσο και με τους Γιατρούς του Κόσμου, των οποίων είναι μέλος του Δ.Σ. Αυτή τη φορά συναντηθήκαμε αφότου είχε ρίξει αυλαία η φωτογραφική του έκθεση με τίτλο «Покидаю / Leaving behind» στο Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων. Βρισκόταν στην Αθήνα αλλά η ψυχή του είχε ήδη πετάξει για τα βάθη της Ανατολίας, και ένα κομμάτι της βρισκόταν ήδη στην Ανατολική Αφρική. «Προσπαθούμε να πηγαίνουμε εκεί που δεν πηγαίνουν οι άλλοι». Από τη Γιουγκοσλαβία μέχρι το Αφγανιστάν, το Ιράκ και το Ιράν. Από την Αλγερία μέχρι τη Νέα Ορλεάνη, την Ινδία. Στη Λωρίδα της Γάζας. Από τη Γροιλανδία μέχρι την Ινδονησία και τη Σρι Λάνκα.
Ο Γιάννης Γιαννακόπουλος έχει λάβει μέρος σε πολλές ανθρωπιστικές αποστολές σε όλη την υφήλιο. Είναι μέλος της Ελληνικής Ένωσης Φωτορεπόρτερ (ΕΦΕ), διδάσκει φωτογραφία εδώ και 20 χρόνια στον ΑΚΤΟ και είναι ιδρυτής της Φωτογραφικής ομάδας METAPOLIS. Οι φωτογραφίες του έχουν έντονο αφηγηματικό χαρακτήρα και αποτυπώνουν όλα όσα οι Γιατροί του Κόσμου-Ελλάδας είδαν, βίωσαν έντονα και έγιναν μάρτυρες. Όπως και τα 32 του καρέ στην έκθεση «Покидаю Покидаю / Leaving behind» στο Σεράφειο.
Όλα ξεκίνησαν το 2001, όταν μπήκε στην ανθρωπιστική οργάνωση και σχεδόν κατευθείαν έφυγε μαζί με τον Νικήτα Κανάκη- Πρόεδρο για των ΓτΚ για πολλά χρόνια στην πρώτη του ανθρωπιστική αποστολή.
Πρώτος Σταθμός Αφγανιστάν
«Το 2001 φύγαμε οδικώς για το Αφγανιστάν. Τότε ήταν όλα πρωτόγνωρα. Τρομερές εμπειρίες. Αυτό που με συγκινεί πάντα είναι οι εθελοντές στις αποστολές. Όταν σε σημαδεύει ο ελεύθερος σκοπευτής, νιώθεις το λέιζερ πάνω σου. Εμείς δεν φοράμε ούτε αλεξίσφαιρα γιλέκα, ούτε κράνη. Με τα κράνη δείχνεις σαν στρατιωτικός. Στον ανθρωπιστικό χώρο φοράς απλά το γιλέκο της οργάνωσης. Εμείς συναντήσαμε τους Ταλιμπάν για να μας δώσουν άδεια να μπούμε μέσα για ανθρωπιστική βοήθεια. Μας άφησαν. Ανθρώπινα. Δύσκολα ήταν στο Ιράκ γιατί δεν ήξερες ποιος είναι ποιος».
Η Έκθεση για την Ουκρανία
«Η ιδέα της έκθεσης ξεκίνησε όταν είδαμε πως η αποστολή στην Ουκρανία θα συνεχιζόταν μετά από 10 μήνες ανθρωπιστικής δράσης, αφότου οι Γιατροί του Κόσμου μπήκαν στο Σιρέτ και έστησαν την ιατρική μονάδα, η οποία παραμένει και επισκέπτεται τα χωριά της περιοχής. Στόχος της έκθεση, λοιπόν, ήταν η ενημέρωση για την προσφυγική κρίση από την Ουκρανία. Η λέξη στα ουκρανικά αποδίδει τη σημασία της βίαιης και ξαφνικής φυγής, του εξαναγκασμού σε μη ηθελημένη φυγή. Θέλαμε να θυμίσουν πως εάν δεν επέλθει ειρήνη , τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα για τις ευάλωτες ομάδες. Για το παιδί, τη γυναίκα, την Τρίτη ηλικία. Δεν είναι πολεμικές φωτογραφίες . Έχουν να κάνουν με τις συνέπειες του πολέμου. Θέλαμε να θυμίσουμε πως είναι ένας χειμώνας δύσκολος για τους ευάλωτους ανθρώπους. Η έκθεση είναι αφιερωμένο στο παιδί, στη γυναίκα και στην Τρίτη ηλικία. Έχει να κάνει με τις συνέπειες του πολέμου και όχι τον ίδιο τον πόλεμο. Έχουμε μια προσφυγική κρίση πιο οικεία γιατί το χρώμα και η θρησκεία είναι τα ίδια. Αλλά στην πραγματικότητα όλες οι προσφυγικές κρίσεις είναι το ίδιο. Δεν έχω ξανασυναντήσει προσφυγική κρίση που όλες οι πόρτες να είναι ανοιχτές».
Η έδρα του στην Αφρική, στο χωριό Μόντε στην Ουγκάντα
«Η σχέση μου με την Αφρική ξεκίνησε πριν από 14 χρόνια, από μια ιατρική αποστολή που είχαμε κάνει στην Ουγκάντα μαζί με τον Νικήτα Κανάκη και τον Γιάννη Μουζάλα. Η αποστολή έμεινε επτά χρόνια. Μετά δημιουργήσαμε ένα δεύτερο ιατρείο και από τότε η Αφρική παραμένει ένα μέρος που αγαπώ πολύ. Το όνειρο μου είναι να γνωρίσω και να φωτογραφίσω όλες τις χώρες τις Αφρικής και μέσα από τη δουλειά μου να δείξω όλα αυτά που δεν δείχνει το πολεμικό φωτορεπορτάζ. Δεν θέλω να δείχνω μια πολύ σκληρή εικόνα για να αποστρέψεις το βλέμμα σου. Θέλω να δείξω τις συνέπειες των πολέμων πάνω στη γυναίκα και στο παιδί που παραμένουν σε μια φοβερή ευαλωτότητα. Η τρίτη ηλικία στην Αφρική δεν υπάρχει τόσο πολύ γιατί οι εμφύλιοι έχουν στερέψει ολόκληρες γενιές. Θέλω να δείξω παράλληλα και τον πλούτο της Αφρικής. Η Αφρική είναι πράσινη, έχει νερά και ορυχεία. Ο Αμαζόνιος και η Αφρική είναι για μένα οι πνεύμονες της γης, ο πλούτος της γης. Είναι περιοχές που έχουν παραμείνει καθαρές. Η Αφρική, όμως, σπαράζει από τις έριδες που δημιουργούμε οι δυτικοί. Έτσι άλλοι εκμεταλλεύονται τους πόρους της.
Κάποια στιγμή βρεθήκαμε στα σύνορα Ουγκάντας-Σουδάν σε ένα προσφυγικό στρατόπεδο που είχε 700.000 ανθρώπους σε καλύβια. Η Ουγκάντα δεν είναι όπως τη γνώρισα πριν από 15 χρόνια. Αλλάζει. Η υγεία στην Αφρική συνεχίζει, όμως, να μην είναι δωρεάν. Η παιδεία στην Αφρική δεν είναι δωρεάν. Είναι ιδιωτική. Εμείς αφότου τελείωσε η ιατρική αποστολή των ΓτΚ, ξεκινήσαμε να βοηθάμε με μια παρέα φίλων σε ένα σχολείο στο Μόντε στην Ουγκάντα. Για αυτό το λόγο και η παρέμβαση μας ονομάζεται «Φίλοι του Μόντε». Προσπαθούμε να βοηθήσουμε είτε στη βελτίωση της υγείας των παιδιών είτε φτιάχνοντας μια μικρή κατασκευή, όπως μια παιδική χαρά, είτε αγοράζοντας την τροφή του σχολείου, συνήθως τόνους ρύζι, όπως πέρυσι που υπήρχε πρόβλημα σίτισης. Είχε καταστραφεί η σοδειά. Και όταν καταστρέφεται η σοδειά οι γονείς δεν μπορούν να πληρώσουν τα δίδακτρα του σχολείου. Έτσι το παιδί για να μπορέσει να πάει σχολείο θα πρέπει να περιμένει τη σοδειά της επόμενης χρονιάς. Τα παιδιά στο Μόντε δεν τρώνε πρωινό. Το πρωί πίνουν μόνο ένα καυτό ποτήρι νερό. Το βασικό γεύμα της ημέρας συχνά είναι αλεσμένο αλεύρι ανακατεμένο με ζεστό νερό. Τα πιο ευάλωτα παιδιά μένουν μέσα στο σχολείο και τα υπόλοιπα ζουν στο χωριό, σε σπιτάκια από πλίθα ή τούβλο, που βρίσκονται διάσπαρτα στο δάσος. Προσπαθούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να εκπαιδευτούν, όχι απαραίτητα να γίνουν γιατροί αλλά να γίνουν καλοί ηλεκτρολόγοι, να ράβουν υφάσματα σε μια ραπτομηχανή, να γίνουν καλοί υδραυλικοί, να έχουν καθαρό νερό. Διότι καθαρό νερό σημαίνει λιγότερες ασθένειες και λιγότερους θανάτους.
Πιστεύω πως η εκπαίδευση είναι το παν. Η εκπαίδευση αλλάζει τον κόσμο. Εγώ έχω αναλάβει και σε προσωπικό επίπεδο να πληρώνω το σχολείο για δυο παιδάκια, τον Ιβάν και τη Χριστιάνα. Το μεγάλο μου όνειρο είναι κάποια στιγμή να φτιάξω μια σχολή φωτογραφίας στην Ουγκάντα».
