Με καταγωγή από την Κολομβία, η Maria Fernanda Cardoso για σχεδόν 4 δεκαετίες χρησιμοποιεί τη φύση ως μέσο για να εξερευνήσει και να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του ανθρώπου με τον φυσικό κόσμο.
Η γοητεία της τροφοδοτείται από ένα βαθύ σεβασμό για την ομορφιά και την κομψότητα της φύσης και της θέσης μας μέσα σε αυτήν, καθώς και από την επιθυμία να εξερευνήσει και να αναπαραστήσει συμπεριφορές και φαινόμενα που υποστηρίζουν τις ιδέες της για τον πολιτισμό, την αισθητική και, ουσιαστικά, της δίνουν την ώθηση να κάνει τέχνη.
Ένα από τα πιο γνωστά έργα της Maria Fernanda Cardoso, είναι η σειρά με τις αράχνες, που αποδεικνύει την ικανότητά της να μεταμορφώνει την επιστήμη σε τέχνη.
Το πάθος της Cardoso για τον φυσικό κόσμο πυροδοτήθηκε στην παιδική ηλικία καθώς εξερευνούσε τους καταπράσινους υγρότοπους γύρω από το σπίτι της στη Μπογκοτά της Κολομβίας. Στους προ-κολομβιανούς αυτόχθονες πολιτισμούς, τα ζώα ήταν αφθονία και ιερά. Ως νεαρή καλλιτέχνιδα, ενδιαφερόταν για το πώς οι ανθρώπινοι πολιτισμοί σεβάστηκαν ορισμένα πλάσματα και ενσωμάτωσε τις αποξηραμένες μορφές σαύρων, φιδιών, βατράχων, ακρίδων και μυγών στα ποιητικά γλυπτά και τις εγκαταστάσεις της της δεκαετίας του 1990.
Το 1994 η Cardoso μετακόμισε στο Σαν Φρανσίσκο όπου άρχισε να εξερευνά την παραγωγή τέχνης με ζωντανά πλάσματα – ψύλλους. Το διεθνώς αναγνωρισμένο Cardoso Flea Circus της πρωταγωνίστησε τον «Professor Cardoso» και έναν θίασο από ψύλλους γάτας που έκαναν απίστευτα κατορθώματα, όπως άρση βαρών, σχοινάκι, ψηλές καταδύσεις, τραπέζια και χορό ταγκό σε μια περίπλοκη, μινιατούρα αρένα τσίρκου.
Οι μικροσκοπικοί ερμηνευτές κινηματογραφήθηκαν χρησιμοποιώντας μια κάμερα υψηλής ισχύος που μεγέθυνε τις δράσεις τους και προβάλλονταν ταυτόχρονα στις οθόνες για το κοινό. Το “Cardoso Flea Circus” παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1994 και περιόδευσε μέχρι το 2000. Με αυτό, ο Cardoso είχε αναβιώσει μια χαμένη μορφή τέχνης – τα ευρέως δημοφιλή τσίρκο ψύλλων του 1800 – και το μεταμόρφωσε σε μια παράσταση σύγχρονης τέχνης. Το Cardoso Flea Circus περιλάμβανε χρόνια έντονης εργασίας και παρατήρησης για να μάθουν τεχνικές που αξιοποιούσαν τις έμφυτες συμπεριφορές των ψύλλων. Η έρευνά της αποκάλυψε νέες προοπτικές για το είδος, την ανατομία τους και τη δύναμη της ορμής τους για επιβίωση.
Ο Cardoso τώρα ζει και εργάζεται στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας. Η δέσμευση της στην αισθητική, την αισθητηριακή αντίληψη και τον φυσικό κόσμο έχει διαφοροποιηθεί με πολλά ενδημικά είδη. Το εξαιρετικό Μουσείο Συνδυαστικών Οργάνων της (MoCO) που παρουσιάστηκε στη Μπιενάλε του Σίδνεϊ το 2012 ήταν το θέμα της διδακτορικής της διατριβής που διερεύνησε τη μοναδικότητα και την πολυπλοκότητα των αναπαραγωγικών οργάνων σε διάφορα ασπόνδυλα. Το πιο πρόσφατο της πρότζεκτ που έχει ως πρωταγωνιστές τις μικροσκοπικές αυστραλιανές αράχνες που πηδούν, οι αράχνες Maratus ή «αράχνες παγώνι» ξεκίνησε το 2014.
Η δουλειά της Maria Fernanda Cardoso με τις αράχνες αποτελεί έναν μοναδικό συνδυασμό τέχνης και βιολογίας. Αφετηρία της είναι η μελέτη της μορφολογίας και της συμπεριφοράς των αραχνών, με έμφαση στις πολύπλοκες κατασκευές των ιστών τους. Η Cardoso παρατηρεί και καταγράφει τις αράχνες καθώς υφαίνουν τους ιστούς τους, δημιουργώντας έτσι μια σειρά έργων που αποκαλύπτουν την εκπληκτική γεωμετρία και την ακριβή συμμετρία αυτών των φυσικών κατασκευών.
Η διαδικασία της Cardoso περιλαμβάνει τη συνεργασία με επιστήμονες και ερευνητές, προκειμένου να κατανοήσει βαθύτερα τη βιολογία των αραχνών και να αναδείξει τις αισθητικές τους ποιότητες. Τα έργα της περιλαμβάνουν φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης των ιστών, καθώς και τρισδιάστατες αναπαραστάσεις και βίντεο που δείχνουν τις αράχνες εν δράσει. Η λεπτομερής αποτύπωση των ιστών δεν είναι μόνο ένα αισθητικό επίτευγμα, αλλά και μια υπενθύμιση της πολυπλοκότητας και της αρμονίας που χαρακτηρίζουν τη φύση.
Μέσα από το έργο της, η Cardoso προσπαθεί να προκαλέσει τον θαυμασμό και την εκτίμηση για τους μικροσκοπικούς αυτούς αρχιτέκτονες, προβάλλοντας τη σημαντικότητα της βιοποικιλότητας και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Παράλληλα, εξετάζει τις αντιλήψεις μας για τα έντομα και τα ασπόνδυλα, προκαλώντας μας να δούμε πέρα από τις κοινές φοβίες και παρερμηνείες.
Σχετικά με το θέμα της, η Cardoso λέει: «Οι αράχνες Maratus της Αυστραλίας είναι οι πιο πολύχρωμες, επιδεικτικές, σέξι και γοητευτικές αράχνες στον πλανήτη… Για μένα, η χρήση του χρώματος, των χειρονομιών, του ήχου και της κίνησης τους κάνει (…) εκλεπτυσμένα οπτικά και καλλιτέχνες… Είναι επίσης οι μικρότεροι ερμηνευτές που γνωρίζω—κατά μέσο όρο περίπου 1/8 ίντσας σε μέγεθος, μικρότεροι από έναν κόκκο ρυζιού».
Στην πραγματικότητα, είναι τόσο μικροσκοπικά, που είναι σχεδόν ανεπαίσθητα. Η Cardoso γοητεύεται από τον τρόπο που το αρσενικό Maratus φλερτάρει– τις έξυπνες κινήσεις, τα σχέδια και το ιριδίζον χρώμα του, τη χρήση του ήχου και της μυρωδιάς του για να σαγηνεύσει μια γυναίκα.
Αν υπήρχε ο παράδεισος, όλες οι αράχνες του θα ήταν καλλιτέχνες. Θα τραγουδούσαν, θα χόρευαν και θα έφτιαχναν όμορφες εικόνες.
Η σειρά Actual Size περιλαμβάνει τις πολύχρωμες εμφανίσεις ερωτοτροπίας μικροσκοπικών αυστραλιανών αράχνων που πηδούν. Είναι σίγουρα οι μικρότεροι καλλιτέχνες του κόσμου. Μεγεθύνοντας εκατοντάδες φορές το μέγεθός τους, αντιλαμβανόμαστε όλα τα υπέροχα χρώματα, τις διαφορετικές δομές και τα μαγευτικά μοτίβα που τα αρσενικά έχουν τελειοποιήσει για να σαγηνεύσουν τα δυσεύρετα θηλυκά τους.
Αναζητά την οπτική επαφή –έχει οκτώ μάτια– και σηματοδοτεί με χάρη σηκώνοντας τα πόδια του για να την εντυπωσιάσει με τον έντεχνο χορό και τον χτύπημα του. Η ίδια από την πλευρά της ασκεί το δικαίωμα της επιλογής της. Το pièce de résistance είναι η εμφάνιση των πολύχρωμων κοιλιακών πτερυγίων του, που ανοίγουν σαν ουρά παγωνιού. Οι Maratus είναι πολύ οπτικά όντα, όπως και οι άνθρωποι.
Η Cardoso λέει ότι γνωρίζουν την εμφάνισή τους και τον αντίκτυπο που έχει αυτή η επίγνωση στις αντιδράσεις του άλλου. Έτσι σκόπιμα χρησιμοποιούν χειρονομίες που δημιουργούν σχέδια, εντείνουν τα χρώματα για να εντυπωσιάσουν.
«Αυτός είναι περίπου 4 mm σε μέγεθος, αυτή είναι 6 mm. Αυτός είναι πολύχρωμος και παράξενος, εκείνη όχι. Προσπαθεί πολύ σκληρά να την κερδίσει, τον παρακολουθεί. Τα δύσκολα θηλυκά έχουν οδηγήσει τα αρσενικά Maratus σε τέτοια άκρα που είναι ίσως οι πρώτοι καλλιτέχνες της παράστασης: χορεύουν και χορογραφούν, παίζουν τύμπανα και τραγουδούν, όλα την ίδια στιγμή που κουνούν τις πολύχρωμες ουρές τους».
Η σειρά βίντεο “On the Origins of Art” δείχνει το απίστευτο τελετουργικό ερωτοτροπίας τους. Το αρσενικό πρέπει να προσπαθήσει εξαιρετικά (τόσο σε οπτική επικοινωνία όσο και σε γοητεία και επιμονή) για να «επιλεγεί» από αυτήν. Ασκεί το δικαίωμά της να επιλέξει και τον οδηγεί να επιδείξει περίσσεια ζωηρών χρωμάτων και δεξιοτεχνίας απόδοσης σε ένα περίπλοκο τελετουργικό ερωτοτροπίας.
Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως «σεξουαλική επιλογή» και παρατηρήθηκε για πρώτη φορά από τον Δαρβίνο στην επίδειξη ερωτοτροπίας των πουλιών παγωνιού. Όπως είναι γνωστό, αυτά τα πουλιά χρησιμοποιούν ομορφιά, μοτίβο, χρώμα, χειρονομία και ήχο για να προσελκύσουν έναν σύντροφο και ως εκ τούτου να αναπαράγουν το είδος τους.
Ακριβώς όπως τα πουλιά παγώνι και οι άνθρωποι, τα Maratus είναι εξαιρετικά οπτικά ζώα. Και όπως εμείς, γνωρίζουν την εμφάνισή τους και τον αντίκτυπο που έχει αυτό στις αντιδράσεις του άλλου. Είναι σκόπιμα στη χρήση χειρονομιών, φόρμας, χρώματος και σχεδίου.
Το φωτογραφικό έργο της Maria Fernanda Cardoso με τις αράχνες αποτελεί μια καθηλωτική εμπειρία που συνδυάζει την επιστημονική παρατήρηση με την καλλιτεχνική έκφραση. Μέσα από την προσεκτική μελέτη και την δημιουργική παρουσίαση, η Cardoso μας προσκαλεί να δούμε τον κόσμο των αραχνών με νέα μάτια και να εκτιμήσουμε την ομορφιά και την πολυπλοκότητα του φυσικού κόσμου. Το έργο της είναι μια υπενθύμιση της αλληλεξάρτησης μεταξύ τέχνης και επιστήμης και της δυνατότητας για νέα ανακαλύψεις όταν αυτά τα δύο πεδία συνδυάζονται.
View this post on Instagram
