Με αφορμή την πολυαναμενόμενη συναυλία της Rosalia στην Αθήνα εν όψει του Release Athens Χ SNF Nostos το OLAFAQ κάνει μια «βουτιά» στην παράξενη ομορφιά του τελευταίου της δίσκου και να αναλύει την αισθητική και τις θεματικές που επιστρατεύεται η καλλιτέχνιδα στον τελευταίο της δίσκο, για να επικοινωνήσει με το κοινό της. Πάμε να δούμε όλα εκείνα τα στοιχεία που την κάνουν να ξεχωρίζει από όλα τα ποπ είδωλα της γενιάς της. 

Rosalia, μια ποπ σταρ του 21ου αιώνα

Γεννημένη και μεγαλωμένη στη Βαρκελώνη και με ρίζες από την Ανδαλουσία και την Γαλίθια, η Rosalia ξεκίνησε να μελετά μουσική σε ηλικία 13 ετών. Για 6 χρόνια σπούδαζε μουσικολογία σε μια από τις μεγαλύτερες μουσικές ακαδημίες της Καταλονίας. Παράλληλα, τραγουδούσε σε γάμους και μπαρ, ενώ επίσης δίδασκε φλαμένκο. 

Το 2016 κυκλοφορεί τον δίσκο «Los Angeles», που μιλάει για τον θάνατο μέσα από covers κλασικών φλαμένκο κομματιών. Την παγκόσμια επιτυχία της, όμως, τη χρωστά στον δεύτερό της δίσκο, το «El Mal Querer». Το άλμπουμ ήταν ουσιαστικά η πτυχιακή εργασία της. Κάθε κομμάτι είναι εμπνευσμένο από ένα διαφορετικό κεφάλαιο του «Flamenca», ενός μεσαιωνικού μυθιστορήματος του 13ου αιώνα. Ο ήχος παντρεύει το παραδοσιακό φλαμένκο με το urban, το folk με το avant-pop. O δίσκος αυτός της χάρισε 6 Grammy, παγκόσμια επιτυχία και…άριστα στο πτυχίο της. Ο τελευταίος της δίσκος όμως, το «Motomami», ο οποίος κυκλοφόρησε το 2022, είναι μια ωδή στην τέχνη της μεταμόρφωσης. Το όνομα του δίσκου είναι εμπνευσμένο από την αγάπη της για τις μηχανές, αφού οι γονείς της ήταν μηχανόβιοι και η ίδια οδηγούσε μηχανή από πολύ μικρή ηλικία. 

Motomami, motomami, motomami

Avant-garde, παράξενο, μπανάλ, ειρωνικό, προκλητικό, το Motomami είναι διαφορετικό από όλες τις προηγούμενες δουλειές της. Ο ήχος είναι γυμνός, όπως και η ίδια στο εξώφυλλό του δίσκου. Το σεξουαλικό στοιχείο είναι πιο κεντρικό από ποτέ. Εξάλλου το «σέξι» είναι βασικό συστατικό του reggaeton, είδος με το οποίο «παίζει» σε όλο το δίσκο, χωρίς να το υιοθετεί ποτέ πιστά. Η ανάδειξη της γυναικείας σεξουαλικότητας μέσα από τα κομμάτια του Motomami είναι συνειδητή επιλογή. Όπως έχει δηλώσει και η ίδια, «Εγώ επιλέγω πότε σεξουαλικοποιούμαι και πότε όχι». Είναι η πρώτη φορά που η Rosalia μοιράζεται με το κοινό της στίχους τόσο βαθιά προσωπικούς, ωμά ερωτικούς και κυριολεκτικά αθυρόστομους (βλ. Hentai)

Το «παιχνίδι» είναι όλη η ουσία του Motomami. Αυτό μου έμεινε την πρώτη φορά που το άκουσα. Σκέφτηκα: «Επιτέλους μια ποπ σταρ που δε φοβάται να παίξει, να περάσει καλά γράφοντας τους στίχους, να περάσει καλά τραγουδώντας τους, μια ποπ σταρ που δεν παίρνει τον εαυτό της σοβαρά». Η Rosalia αφήνει τον εαυτό της ελεύθερο να παίξει: παίζει με διαφορετικά είδη, αισθητικές, θεματικές, παίζει με τις αντιθέσεις. Από τη μία είναι ένας δίσκος πολύ προσωπικός, ενήλικος, ωμά σέξι. Σε άλλα σημεία είναι σκόπιμα παιδικός και cute. Διακρίνεται διαρκώς από το στοιχείο της διαδικότητας, της μεταμόρφωσης, η οποία έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο άλμπουμ. Εκτός από τη διαδικασία της μεταμόρφωση, μέσα από τους στίχους της μιλά για τη φήμη, τη σημασία της οικογένειας και την αγάπη για τον εαυτό της.

Η τέχνη της μεταμόρφωσης

Κεντρικός άξονας του δίσκου είναι η Μεταμόρφωση. Αυτό το βλέπουμε από το πρώτο τραγούδι, «Saoko», το οποίο περιγράφει την έννοια της αλλαγής μέσα από εικόνες και μεταφορές: ο ουρανός όταν ξημερώνει, ο δούριος ίππος όταν μπαίνει στην Τροία, το drag makeup, ένα λευκό T-shirt με tie-dye, κλπ. 

«Σκεφτόμουν: πώς μπορώ να βρω έναν τρόπο να εκφράσω τη μεταμόρφωση; Πώς μπορώ να βρω όσες περισσότερες εικόνες που να δηλώνουν “Αλλαγή” ή “Μεταμόρφωση”. Προσπάθησα να πω “Α, νομίζεις ότι ξέρεις ποια είμαι”, νομίζεις ότι με ξέρεις, σωστά; Νομίζεις ότι τα έχεις ήδη δει όλα…Ε λοιπόν, όχι». 

Το camp ως κεντρική αισθητική

Το Motomami είναι camp, kitsch και χαριτωμένο. Η τραγουδοποιός επιστρατεύεται έξυπνα το χιούμορ, την ειρωνία και την υπερβολή για να επικοινωνήσει το μήνυμά της. Ο όρος «camp» αναφέρεται στη σκόπιμη και εκλεπτυσμένη χρήση κιτς και υπερβολικών στοιχείων στην τέχνη. Αυτό που αρχικά ήταν μια αντι-ακαδημαϊκή υπεράσπιση της ποπ κουλτούρας στα 60s, τη δεκαετία του ‘80 εισχώρησε και στην ακαδημία, με την ευρεία υιοθέτηση μεταμοντέρνων απόψεων για την τέχνη και τον πολιτισμό.

Στο δοκίμιό της «Notes on Camp», η Susan Sontag χωρίζει την τέχνη σε 3 κατηγορίες. Η υψηλή τέχνη που είναι ηθικολογική, η avant-garde που εκφράζει την μάχη μεταξύ της ηθικής και της αισθητικής και το camp που είναι μόνο αισθητική. Όλη η ουσία του camp είναι να εκθρονίσει το «σοβαρό». Το camp είναι παιχνιδιάρικο, το αντίθετο του σοβαρού. Το camp βλέπει τον κόσμο από μια πιο κωμική και ασόβαρη πλευρά. 

Τα παραπάνω τα βλέπουμε τόσο στους στίχους (βλ. Chicken Teriyaki, Cute, Candy, Abcdefg) όσο και στα visuals που επιστρατεύεται στα βίντεο κλιπ και στα live της. Στο camp δεν έχει σημασία τόσο τι λες αλλά πώς το λες. Στυλ πάνω από όλα, στυλ πάνω από περιεχόμενο. Τι νόημα έχουν οι στίχοι του Chicken Teriyaki; Τι σημασία έχει; Είναι ειρωνικοί, σαρκαστικοί, παιδικοί και cute, θυμίζουν performance στο Tiktok. Και κάποιοι μπορεί να πουν ότι όλα αυτά είναι ο ορισμός του cringe. Και εδώ επιστρέφουμε στην βασική αρχή του camp «it’s good because it’s awful». 

Και αυτό δεν γίνεται καθόλου κατα λάθος αλλά απόλυτα μεθοδευμένα. Όπως έχει δηλώσει η Rosalia: «Νιώθω ότι τα προηγούμενα άλμπουμ μου ήταν πολύ πιο σοβαρά. Εδώ ήθελα πραγματικά να βρω έναν τρόπο να ενσωματώσω την αίσθηση του χιούμορ μου, να παίξω. Όταν ήμουν παιδί ήμουν παιχνιδιάρα. Και σκέφτηκα “γιατί μεγαλώνοντας ξέχασα να παίζω;”». Ναι, οι στίχοι του Motomami φαντάζουν σε σημεία παιδικοί, σε σύγκριση με προηγούμενα άλμπουμ της. Αλλά αυτό είναι σκόπιμο και στοχευμένο. Συχνά κατανοούμε το “παιδικό” αρνητικά. Στην πραγματικότητα, η παιδικότητα στη τέχνη μπορεί να είναι μια δημιουργική συνθήκη μακριά από κόμπλεξ, εμμονές και προκαταλήψεις, πράγμα απελευθερωτικό. Κατά κάποιον τρόπο στο Motomami η Rosalia ιδιοποιείται το cringe μέσα από την ανάδειξει της παιδικής της πλευράς. 

Ο εξανθρωπισμός της Ντίβας

Σε ένα post στο Instagram, η Rosalia είχε μοιραστεί φωτογραφίες από τις σημειώσεις της για τον δίσκο. «Ο εξανθρωπισμός της ντίβας», γράφει μια σημείωση με πορτοκαλί μαρκαδόρο. Πράγματι, το Motomami εξετάζει τη φύση της διασημότητας και το δίκοπο μαχαίρι που είναι η δόξα και η φήμη. Στο τραγούδι «La Fama», η φήμη παρουσιάζεται σαν μια Σειρήνα που την μαγεύει, την παγιδεύει και τελικά την απομακρύνει από την πραγματικότητα. «Αν θέλω μπορώ να κοιμηθώ μαζί της αλλά ποτέ δε θα την παντρευτώ» τραγουδά σε ρυθμούς bachata. 

Στο τραγούδι «Sakura», ακούμε το κοινό να ζητωκραυγάζει στο background, ενώ η ίδια τραγουδά ακαπέλα για το εφήμερο της δόξας. Το άνθος της κερασιάς (σακούρα) συμβολίζει άλλωστε την βραχυβιότητα της νιότης και της ομορφιάς. «Το να είσαι ποπ σταρ, δε κρατά για πολύ / Αυτό δε με γεμίζει με θλίψη αλλά με τρυφερότητα»

Η γέννηση του ινδάλματος μέσα από συμβολισμούς

Στο Motomami η Rosalia προσωποποιείται και αυτοπροσδιορίζεται μέσα από αντικείμενα, πρόσωπα και σύμβολα. Η Naomi του ‘90, ο Julio Iglesias του ‘70, ο Dapper Dan, τα anime κράνη, οι πεταλούδες, το μενταγιόν της Vivienne Westwood, το Versace outfit. Μέσα από τους στίχους και τα visuals βλέπουμε αντικρουόμενες αναφορές και πηγές έμπνευσης. Χρησιμοποιώντας τα σύμβολα αυτά, μετατρέπεται και η ίδια σε είδωλο. 

Η Susan Sontag λέει ότι στο camp «το στυλ είναι τα πάντα». Στο «Saoko», η Rosalia τραγουδά «Fuck el estilo, fuck el stylist» (γάμα το στυλ, γάμα τον στυλίστα). Όπως έχει δηλώσει «Θα φοράω ό,τι θέλω γιατί το υποστηρίζω». Αυτό δε σημαίνει ότι απορρίπτει την αξία του στυλ, αλλά δημιουργεί το δικό της με «ύφασμα και ψαλίδι» (Saoko). 

Η τέχνη του χαριτωμένου

To Motomami είναι cute. Αρκετά συχνά επιστρατεύεται στοιχεία kawaii (Chicken Teryaki), ηχητικά εφέ που αλυώνουν τη φωνή της (Diablo) κι αναφορές στην ιαπωνική κουλτούρα (tatami, tsunami, sasimi, sakura, hentai, κράνος εμπνευσμένο από το «Durarara!!»). 

Η αισθητική του cute περιγράφει κι εξηγεί την φρικαλεότητα της εποχή μας. Πρόκειται για την απάντηση σε όλους τους φόβους και τους προβληματισμούς που μας γεννά μια κοινωνία σε συνεχή αλλαγή, σε πλήρη οικονομική, πολιτική και τεχνολογική αστάθεια. Το cute, το στοιχείο του εκκεντρικά χαριτωμένου, είναι ένα καταφύγιο από την πραγματικότητα. Με την υιοθέτηση τέτοιων στοιχείων, η Rosalia δεν κλείνει τα μάτια στην πραγματικότητα, απλά προσπαθεί να αποφορτιστεί και να αποσυνδεθεί από την σκληρότητα της, εισχωρώντας στο πεδίο της φαντασίας. 

Το Motomami παίζει ακριβώς σε αυτό το πεδίο της φαντασίας και ειρωνεύεται την σοβαροφάνεια και την πνευματική αλαζονεία της σύχρονης μουσικής. Πάρτε για παράδειγμα το «Cute»: ένα electro pop τραγούδι, με επιθετικό και φρενήρη ήχο, που δε μοιάζει με κάτι που θα ακούγαμε στο κλαμπ.

Είναι υπέροχο το πώς το Motomami πειραματίζεται με την ειρωνία, τα memes, τα pop references, την παροδικότητα των εικόνων. Και τελικά τι είναι το Motomami; Ένα πολύ προσωπικό άλμπουμ που μιλά για τη σκληρή πραγματικότητα, καμοyφλαρισμένη μέσα από χαριτωμένα κι αστεία στοιχεία.  To Motomami μας μιλά για την έννοια του «ωραίου», μια έννοια σε συνεχή αλλαγή. Το ωραίο μπορεί να πάρει διαφορετικές μορφές, δε χρειάζεται να είναι καθαρό, κλασικό ή ηθικά ανώτερο. 

Το όνομα του δίσκου, επιλέχθηκε γιατί «είναι δομημένο δυαδικά, δηλώνοντας δύο διαφορετικούς τύπους ενέργειας», όπως εξηγεί η ίδια. Το Moto αντιπροσωπεύει το θεϊκό, πειραματικό, δυναμικό κομμάτι του άλμπουμ, ενώ το Mami είναι το γνήσιο, προσωπικό, εξομολογητικό κι ευάλωτο στοιχείο. Η Rosalía δήλωσε επίσης ότι ο φεμινισμός ενυπάρχει ως σιωπηρή πρόθεση σε όλο τον δίσκο. «Είναι πολύ παρών σε ορισμένα τραγούδια, και ίσως όχι πολύ σε κάποια άλλα». Στην τελική, το Motomami είναι το πορτρέτο της καλλιτέχνιδας τη δεδομένη στιγμή. Είναι ένας τρόπος να αυτοπροσδιορίσει τον εαυτό της, πολυδιάστατα, ζωηρά, σε όλες της τις αντιθέσεις. 

➸ Πληροφορίες: Στο πλαίσιο του Release Athens X SNF Nostos, την Τρίτη 20 Ιουνίου, στην Πλατεία Νερού, η Rosalía, το απόλυτο pop icon των ημερών μας, έρχεται για πρώτη φορά στην Αθήνα, για να μας αποδείξει επί σκηνής πως αντιπροσωπεύει όλα όσα προσπαθεί να είναι η σύγχρονη pop: ένα τολμηρό ηχητικό μίγμα χωρίς στεγανά και μια διάθεση να ξεπεράσει κάθε πολιτιστικό και ηχητικό σύνορο.

Η προπώληση έχει ήδη ξεκινήσει και συνεχίζεται.

Επίσης, διατίθενται περιορισμένα VIP εισιτήρια. Στη συγκεκριμένη κατηγορία περιλαμβάνονται οι εξής προνομιακές παροχές:

• Ξεχωριστή υπερυψωμένη περιοχή διαμορφωμένη με stands & stools για όλους
• οpen-bar
• προτεραιότητα πρόσβασης στο χώρο
• ιδιωτικό parking
• ξεχωριστές τουαλέτες
• αναμνηστικό δώρο.

Επισημαίνουμε πως ο ειδικά διαμορφωμένος χώρος που προσφέρει τις παραπάνω παροχές λειτουργεί μόνο στην Πλατεία Νερού αλλά οι κάτοχοι των VIP εισιτηρίων έχουν πρόσβαση και στις δύο σκηνές.

Διάθεση εισιτηρίων:

Τηλεφωνικά στο 11876
Online στα releaseathens.gr / viva.gr
Φυσικά σημεία: Καταστήματα Wind, Public, Media Markt, Ευριπίδης, Yoleni’s και Viva Spot Τεχνόπολης.