Η εικόνα ήταν, είναι και θα συνεχίσει να είναι η Λυδία λίθος της ποπ μουσικής, μιας βιομηχανίας κατασκευασμένης να πουλάει πλέον κυρίως μέσω της εικόνας κι όχι μέσω του αρχετυπικού της εργαλείου, δηλαδή του ήχου. Αν αναζητούσαμε το χρόνικο εκείνο σημείο που το βιντεοκλίπ γίνεται Τέχνη είναι το 1978, όταν οι νεοκυματικοί αμερικανοί Devo μπαίνουν στην μουσική ιστορία, κυκλοφορώντας το βιντεοκλίπ του «The Day My Baby Gave Me a Surprise», που είναι το πρώτο που γυρίζεται με τη χρήση computer animation.

Το 1981 ξεκινάει με την έλευση του MTV, του καναλιού που άλλαξε το πρόσωπο της σύγχρονης ποπ κουλτούρας και, στις πρώτες του εποχές, μπορούσε να μετατρέψει, εν μια νυχτί, ένα απλό αστέρι σε ένα υπέρλαμπρο Σούπερ Νόβα. Όπως έγινε, λόγου χάρη με την Madonna και τον Michael Jackson, τους δυο μουσικούς που χρωστάνε όλη τους την καριέρα στην δύναμη της εικόνας, αποτέλεσμα μιας δεκαετίας που διψούσε για όσο το δυνατόν περισσότερη μόστρα και φιγούρα. Κάπως έτσι μπαίνουμε κι επισήμως στον Αστερισμό του Βιντεοκλίπ, με το 1983 να είναι η χρονιά του: τότε είναι που μεταδίδεται το 14λεπτο επικό βιντεοκλίπ του «Thriller» του Jackson, ένα project που στοίχισε, τότε, πάνω από 500 χιλιάδες δολάρια για να γυριστεί. Τον ακολούθησε ο Peter Gabriel με το, εξίσου πανάκριβο, βίντεο του «Sledgehammer», το πρώτο στην ιστορία της μουσικής εικόνας που κάνει χρήση τόσο προηγμένων ειδικών εφέ μέσω κομπιούτερ.

Από τον Δεκέμβριο του 1992, οπότε και το MTV αναγράφει στα credit ενός βιντεοκλίπ και τον σκηνοθέτη του, ο ρόλος του «βιντεοκλιπά» (sic) αναβαθμίζεται. Πλέον τα όρια στο ερώτημα «ποιο είναι σημαντικότερο, το ίδιο το τραγούδι ή το βιντεοκλίπ που το συνοδεύει;» είναι δυσδιάκριτα. Η νέα γενιά σκηνοθετών είναι ταλαντούχα, διαθέτει ένα όραμα πολλές φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο του τραγουδιστή που σκηνοθετεί και είναι αποφασισμένη να αφήσει το δικό της δημιουργικό στίγμα στην ιστορία της μουσικής. Το βιντεοκλίπ γίνεται το μέσο προβολής της δουλειάς ενός auteur, για το λόγο αυτό και σκηνοθέτες της εμβέλειας του Michel Gondry, του Spike Jonze, του Mark Romanek και του David Fincher, ξεκίνησαν την καριέρα τους στο σινεμά σκηνοθετώντας τα πλέον ανατρεπτικά και αισθητικά αξιόλογα βιντεοκλίπ της σύγχρονης μουσικής ιστορίας για λογαριασμό της Bjork, των Chemical Brothers, των White Stripes, των Foo Fighters, του Aphex Twin, των Massive Attack, των Prodigy και πολλών άλλων. Και τα MTV Music Video Awards, που ξεκίνησαν το 1984 ως ξεχωριστή κατηγορία, αποτελούν μια ακόμη τρανή απόδειξη της δημοφιλίας του μέσου.

Τα παρακάτω 50 βιντεοκλίπ παρουσιάζονται σε τυχαία σειρά, με την απαράιτητη επισήμανση ότι σε μερικά βίντεοκλιπ, προκειμένου να το δείτε, θα πρέπει να πατήσετε πάνω του και να βγει στο Youtube, για λόγους περιεχομένου.

  1. Childish Gambino – This Ιs America

Πιο σημαντικό, από άποψη εικόνας, παρά από άποψη ήχου, να ένα τρανταχτό παράδειγμα ενός βιντεοκλίπ, η σημασία (και η σημειολογία) του οποίου αναλύεται διεξοδικά έως τις ημέρες μας, σχεδόν πέντε χρόνια μετά την κυκλοφορία του.

  1. OK GO – Here It Goes Again

Τους πήρε συνολικά 17 δοκιμές μέχρι να πετύχουν το απαράμιλλης ομορφιάς και συγχρονισμού τελικό αποτέλεσμα. Ομως μετά από 17 πρόβες είχαμε αυτό που θα δείτε παρακάτω. Πήραν και Grammy για Best Music Video το 2007.

  1. Robbie Williams – Rock DJ

Ανίερα γκροτέσκο, αλλά απίστευτα δημιουργικό (δια χειρός του σκηνοθέτη Vaughan Arnell), ο Robbie υπογράφει το βιντεοκλίπ που τον έκανε, για περίπου δυο χρόνια, το πιο hot εξαγωγιμό προϊόν της Βρετανίας στο εξωτερικό.

  1. Björk – All Ιs Full Οf Love

Το πρώτο (από τα αρκετά κλιπ) του τεράστιου σκηνοθέτη Chris Cunningham στον κατάλογο αυτό, πιάνει την Ισλανδή να υποδύεται ένα ανδροειδές που τραγουδάει για έναν ανεκπλήρωτο έρωτα, σε ένα τελικό αποτέλεσμα που θα ενθουσίαζε τον Philip K. Dıck και τον Isaac Asimov.

  1. The Chemical Brothers – Let Forever Be

Οι Chemical Brothers ανέκαθεν έφτιαχναν σπουδαία βίντεοκλιπ και αυτό είναι το δεύτερο καλύτερό τους (το πρώτο είναι πιο κάτω στην λίστα). Σκηνοθετημένο από τον μεγάλο Michel Gondry, παρουσιάζει μια νεαρή γυναίκα που ξυπνάει για να πάει στην δουλειά της και ανακαλύπτει ότι η πραγματικότητ’α (της) είναι βαθύτατα παραμορφωμένη.

  1. Fatboy Slim – Praise You

Βρισκόμαστε στο 1998 και ο σκηνοθέτης Spike Jonze προσλαμβάνει μερικούς ηθοποιούς να υποδυθούν το (ανύπαρκτο) Torrance Community Dance Group, μια ομάδα χορευτών που κάνουν flashmob και ο ίδιος υποδύεται τον επικεφαλής τους να χορεύουν πραγματικά υπό τους ήχους του τραγουδιού. Γυρισμένο με μπάτζετ μόλις 800 δολαρίων, σε real time και καταγράφοντας τις πραγματικές αντιδράσεις των παρευρισκομένων.

  1. Radiohead – Street Spirit

Με τον Jonathan Glazer (θυμηθείτε το πρόσφατο εκπληκτικό sci-fi «Under The Skin») στη σκηνοθεσία, το συγκρότημα από την Οξφόρδη κατασκευάζει ένα πραγματικό ασπρόμαυρο οπτικοακουστικό αριστούργημα.

  1. Aphex Twin – Come to Daddy

Ισως το πιο εφιαλτικό βιντεοκλίπ όλων των εποχών, πιάνει τον Chris Cunningham να φτιάχνει μια ταινία τρόμου μηκού μήκους για πολλές ανατριχίλες, συνεπικουρούμενες από την φωνή του Richard D. James να κραυγάζει «I want your soul / I will eat your soul».

  1. The Prodigy – Smack My Bıtch Up

Ένα διαβόητα απαγορευμένο βιντεοκλίπ (δεν υπάρχει καν στο Yοutube) με μια τεράστια έκπληξη-ανατροπή στο τέλος (δεν σποϊλάρουμε) και την κάμερα του Jonas Åkerlund να ακολουθεί έναν άνθρωπο σε μια εξαιρετικά αγριεμένη νυχτερινή του έξοδο στο Λονδίνο.

  1. Cibo Matto – Sugar Water

Το εναλλακτικό συγκρότημα από την Ιαπωνία σε μια πανέμορφη δημιουργία, με τα μέλη Miho Hatori και Yuka Honda να ακολουθούν τις καθημερινές ζωές τους σε spit-screen και πάντα υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Michel Gondry.

  1. Jamiroquai – Virtual Insanity

Ακόμη μια εκπληκτική δημιουργία του Jonathan Glazer με το δωμάτιο όπου κινείται ο Jay Kay να έχει την δική του ζωή και όλα τα αντικείμενα εντός αυτού να κινούνται ανεξέλεγκτα. Virtual Insanity indeed.

  1. George Michael – Freedom! ’90

Πέντε σούπερ μοντέλα της εποχής, μερικά από τα σαγηνευτικά πλάνα όλων των εποχών (όπως π.χ. μια γυμνή γυναίκα μέσα σε μια μπανιέρα), η φωνή του Michael και ο σπουδαίος ευρωγώνιος φακός του μεγάλου David Fincher επί τω έργω.

  1. The Pharcyde – Drop 

Ο Spike Jonze συλλαμβάνει με τον πανέξυπνο φακό του το hip hop συγκρότημα να κάνει τα πάντα σε backward-motion και τον θεατή να αναρωτιέται «πώς διάολο το κατάφεραν αυτό το 1995;»

  1. The Smashing Pumpkins – Tonight, Tonight

Ενα υπέροχο retelling της βωβής ταινίας του Georges Méliès «Ταξίδι στο Φεγγάρι». Σκηνοθετημένο από τους Jonathan Dayton και Valerie Faris (που αργότερα σκηνοθέτησε και την σπουδαία ταινία «Little Miss Sunshine»).

  1. Beastie Boys – Sabotage

Spike Jonze ξανά, με τους τρεις Beastie Boys να υποδύονται σκληρόπετσους μπάτσους βγαλμένους από cop movie της δεκαετίας του ’70. Ξεκαρδιστικό και ταυτόχρονα ευφυές.

  1. Tool – Prison Sex

Με την χρήση stop motion puppetry, το συγκρότημα ψηλαφίζει το θέμα της παιδικής κακοποίησης τόσο καλά, ώστε στο τέλος αντί για το τραγούδι, σου έχουν μείνει στο μυαλό οι εφιαλτικές εικόνες που δημιούργησε ο κιθαρίστας της μπάντας Adam Jones, ο οποίος είχε σπουδάσει οπτικά εφέ στο πανεπιστήμιο.

  1. Madonna – Like A Prayer

Θρυλικό, από κάθε άποψη, βιντεοκλίπ που πιάνει την πρωθιέρεια της οπτικοακουστικής πρόκλησης εντελώς μέσα στο στοιχείο της, με φλεγόμενους σταυρούς και έναν μαύρο Ιησού με στίγματα στα χέρια που ζωντανεύει.

  1. Peter Gabriel – Sledgehammer

Ένα από τα πρώτα βιντεοκλίπ που «δοκίμασε» τις αντοχές του νέου αυτού μέσου, κάνει ένα πραγματικό test drive σε όλες τις αισθήσεις του θεατή. Μια φανταστική δημιουργία του Stephen R. Johnson από το όχι-και-τόσο-κοντινό 1986.

  1. Guns n’ Roses – November Rain

Ενας γάμος που πήγε στο βρόντο, ένα (υποθέτουμε, άδικος) θάνατος, μπουκάλια με κόκκινο κρασί χυμένα στα τραπέζια και ο Slash να σολάρει με την κιθάρα του μπροστά από ένα παρεκκλήσι. Πόσο πιο επικό μπορεί να γίνει ένα βιντεοκλίπ; (Η απάντηση είναι «μόνο αν βάλεις την υπέροχη Stephanie Seymour να υποδυθεί την νύφη»).

  1. a-ha – Take On Me

Ενα εξωπραγματικό οπτικό κατόρθωμα για την εποχή του, το 1985, είναι το αποκύημα του εγκεφάλου του μεγάλου σκηνοθέτη Steve Barron, με τον frontman Morten Harket και την ηθοποιό Bunty Bailey να προσπαθούν να αποδράσουν μαζί μέσα από έναν animated κόσμο.

  1. Michael Jackson – Thriller 

Χωρίς πολλά πολλά, αν δεν υπήρχε αυτό το βιντεοκλιπ του John Landis, ίσως να μην υπήρχε το 80% των κλιπ που βλέπουμε μέχρι σήμερα. Ο απόλυτος «σκαπανέας» της τέχνης του βιντεοκλίπ. Αυτό που συμβαίνει στο 8:26 του βίντεο, απλά δεν υπάρχει.

  1. The White Stripes – Fell In Love With Α Girl 

Με την χρήση ενός πανέξυπνου Lego animation, ο Michael Gondry σκηνοθετεί τον Jack και την Meg να παίζουν τα όργανά τους σαν παιδικά τουβλάκια.

  1. Chris Isaak – Wicked Game 

Γνωστό (και βραβευμένο επίσης) ως το «πιο σέξι βιντεοκλίπ όλων των εποχών», ο φωτογράφος Herb Ritts συλλαμβάνει τον τραγουδιστή και το μοντέλο Helena Christensen να κυλιούνται ημίγυμνοι και ερωτευμένοι σε μια παραλία.

  1. Soundgarden – Black Hole Sun 

«Φάγαμε» το μισό μας 1994 βλέποντας και ξαναβλέποντας αυτό το πανέξυπνα εκκεντρικό και εκκεντρικά πανέξυπνο βιντεοκλίπ, που ξεπήδησε από την οργιώδη φαντασία του σκηνοθέτη Howard Greenhalgh.

  1. REM – Everybody Hurts 

Σκηνοθετημένο από τον Jake Scott (τον γιο του Ridley Scott), το βιντεοκλίπ αποτίει φόρο τιμής σε δυο ταινίες: το «8 1/2» του Fellini (η αρχική σεκάνς είναι ακριβώς η ίδια) και το «Falling Down» του 1993 που τότε ήταν η αγαπημένη, νέα ταινία του Scott.

  1. Grimes – Oblivion

Η Claire Boucher εισέρχεται μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης σε έναν αυστηρά ανδροκρατούμενο κόσμο και προσπαθεί να επιζήσει με νύχια και με δόντια εντός αυτού.

  1. FKA twigs – Cellophane

Η τραγουδίστρια δοκιμάζει την τύχη της πάνω σε ένα stripper pole κοιτώντας ταυτόχρονα την μορφή της πάνω σε ένα μηχανικό έντομο που την πλησιάζει. Εφιαλτικά απόκοσμο αλλά εξίσου υπέροχο δια χειρός Andrew Thomas Huang.

  1. Chet Faker – Gold

Κάτι μεταξύ της ταινίας «Lost Highway» και μιας σύγχρονης δυστοπίας, το παρακάτω βιντεοκλίπ δοκιμάζει (με πολύ καλό τρόπο) τα όρια της αισθητικής μας.

  1. Massive Attack – Teardrop

Μινιμαλιστικό, αλλά πανέμορφο αυτό το βιντεοκλίπ του σκηνοθέτη Walter Stern που απεικονίζει ένα έμβρυο να τραγουδάει μέσα στον αμνιακό σάκο της μητέρας του.

  1. DJ Shadow featuring Run the Jewels – Nobody Speak

Ο El-P και ο Killer Mike dissάρουν ο ένας τον άλλον με φωνές πολιτικών μέσα σε μια συνεδρίαση του ΟΗΕ, σε ένα από τα ευφυέστερα και πιο ξεκαρδιστικά βίντεο των τελευταίων ετών.

  1. Nirvana – Heart-Shaped Box

Πολύχρωμο και τεχνικολόρ, δια χειρός του σκηνοθέτη Anton Corjbin, το βιντεοκλίπ παίζει με διάφορα θρησκευτικά και ιστορικά σύμβολα, καθιστώντας το αυτοστιγμεί κλασικό.

  1. Εels – Novocaine For The Soul

Με τον Mark Romanek να σκηνοθετει αυτό το αριστούργημα, οι Eels μπήκαν για τα καλά στην Α’ Εθνική της indie αμερικανικής σκηνής της δεκαετίας του ’90.

  1. The Cardigans – My Favourite Game

Απαγορευμένο, σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο, βιντεοκλίπ, καθώς η Nina Persson στο τέλος του τραγουδιού αυτοκτονεί. Μέχρι εκείνη την στιγμή, τουλάχιστον, πέρασε μια χαρά.

 

  1. Daft Punk – Around The World

Ρομπότ σε ένα τέλειο γαίτανάκι από χορευτικές φιγούρες που σε σηκώνουν από τον καναπέ σου, θέλεις δεν θέλεις. Πραγματική μαγεία.

  1. Joy Division – Atmosphere

Ακόμη μια επικολυρική δημιουργία του Anton Corbijn, σε ένα βιντεοκλίπ που κυκλοφόρησε μετά τον θάνατο του Ian Curtis, αλλά καταφέρνει και πιάνει ακριβώς αυτό το μουντό κλίμα της μπάντας.

  1. The White Stripes – The Hardest Button To Button

Εκπληκτικό βιντεοκλίπ από τον Michel Gondry που είναι τόσο επιδραστικό, ώστε έγινε και παρωδία μέχρι και σε ένα επεισόδιο των Simpsons.

 

  1. Radiohead – Paranoid Android

Δια χειρός του σουηδού animator Magnus Carlsson, ένα παράξενο (και εξίσου απαγορευμένο σε μερικές χώρες) βιντεοκλίπ με τον ήρωά του, τον Robin να συναντάει στον δρόμο του διάφορους περίεργους χαρακτήρες.

  1. Madonna – Frozen

Ξανά από τον μαγικό φακό του σπουδαίου Chris Cunningham, μάς έρχεται ένα βιντεοκλίπ που έγραψε οπτική ιστορία και που πολλοί στην συνέχεια προσπάθησαν να αντιγράψουν αλλά φυσικά απέτυχαν, γιατί ένας είναι ο Cunningham.

  1. Justice – Stress 

Μια παρέα αντικοινωνικών 16χρονων μεταναστών αφρικανικής καταγωγής με μαύρα μπουφάν, βγαίνουν παγανιά ένα μουντό πρωινό, σε κάποιο από τα πιο υποβαθμισμένα προάστια του Παρισιού. Απειλούν να βιάσουν μια γυναίκα στην αποβάθρα ενός σταθμού μετρό, κλέβουν την τσάντα μιας ηλικιωμένης, καταστρέφουν μια παμπ, τρομοκρατώντας τους θαμώνες της, χαράζουν αμάξια, κατόπιν κλέβουν ένα αυτοκίνητο και στο τέλος του βάζουν φωτιά με μια βόμβα μολότοφ.

 

  1. MIA – Born Free

Μια δυστοπική κοινωνία όπου οι έχοντες κόκκινα μαλλιά και γένια κυνηγούνται ανηλεώς από το καθεστώς. Ένα εκπληκτικό βιντεοκλίπ από τον γιο του Κώστα Γαβρά, Romain.

  1. UNKLE – Rabbit Ιn Your Headlight

Ξανά από τον μεγάλο Jonathan Glazer, ένα υπέροχο βιντεοκλίπ με επίκεντρο έναν περίεργο άνδρα που παρασέρνεται μέσα σε ένα τούνελ από τα διερχόμενα αυτοκίνητα. Και κατόπιν παίρνει την εκδίκησή του…

  1. Björk – Bachelorette

Η Björk αποχωρεί από το πατρικό της σπίτι στο δάσος και μας διηγείται την ιστορία της ζωής της. Μαγικό βίντεοκλίπ, σαν ταινία μικρού μήκους.

  1. The Verve – Bitter Sweet Symphony

Ο Richard Ashcroft έχει βαρεθεί, καταφανώς, όλη την μαλακία της σύγχρονης ζωής και αποφασίζει να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, σκαρφαλώνοντας πάνω σε καπό αυτοκινήτων.

  1. Madonna – Vogue

Ο David Fincher δεν ήταν καν 27 ετών όταν έφτιαξε αυτό το κινηματογραφικό αριστούργημα που συλλαμβάνει την Madonna στην καλύτερη στιγμή της καριέρας της, σε όλα τα επίπεδα. «It makes no difference if you’re black or white».

  1. Billy Idol – Cradle Of Love

Γυαλάκιας nerd δέχεται την ξαφνική επίθεση μιας γειτόνισσάς του και βρίσκεται εν μέσω μιας σεξουαλικής και ερωτικής θυέλλης. Απίστευτα σαγηνευτικό και καθηλωτικό.

  1. Pet Shop Boys – Being Βoring

Ο Bruce Weber σκηνοθετεί, έτσι απλά, ένα από τα σπουδαιότερα, πιο νοσταλγικά και πιο ερωτικά βιντεοκλίπ όλων των εποχών.

  1. Kendrick Lamar – Alright

Σε σκηνοθεσία Colin Tilley, ένα ασπρόμαυρο noir στα πρότυπα της σειράς The Wire που αφηγείται την ταραγμένη σχέση της Αφροαμερικανικής κοινότητας των ΗΠΑ με τους λευκούς αστυνομικούς.

  1. Τhe Chemical Brothers – Believe

Eφιαλτικά απόκοσμο, δεν είναι λίγες οι στιγμές που ανατριχιάζεις βλέποντάς το και ταυτιζόμενος με την ψυχολογική κατάσταση του πρωταγωνιστή του. Σπουδαία η στιγμή στο 1:07.

  1. Massive Αttack – Voodoo In My Blood

H σπουδαία ηθοποιός Rosamund Pike υποδύεται μια διαταραγμένη γυναίκα, στα πρότυπα της Isabelle Adjani στην ταινία «Possession» του Andrzej Żuławski.

  1. Μichael Jackson – Black Or White

Όταν κυκλοφόρησε το 1991, όλοι μίλησαν για ένα θαύμα της τεχνολογίας. Ήταν, φυσικά, ένα τέτοιο γι’ αυτό αξίζει να το βλέπουμε έως τις μέρες μας.