Η άσκηση ισορροπίας Τεχνητής Νοημοσύνης – πνευματικών δικαιωμάτων και η “δίκαιη χρήση”Η διατήρηση και η εξέλιξη της προόδου στην AI σήμερα απαιτεί συνεχή πρόσβαση στο Διαδίκτυο και στο σύνολο των πληροφοριών που παρέχει. Αυτή η πρόσβαση επιτρέπει στα μοντέλα AI να αντλούν δεδομένα από μια ποικιλία πηγών βελτιώνοντας την ακρίβειά τους, τη λειτουργικότητα και την ποιότητά τους. Η εκπαίδευση μοντέλων AI είναι μια πολύ σύνθετη δια, καθώς τα πιο προηγμένα μοντέλα στηρίζονται σε εκατομμύρια κομμάτια κειμένου, εικόνων και κώδικα υπολογιστών. Για να συνεχίσει η τεχνολογία να βελτιώνεται και τελικά να φτάσει στο απόγειό της είναι κρίσιμο να προστατευτεί η πρόσβαση σε πληροφορίες στο Διαδίκτυο.

Αλλά από ποιον πρέπει να προστατευτεί η πρόσβαση;

Οι νομοθέτες και οι ρυθμιστικές αρχές αποτελούν διαχρονικό βραχνά για τις αναδυόμενες τεχνολογίες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή τη φορά όμως υπάρχει μία μεγαλύτερη “απειλή” που ελλοχεύει. Μια “απειλή” που θα μπορούσε να τερματίσει την εποχή της AI πριν καν αρχίσει είναι οι αγωγές περί πνευματικών δικαιωμάτων από δεκάδες κατόχους δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων εφημερίδων, δισκογραφικών εταιρειών και μεμονωμένων δημιουργών.

Μέχρι σήμερα υπάρχουν 32 ενεργές αγωγές κατά εταιρειών AI, υποστηρίζοντας ότι τα δεδομένα που περιλαμβάνουν υλικό προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα και χρησιμοποιήθηκαν κατά την εκπαίδευση των μοντέλων, επομένως συνιστούν εκούσια παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων. Αν οι δικαστές αποφανθούν υπέρ των εναγόντων και υιοθετήσουν τη συγκεκριμένη στάση τα πιθανά πρόστιμα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πτώχευση δεκάδες εταιρείες AI και να παρεμποδίσουν την περαιτέρω ανάπτυξη εργαλείων AI.

Ένα παράδειγμα του μεγέθους του κόστους που θα μπορούσε να προκύψει από μια μέγιστη στάση είναι η υπόθεση Authors Guild κατά OpenAI. Οι ενάγοντες υποστηρίζουν ότι η χρήση από την OpenAI συνόλων δεδομένων που περιλαμβάνουν έργα προστατευμένα από πνευματικά δικαιώματα συνιστά εκούσια παραβίαση, η οποία μπορεί να επιφέρει ποινή έως και 150.000 δολάρια για κάθε έργο που παραβιάζεται. Το μέγιστο πρόστιμο για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων θα μπορούσε να ανέλθει στα 2.250.000.000 δολάρια. Η τελευταία χρηματοδοτική εκστρατεία της OpenAI έφτασε τα 6,6 δισεκατομμύρια δολάρια, οπότε τα πρόστιμα μόνο από αυτήν την αγωγή θα αντιστοιχούσαν σε λίγο περισσότερο από το ένα τρίτο αυτών των κεφαλαίων.

Είναι εύκολο να συμμεριστεί κανείς τα επιχειρήματα πίσω από αυτές τις υποθέσεις και τα άτομα που τις φέρνουν στο προσκήνιο. Οι προγραμματιστές της AI βασίζονται στο επιχείρημα ότι η εκπαίδευση ενός μοντέλου AI αποτελεί «δίκαιη χρήση», ένα δόγμα πνευματικών δικαιωμάτων που επιτρέπει τη μη εξουσιοδοτημένη χρήση υλικού προστατευμένου από πνευματικά δικαιώματα υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Η “δίκαιη χρήση” κατοχυρώθηκε με το Νόμο περί Πνευματικών Δικαιωμάτων του 1976.

Η «Δίκαιη Χρήση» προάγει την καινοτομία

Ιστορικά, η αρχή της δίκαιης χρήσης έχει αποτελέσει πλεονέκτημα για καινοτόμες τεχνολογίες. Η ελευθερία πρόσβασης, ανάλυσης και κοινοποίησης πληροφοριών υποστηρίζει πολλές ωφέλιμες τεχνολογίες που απολαμβάνουμε σήμερα. Δύο αξιοσημείωτα παραδείγματα δίκαιης χρήσης παρουσιάζονται ενδεικτικά. Η πρώτη περίπτωση που αξίζει να εξετάσουμε είναι η υπόθεση “Betamax”, στην οποία το δικαστήριο έκρινε ότι, ενώ μια συσκευή εγγραφής βίντεο θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιθανή παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων υπήρχαν σημαντικές χρήσεις των οποίων τα οφέλη υπερτερούσαν του πιθανού κόστους. Παρόλο που έχει αποδειχτεί ότι ορισμένα μοντέλα AI μπορούν να αναπαράγουν αποσπάσματα κειμένου που υπάρχουν στα δεδομένα εκπαίδευσής τους, σε μεγάλο βαθμό αυτά τα μοντέλα δεν χρησιμοποιούνται για την πειρατεία βιβλίων ή την παράκαμψη συνδρομητικών υπηρεσιών. Αντίθετα, αυτά τα μοντέλα επιτρέπουν στους ανθρώπους να συμμετέχουν και να συμβάλλουν σε νέες εμπορικές δραστηριότητες καθώς και σε προσωπικές επιδιώξεις.

Μια δεύτερη περίπτωση είναι η υπόθεση “Google Books”. Εδώ το δικαστήριο έκρινε ότι η σάρωση και η καταχώρηση εκατομμυρίων έργων για να προσφέρουν νέες πληροφορίες και χρήσεις αυτών των έργων αποτελούσε «μετασχηματιστική χρήση» που αύξανε τη δημόσια γνώση. Η Google σάρωσε και «αντέγραψε» εκατομμύρια έργα με πνευματικά δικαιώματα, όχι για να μειώσει την αξία των έργων των συγγραφέων, αλλά για το ακριβώς αντίθετο: για να επιτρέψει στους ανθρώπους να μάθουν για αυτά τα βιβλία αυξάνοντας την πρόσβαση σε πληροφορίες χωρίς να υπονομεύσει την αγορά των ίδιων των βιβλίων. Το έργο Google Books αξιοποίησε πρωτοποριακές τεχνικές μηχανικής μάθησης (ML) για να αποκαλύψει νέα πρότυπα και πληροφορίες για καθιερωμένα έργα, δημιουργώντας νέους τρόπους αλληλεπίδρασης και μάθησης από αυτό το περιεχόμενο.

Το κόστος του “μαξιμαλισμού” των πνευματικών δικαιωμάτων

Εάν η υπεράσπιση της δίκαιης χρήσης για την εκπαίδευση μοντέλων AI απορριφθεί, αυτό θα αποτελέσει ένα σημαντικό πλήγμα για την ανάπτυξη της τεχνολογίας στις Ηνωμένες Πολιτείες με πιθανές παγκόσμιες επιπτώσεις.

Οι προγραμματιστές μοντέλων AI θα αντιμετωπίσουν επιθετικές μηνύσεις και για πολλούς αυτό ισοδυναμεί με καταστροφή. Για παράδειγμα, εάν ο δικαστής που εποπτεύει την υπόθεση “The New York Times κατά OpenAI” υιοθετήσει τη στάση που προαναφέρθηκε θα μπορούσε να οδηγήσει σε ποινή ύψους περίπου 2,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Παρόλο που αυτό το ποσό φαίνεται υπερβολικό, βασίζεται στο μέγιστο δυνατό πρόστιμο από τη χρήση του συνόλου δεδομένων Common Crawl για την εκπαίδευση.

Από στρατηγική σκοπιά μια τέτοια απόφαση θα μπορούσε να προκαλέσει μια φρενήρη μετακίνηση κεφαλαίων και επιστημόνων εκτός των ΗΠΑ προς χώρες με πιο ευέλικτο ρυθμιστικό πλαίσιο, όπως η Ιαπωνία, η Σιγκαπούρη, το Ισραήλ ή το Ηνωμένο Βασίλειο. Εάν οι εταιρείες στις ΗΠΑ αναγκαστούν να πληρώνουν τέλη αδειοδότησης για την πρόσβαση σε δεδομένα που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα, αυτό θα διαταράξει την ισορροπία μεταξύ της περιορισμένης μονοπωλιακής προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων και της “δίκαιης χρήσης” καθιστώντας πιο δύσκολη την ανταλλαγή ιδεών και την εξέλιξη των υπαρχουσών γνώσεων.

Αυτό θα ήταν ιδιαίτερα ωφέλιμο για την ανάπτυξη της AI από αυταρχικά καθεστώτα, ιδίως στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας (ΛΔΚ). Η ΛΔΚ είναι εδώ και καιρό ηγέτιδα στη χρήση της AI και της μηχανικής μάθησης (ML) για την παρακολούθηση των πολιτών της. Οι Κινέζοι προγραμματιστές μοντέλων AI προχωρούν επίσης στην εξαγωγή εγκεκριμένων από το κράτος μοντέλων, των οποίων η ανάπτυξη καθοδηγείται από τους περιοριστικούς νόμους της Κίνας που σχετίζονται με την ελευθερία της έκφρασης. Το να επιτραπεί η διάδοση τέτοιων μοντέλων παγκοσμίως θα μπορούσε να έχει σημαντικές συνέπειες για την ελευθερία της πληροφόρησης, την ψηφιακή καταπίεση και τις δημοκρατικές αξίες.

Πέρα από τις γεωπολιτικές συνέπειες, το να επιτραπεί η παρακώλυση της ανάπτυξης μοντέλων AI από το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας θα μπορούσε να οδηγήσει τις ΗΠΑ να εγκαταλείψουν τη θέση τους ως ηγέτης στην τεχνολογική καινοτομία, προκειμένου να ικανοποιήσουν τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων. Η ισχυρότερη άμυνα ενάντια στην αυταρχική κατάχρηση της τεχνολογίας είναι μια συμμαχία δεσμευμένη σε ένα ανοιχτό και ποικιλόμορφο διαδίκτυο που επιτρέπει την πρόσβαση στην πληροφορία, τη συνεργασία και την καινοτομία. Η υπεράσπιση της δίκαιης χρήσης και της πρόσβασης στο ανοιχτό διαδίκτυο είναι κρίσιμα βήματα προς μια κοινωνία που υπερασπίζεται τέτοιες αξίες.

*Με στοιχεία από το TechPolicy.Press.