Τον Νοέμβριο ένας νεαρός άνδρας, ο Noland Arbaugh ανακοίνωσε ότι θα έκανε livestream από το σπίτι του για τρεις συνεχόμενες ημέρες. Η μετάδοσή του περιλάμβανε τυπικό περιεχόμενο: περιήγηση στην αυλή, βιντεοπαιχνίδια, γνωριμία με τη μητέρα του. Η διαφορά ήταν ότι ο Arbaugh, ο οποίος είναι παραπληγικός έχει λεπτά ηλεκτρόδια εγκατεστημένα στον εγκέφαλό του, τα οποία χρησιμοποίησε για να μετακινήσει έναν κέρσορα στον υπολογιστή, να κάνει κλικ σε μενού και να παίξει σκάκι. Το εμφύτευμα που ονομάζεται “N1” τοποθετήθηκε πέρυσι από νευροχειρουργούς που συνεργάζονται με τη Neuralink, μία ακόμα εταιρεία του Elon Musk.

Η δυνατότητα “ακρόασης” των νευρώνων και χρήσης των σημάτων τους για να μετακινήσουν έναν κέρσορα υπολογιστή είχε αποδειχθεί για πρώτη φορά πριν από περισσότερα από 20 χρόνια σε εργαστηριακές συνθήκες. Τώρα το livestream του Arbaugh είναι μια ένδειξη ότι η Neuralink πλησιάζει αρκετά στη δημιουργία μιας εμπειρίας plug-and-play που μπορεί να αποκαταστήσει την καθημερινή δυνατότητα των ανθρώπων να περιηγούνται στο Διαδίκτυο και να παίζουν παιχνίδια, προσφέροντάς τους αυτό που η εταιρεία έχει αποκαλέσει «ψηφιακή ελευθερία».

Ωστόσο αυτό δεν αποτελεί ακόμη εμπορικό προϊόν. Οι τρέχουσες μελέτες είναι μικρής κλίμακας – αληθινά πειράματα, διερευνήσεις του πως λειτουργεί η συσκευή και πως μπορεί να βελτιωθεί. Για παράδειγμα, κάποια στιγμή πέρυσι, περισσότερα από τα μισά ηλεκτρόδια που είχαν εισαχθεί στον εγκέφαλο του Arbaugh υποχώρησαν. Η Neuralink έσπευσε να εφαρμόσει διορθώσεις, ώστε να μπορέσει να χρησιμοποιήσει τα υπόλοιπα ηλεκτρόδια για να μετακινεί τον κέρσορα.

Πόσοι άνθρωποι θα αποκτήσουν αυτά τα εμφυτεύματα; Ο Elon Musk συνεχίζει να προβλέπει τεράστιους αριθμούς. Τον Αύγουστο ανάρτησε στο X: «Αν όλα πάνε καλά, θα υπάρχουν εκατοντάδες άνθρωποι με Neuralinks μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, ίσως δεκάδες χιλιάδες μέσα σε πέντε χρόνια, εκατομμύρια μέσα σε δέκα χρόνια».

Στην πραγματικότητα ο ρυθμός είναι πολύ πιο αργός. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι σύνηθες οι πρώτοι ασθενείς να προγραμματίζονται με διαφορά μηνών, ώστε να υπάρχει χρόνος για παρακολούθηση τυχόν προβλημάτων. Η Neuralink έχει ανακοινώσει δημόσια ότι δύο άνθρωποι έχουν λάβει εμφύτευμα: ο Arbaugh και ένας άνδρας που αναφέρεται μόνο ως “Alex,” ο οποίος τοποθέτησε το δικό του τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο.

Στη συνέχεια, στις 8 Ιανουαρίου ο Elon Musk αποκάλυψε κατά τη διάρκεια μιας διαδικτυακής συνέντευξης ότι πλέον υπάρχει και τρίτο άτομο με εμφύτευμα. «Τώρα έχουμε τρεις ασθενείς, τρεις ανθρώπους με εμφυτεύματα Neuralink και όλα δουλεύουν… καλά», δήλωσε ο Musk.

Αν δεν υπάρξουν σημαντικές καθυστερήσεις, ο ρυθμός των εμφυτευμάτων αναμένεται να αυξηθεί—αν και όχι τόσο γρήγορα όσο υποστηρίζει ο Musk. Τον Νοέμβριο η Neuralink ενημέρωσε την καταχώριση της κλινικής δοκιμής στις ΗΠΑ για πέντε εθελοντές (από τρεις) και μια δοκιμή στον Καναδά. Με βάση μόνο αυτές τις δύο μελέτες, η Neuralink θα μπορούσε να προσθέσει τουλάχιστον δύο ακόμη εμφυτεύματα μέχρι το τέλος του 2025 και οκτώ μέχρι το τέλος του 2026.

Πόσο καλός είναι ο έλεγχος του Arbaugh πάνω στο ποντίκι; Μπορείτε να αποκτήσετε μια ιδέα δοκιμάζοντας ένα παιχνίδι που ονομάζεται Webgrid, στο οποίο πρέπει να κάνετε κλικ γρήγορα σε έναν κινούμενο στόχο. Το πρόγραμμα μεταφράζει την ταχύτητά σας σε ένα μέτρο μετάδοσης πληροφορίας: bits ανά δευτερόλεπτο. Η Neuralink ισχυρίζεται ότι ο Arbaugh έφτασε σε ρυθμό άνω των 9 bits ανά δευτερόλεπτο, διπλασιάζοντας το παλιό ρεκόρ “εγκεφαλικής διεπαφής”. Ο μέσος χρήστης χωρίς σωματικές αναπηρίες φτάνει περίπου στα 10 bits ανά δευτερόλεπτο σύμφωνα με τη Neuralink.

Κατά τη διάρκεια του livestream του όμως ο Αrbaugh παραπονέθηκε ότι ο έλεγχός του στο ποντίκι δεν ήταν πολύ καλός επειδή το «μοντέλο» του ήταν παλιό. Η βελτίωση του λογισμικού που συνδέει τον εγκέφαλο του Arbaugh με το ποντίκι αποτελεί μια σημαντική προτεραιότητα για τη Neuralink, πάνω σε αυτό το κομμάτι η εταιρεία εξακολουθεί να πειραματίζεται και να κάνει σημαντικές αλλαγές. «Θέλουμε οι ασθενείς να αισθάνονται ότι βρίσκονται σε ένα μονοθέσιο F1 [Formula One], όχι σε ένα μίνι βαν», δήλωσε η Bliss Chapman, επικεφαλής της ομάδας λογισμικού εγκεφαλοϋπολογιστικής διεπαφής (BCI).

Προτού η Neuralink επιχειρήσει να λάβει έγκριση για την πώληση του προϊόντος θα πρέπει να καταλήξει σε έναν τελικό σχεδιασμό της συσκευής, ο οποίος μπορεί να δοκιμαστεί σε μια «καθοριστική δοκιμή» που θα περιλαμβάνει ίσως 20 έως 40 ασθενείς, ώστε να αποδείξει ότι λειτουργεί όπως προβλέπεται. Αυτός ο τύπος μελέτης μπορεί να διαρκέσει έναν ή δύο χρόνους για να ολοκληρωθεί. Στην πραγματικότητα η Neuralink εξακολουθεί να επεξεργάζεται την εμφύτευση με σημαντικούς τρόπους—για παράδειγμα, προσπαθώντας να αυξήσει τον αριθμό των ηλεκτροδίων ή να παρατείνει τη διάρκεια ζωής της μπαταρίας. Αυτόν τον μήνα ο Musk δήλωσε ότι οι επόμενες δοκιμές σε ανθρώπους θα χρησιμοποιούν μια αναβαθμισμένη συσκευή Neuralink. Η εταιρεία αναπτύσσει επίσης ακόμα το ρομποτικό χειρουργικό σύστημα που ονομάζεται R1, το οποίο χρησιμοποιείται για την εμφύτευση της συσκευής. Λειτουργεί σαν μηχανή ραψίματος: Ένας χειρουργός χρησιμοποιεί το R1 για να περάσει τα καλώδια των ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο των ατόμων. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις εργασίας της Neuralink, η βελτίωση του ρομπότ R1 και η αυτοματοποίηση πλήρως της διαδικασίας εμφύτευσης αποτελεί έναν από τους κύριους στόχους της εταιρείας.«Θέλουμε να φτάσουμε στο σημείο όπου θα είναι μόνο ένα κλικ», είπε ο πρόεδρος της Neuralink, Dongjin Seo.

Η χρήση του εγκεφάλου για τον έλεγχο ρομπότ είναι σίγουρα εφικτή—αν και μέχρι στιγμής μόνο σε ελεγχόμενο ερευνητικό περιβάλλον. Σε δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν το 2012 στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ μια παράλυτη γυναίκα, η Jan Scheuermann κατάφερε να χρησιμοποιήσει ένα ρομποτικό χέρι για στοιβάξει πλαστικά ποτήρια σχεδόν εξίσου καλά με έναν άνθρωπο που είχε υποστεί σοβαρό εγκεφαλικό—εντυπωσιακό, δεδομένου ότι δεν μπορούσε να κουνήσει τα δικά της άκρα.

Τον Σεπτέμβριο η Neuralink δήλωσε ότι είχε λάβει την «έγκριση συσκευής με επαναστατική τεχνολογία» από τον FDA για μια εκδοχή του εμφυτεύματος που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αποκατάσταση περιορισμένης όρασης σε τυφλούς ανθρώπους. Το σύστημα, το οποίο ονομάζει Blindsight θα λειτουργούσε στέλνοντας ηλεκτρικές εκκενώσεις απευθείας στον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου ενός εθελοντή, παράγοντας σημεία φωτός που ονομάζονται “φωσφαίνια”. Η έγκριση από τον FDA δεν είναι το ίδιο με την άδεια να ξεκινήσει η μελέτη όρασης.

Η Neuralink συνέλεξε περίπου 325 εκατομμύρια δολάρια από επενδυτές σε έναν γύρο χρηματοδότησης που αποτίμησε την εταιρεία πάνω από 3 δισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με το Pitchbook. Ο Ryan Tanaka που δημοσιεύει το podcast για την εταιρεία Neura Pod λέει ότι πιστεύει πως η Neuralink θα συγκεντρώσει περισσότερα χρήματα φέτος και ότι η αποτίμηση της ιδιωτικής εταιρείας θα μπορούσε να τριπλασιαστεί.

Μην ξεχνάτε ότι η Neuralink δεν είναι η μόνη εταιρεία που εργάζεται πάνω σε εμφυτεύματα εγκεφάλου. Η Synchron έχει επίσης ένα εμφύτευμα που τοποθετείται στον εγκέφαλο μέσω αιμοφόρου αγγείου, το οποίο επίσης δοκιμάζεται σε ανθρώπινες δοκιμές για τον έλεγχο υπολογιστών μέσω εγκεφάλου. Άλλες εταιρείες, όπως οι Paradromics, Precision Neuroscience και BlackRock Neurotech, αναπτύσσουν επίσης προηγμένες διεπαφές εγκεφάλου-υπολογιστή. Μένει να φανεί ποιος κι αν θα καταφέρει να κάνει αυτό το αποφασιστικό βήμα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής αυτών των ανθρώπων.

*Με στοιχεία από το Technology Review.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.