Παρά την οποιαδήποτε πρόοδο που έχει σημειωθεί, ο ρατσισμός, οι φυλετικές διακρίσεις, η ξενοφοβία και η μισαλλοδοξία, εξακολουθούν να διαπερνούν τις κοινωνίες σε όλο τον κόσμο και επηρεάζουν βαθιά τις ζωές και τα ανθρώπινα δικαιώματα εκατομμυρίων ανθρώπων, που περιθωριοποιούνται, εκδιώκονται και πέφτουν θύματα βίαιων επιθέσεων λόγω της καταγωγής τους, του χρώματός τους, του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, του φύλου τους και της διαφορετικότητάς τους. Τα θύματα του ρατσισμού χρειάζονται τη φωνή όλων για αλληλεγγύη και για να ενισχυθεί συνολικά ο αγώνας για δικαιοσύνη και ισότητα. Η σιωπή είναι αδιαφορία. Συμβάλλει στη διαιώνιση των διακρίσεων και της καταπίεσης. Καταπνίγει τις φωνές όσων έχουν το θάρρος να αντισταθούν στον ρατσισμό.
Ημέρα αφιερωμένη και στην ποίηση η σημερινή και καθιστά σχεδόν αναγκαία την αναφορά στη συμβολή της στην ευαισθητοποίηση και προβολη των ζητημάτων του κοινωνικού γίγνεσθαι. Η ποίηση, με τη δύναμή της, είναι φορέας πολιτισμού και μυνημάτων. Σ’ έναν κόσμο στον οποίο η ομοιομορφία καταξιώνεται, η διαφορετικότητα καταδιώκεται και στοχοποιείται, η ποίηση έχει πολλές φορές τον τρόπο να απομονώνει το ουσιώδες και να επικοινωνεί τον ουσιαστικό πυρήνα της κάθε εποχής, της κάθε κοινωνικοπολιτικής κατάστασης. Όπως αναφέρει ο Ιωάννης Παπουτσάκης
Μιλάμε μόνο όταν πρέπει να μιλήσουμε
Όταν ο λόγος μας είναι πιο δυνατός απ’ τη σιωπή
δυνατά για να ακούσουν
αυτοί που φιμώνουν τις λεύτερες φωνές
για να τους δείξουμε ότι νικήσαμε το φόβο
που σφραγίζει τα στόματα των ανθρώπων.
Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης και Παγκόσμια Ημέρα κατά των Φυλετικών Διακρίσεων λοιπόν σήμερα και συγκεντρώσαμε 4 ποιήματα που συμπορεύονται στον αγώνα κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας:
Νίκος Εγγονόπουλος – Στην κοιλάδα με τους ροδώνες [απόσπασμα – εκδόσεις Ίκαρος, 2007]
Αλήθεια -των αδυνάτων αδύνατο
ποτές δεν κατάφερα να καταλάβω
αυτά τα όντα που δεν βλέπουνε
το τερατώδες κοινό γνώρισμα τ’ ανθρώπου
το εφήμερο της παράλογης ζωής του
κι ανακαλύπτουνε διαφορές
γιομάτοι μίσος διαφορές
σε χρώμα δέρματος /φυλή / θρησκεία
Τάσος Λειβαδίτης – Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος [απόσπασμα, ‘Ποίηση 1’, εκδόσεις Μετρονόμος, 2015]
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι
για την ειρήνη και για το δίκιο.
Θα βγεις στους δρόμους , θα φωνάξεις
τα χείλη σου θα ματώσουν απ’ τις φωνές
Το πρόσωπό σου θα ματώσει απ’ τις σφαίρες
μα δε θα κάνεις ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου θα ‘ ναι μια πετριά
στα τζάμια των πολεμοκάπηλων.
Κάθε χειρονομία σου θα ‘ναι
για να γκρεμίζει την αδικία.
Δεν πρέπει ούτε στιγμή να υποχωρήσεις,
ούτε στιγμή να ξεχαστείς.
Είναι σκληρές οι μέρες που ζούμε.
Μια στιγμή αν ξεχαστείς,
αύριο οι άνθρωποι θα χάνονται
στη δίνη του πολέμου,
έτσι και σταματήσεις
για μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα
θα γίνουν στάχτη απ’ τις φωτιές.
Γιάννης Ρίτσος – Οι γειτονιές του κόσμου [απόσπασμα, εκδόσεις Κέδρος, 1957]
Είναι μεγάλος τούτος ο άνεμος
είναι πελώριος τούτος ο άνεμος
είναι χαρούμενος, χαρούμενος, χαρούμενος,
ρίχνει τα τείχη που ύψωσαν ανάμεσα στους λαούς
ρίχνει τα τείχη του θανάτου
ρίχνει τα τείχη ανάμεσα στο νου και στην καρδιά
τα τείχη ανάμεσα σε σένα και σε μένα
κι ανοίγει διάπλατα, πάνου απ’ τον κόσμο, του ήλιου παράθυρο.
Ακούστε πώς σφυρίζει τούτος ο άνεμος
μέσα στις ματωμένες γειτονιές του κόσμου.
Μπέρτολτ Μπρεχτ – Μετανάστες [απόσπασμα, μτφρ. Μάριος Πλωρίτης, εκδόσεις Θεμέλιο, 2007]
Λαθεμένο μού φαινόταν πάντα τ’ όνομα που μας δίναν:
«Μετανάστες».
Θα πει, κείνοι που αφήσαν την πατρίδα τους. Εμείς, ωστόσο,
δε φύγαμε γιατί το θέλαμε,
λεύτερα να διαλέξουμε μιαν άλλη γη. Ούτε
και σε μιαν άλλη χώρα μπήκαμε
να μείνουμε για πάντα εκεί, αν γινόταν.
Εμείς φύγαμε στα κρυφά. Μας κυνηγήσαν, μας προγράψανε.
Κι η χώρα που μας δέχτηκε, σπίτι δε θα ‘ναι, μα εξορία.
Έτσι, απομένουμε δω πέρα, ασύχαστοι, όσο μπορούμε πιο
κοντά
στα σύνορα,
προσμένοντας του γυρισμού τη μέρα…
[…]
Όμως κανένας μας
δε θα μείνει εδώ. Η τελευταία λέξη
δεν ειπώθηκε ακόμα.
