Η Τεχνητή Νοημοσύνη και το ΑΙ έχει μπει παντού στις ζωές μας -ακόμη και το χώρο της φωτογραφίας και μάλιστα με τρόπο αρκετά αμφιλεγόμενο.

Πολλά επαγγέλματα χρησιμοποιούν ήδη το ΑΙ (υπο)βοηθητικά και εσχάτως συνέβη αυτό και με την φωτογραφία, με έναν φωτογράφο να αρνείται να παραλάβει ένα διάσημο βραβείο φωτογραφίας αφού παραδέχτηκε προ μερικών ωρών ότι δημιούργησε τη βραβευμένη εικόνα χρησιμοποιώντας αποκλεστικά ΑΙ.

Ο Γερμανός καλλιτέχνης Boris Eldagsen [ο οποίος σπούδασε φωτογραφία και εικαστικές τέχνες στην Ακαδημία Τέχνης του Μέινζ, εννοιολογική τέχνη και intermedia στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Πράγας και Καλές Τέχνες στη Σχολή Τεχνών και Επικοινωνίας Sarojini Naidu στο Hyderabad] αποκάλυψε χθες στην ιστοσελίδα του ότι «δεν δέχεται το βραβείο για την επίμαχη κατηγορία, ένα βραβείο που κέρδισε στα παγκόσμια βραβεία φωτογραφίας της Sony την περασμένη εβδομάδα».

Η νικήτρια – και εξαιρετικά καλλιτεχνική ασπρόμαυρη – φωτογραφία με τίτλο «Pseudomnesia/The Electrician» απεικονίζει δύο γυναίκες από διαφορετικές γενιές, αναφέρει η Guardian.

Ο Eldagsen αφού πρώτα είπε ότι έκανε αίτηση για να μάθει αν θα προετοιμαστούν διαγωνισμοί για να συμμετάσχουν εικόνες τεχνητής νοημοσύνης, στη συνέχεια τόνισε εμφατικά ότι αυτή ήταν μια «ιστορική στιγμή», καθώς ήταν η πρώτη φορά που μια εικόνα που δημιουργήθηκε από ΑΙ κέρδισε έναν διάσημο διεθνή διαγωνισμό φωτογραφίας, προσθέτοντας με νόημα:

«Πόσοι από εσάς γνωρίζατε ή υποψιαστήκατε ότι η παρακάτω φωτογραφία δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη»;

«Οι εικόνες AI και η φωτογραφία δεν πρέπει να ανταγωνίζονται μεταξύ τους σε ένα βραβείο σαν αυτό. Είναι διαφορετικές οντότητες. Το AI δεν είναι φωτογραφία. Έχοντας υπάρξει φωτογράφος για 30 χρόνια πριν στραφώ στην AI, καταλαβαίνω τα υπέρ και τα κατά αυτής της συζήτησης και θα χαρώ να συμμετέχω σε αυτήν. Επομένως δεν θα δεχτώ το βραβείο», είπε στη συνέχεια ο γερμανός φωτογράφος, επισημαίνοντας ότι θα δωρίσει το βραβείο σε ένα αντίστοιχο φεστιβάλ φωτογραφίας που φιλοξενείται στην Οδησσό της Ουκρανίας.

Τα Παγκόσμια Βραβεία Φωτογραφίας Sony και η ΑΙ

Τα Παγκόσμια Βραβεία Φωτογραφίας Sony είναι εκ των πιο διάσημων διαγωνισμών φωτογραφίας στον κόσμο. Περιλαμβάνει συνολικά 4 διαφορετικούς διαγωνισμούς: αυτόν για τους επαγγελματίες, εκείνον που είναι ανοιχτός για όλους, τον φοιτητικό και των νέων και το έπαθλο για το νικητή κάθε κατηγορίας είναι 25.000 δολάρια.

Στην 16η χρονιά του θεσμού ο Eldagsen κατέθεσε ως υποψηφιότητα στην κατηγορία «ανοιχτός διαγωνισμός».

Ο καλλιτέχνης πήρε το πρώτο βραβείο, αλλά μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του ανακοίνωσε πως αρνείται να λάβει το βραβείο.

Στο site του έγραψε όσα έγιναν, με χρονική σειρά. Αναφέρει λοιπόν:

«Το Δεκέμβριο του 2022 κατέθεσα την υποψηφιότητα μου, χωρίς να δώσω περαιτέρω πληροφορίες για τον τρόπο της παραγωγής της, κατά τις προσταγές των SWPA που αναφέρει πως μπορούμε να κάνουμε χρήση “της όποιας μεθόδου”. Στις 13/1 του 2023 ανακοίνωσαν τους φιναλίστ. Μου είπαν πως ανήκω σε αυτούς και έπρεπε να καταθέσω διάφορα στοιχεία. Στις 22/2 έδωσα και τον τίτλο. Όποιος παρακολουθήσει αυτήν την πληροφορία, μπορεί να καταλάβει τη φύση της δουλειάς. Ακόμα και ο τίτλος δίνει ένα στοιχείο, αφού σημαίνει “ψευδής ανάμνηση”. Έως αυτό το σημείο δεν έδωσα πληροφορία πως η δουλειά ήταν προϊόν τεχνητής νοημοσύνης, βάσει των κανονισμών που επέτρεπαν “την όποια μέθοδο”. Στις 2/3 μου είπαν πως νίκησα. Στις 3/3 απάντησα ότι “οι σύνδεσμοι που ζητήσατε νωρίτερα φέτος (ιστοσελίδα και Instagram, ιστορικό εκθέσεων) δείχνουν ξεκάθαρα ότι έπειτα από δύο δεκαετίες φωτογραφίας, η καλλιτεχνική μου εστίαση έχει μετατοπιστεί όλο και περισσότερο στην εξερεύνηση των δημιουργικών δυνατοτήτων της τεχνητής νοημοσύνης”. Επειδή δεν θέλω να υπάρχουν παρεξηγήσεις εδώ, είναι σημαντικό για μένα να εξηγήσω σε αυτό το email το φόντο της εικόνας που επιλέξατε με όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες. Στη Γερμανία, δραστηριοποιούμαι ως ειδικός τεχνητής νοημοσύνης στο «Deutscher Fotorat» για να συζητήσω τις πιθανότητες και τους κινδύνους των δημιουργών εικόνων AI. Ίσως η Sony θα ενδιαφερόταν να ασχοληθεί με το θέμα για μια συζήτηση σε πάνελ σε αυτό το πλαίσιο. Στις 7/3 με ενημέρωσαν πως μπορώ να κρατήσω το βραβείο και η πρόταση μου δεν υιοθετήθηκε. Στις 14/3 δημοσιεύτηκε το δελτίο Τύπου με τους νικητές. Μου ζητήθηκε να δώσω περισσότερες πληροφορίες για τη φωτογραφία που θα μπορούσαν να προωθηθούν στα media. Ήταν ξεκάθαρο πως οι επικεφαλής δεν είχαν ενημερωθεί για τον τρόπο που είχα δημιουργήσει την εικόνα. Πως ήταν στο πλαίσιο πειραματισμών με τεχνητή νοημοσύνη. Έστειλε αναλυτικά στοιχεία που δεν περιλήφθηκαν στο δελτίο Τύπου, ενώ συνέχισε να “ενοχλεί” με πληροφορίες και δεδομένα για τη χρήση της ΑΙ. Απηύθυνε και πολλές ερωτήσεις “που δεν μου απάντησαν.Τ ο βράδυ της απονομής που έγινε στο Λονδίνο, η δουλειά του Έλνταγσεν έγινε η πρώτη εικόνα που δημιουργήθηκε με AI που κέρδισε σε έναν διάσημο διεθνή διαγωνισμό. Δεν δέχθηκα το βραβείο γιατί οι εικόνες τεχνητής νοημοσύνης δεν πρέπει να ανταγωνίζονται με φωτογραφίες, αφού πρόκειται για διαφορετικές οντότητες. Η ΑΙ δεν είναι φωτογραφία».

Τι απάντησε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Φωτογραφίας

Εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Οργανισμού Φωτογραφίας επιβεβαίωσε προ μερικών ωρών πως ο Έλνταγσεν είχε όντως ενημερώσει για τη «συνδημιουργία» της εικόνας, με τη χρήση ΑΙ.

«Στην αλληλογραφία που ανταλλάξαμε, εξήγησε πώς μετά από δύο δεκαετίες φωτογραφίας, η καλλιτεχνική μου εστίαση έχει μετατοπιστεί περισσότερο στην εξερεύνηση των δημιουργικών δυνατοτήτων της ΑΙ’ και η περαιτέρω έμφαση στην εικόνα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον πλούτο των φωτογραφικών του γνώσεων. Σύμφωνα με τους κανονισμούς του διαγωνισμού, οι φωτογράφοι παρέχουν τις εγγυήσεις συμμετοχής τους. Η δημιουργική κατηγορία του ανοιχτού διαγωνισμού καλωσορίζει διάφορες πειραματικές προσεγγίσεις στη δημιουργία εικόνων. Ως εκ τούτου, μετά την αλληλογραφία μας με τον Μπόρις και τις εγγυήσεις που παρείχε, θεωρήσαμε ότι η είσοδός του πληρούσε τα κριτήρια για αυτήν την κατηγορία και υποστηρίξαμε τη συμμετοχή του. Καθώς αποφάσισε τώρα να αρνηθεί το βραβείο του, σύμφωνα με τις επιθυμίες του, τον απομακρύναμε από τον διαγωνισμό. Δεδομένων των πράξεών του και της επακόλουθης δήλωσης με την οποία ξεκαθάρισε πως σκοπίμως μας παραπλάνησε, δεν αισθανόμαστε πλέον ότι μπορούμε να συμμετάσχουμε σε ουσιαστικό και εποικοδομητικό διάλογο μαζί του. Αναγνωρίζουμε τη σημασία αυτού του θέματος και τον αντίκτυπό του στη δημιουργία εικόνων σήμερα. Ανυπομονούμε να εξερευνήσουμε περαιτέρω αυτό το θέμα μέσω των διαφόρων καναλιών και προγραμμάτων μας και καλωσορίζουμε τη συζήτηση γύρω από αυτό. Ενώ στοιχεία πρακτικών τεχνητής νοημοσύνης είναι σχετικά με καλλιτεχνικά πλαίσια δημιουργίας εικόνων, τα βραβεία ήταν πάντα και θα συνεχίσουν να είναι μια πλατφόρμα για την υπεράσπιση της αριστείας και των δεξιοτήτων των φωτογράφων και των καλλιτεχνών που εργάζονται στο μέσο».