« Ντετέκτιβ Spooner, πρέπει να με ακολουθήσετε. Το σύστημα έχει αναλάβει τον έλεγχο και τα ρομπότ δεν θα υπακούσουν πια στους ανθρώπους.» Ο Ντετέκτιβ Spooner κοιτάζει το ανθρωποειδές ρομπότ Sonny με δυσπιστία αλλά καταλαβαίνει την επείγουσα κατάσταση. Μαζί, προσπαθούν να βρουν μια διέξοδο, ενώ τα ρομπότ κινούνται απειλητικά προς το μέρος τους και προσπαθούν να κλείσουν το δρόμο τους.

Μέσα σε μία σκηνή, η ταινία “I, Robot” εγκολπώνει τους πιο σκοτεινούς φόβους της ανθρωπότητας για την εξέλιξη της τεχνολογίας και των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης: την απώλεια ελέγχου, την αποξένωση και την αίσθηση ότι οι δημιουργίες μας μπορεί να μας απειλήσουν.

Η πραγματικότητα σίγουρα διαφέρει από μία δυστοπική ταινία επιστημονικής φαντασίας,καθώς τα ρομπότ (ακόμα τουλάχιστον) δεν έχουν στραφεί εναντίον μας και δεν μας απειλούν, ωστόσο οι ανησυχίες για την εξέλιξη και τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης εκφράζονται ολοένα και πιο έντονα, σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας μας. Από τον φόβο μήπως ο εργαζόμενος αντικατασταθεί από συστηματα ΤΝ μέχρι τους φόβους για κατάλυση των δημοκρατικών αρχών και την παραβίαση των ατομικών μας ελευθεριών, υπάρχει μεγάλη αρθρογραφία σχετικά με τους κινδύνους και τις απειλές που εγείρουν οι νέες τεχνολογίες.

Αυτές οι ανησυχίες και οι μύχιοι φόβοι ωστόσο, φαίνεται να περνούν πλέον και σε απλά προϊόντα και υπηρεσίες της καθημερινότητας καθώς η χρήση συστημάτων ΤΝ υπάρχει σε κάθε πτυχή της ζωής μας, από την ιατρική μέχρι το ηλεκτρονικό εμπόριο. Η ενσωμάτωση όμως της τεχνητής νοημοσύνης σε προϊόντα και υπηρεσίες δεν έγινε ευπρόσδεκτη παγκοσμίως. Ενώ η τεχνολογική εξέλιξη υπόσχεται αποτελεσματικότητα, προσαρμογή και καινοτομία, προκαλεί επίσης μια αίσθηση απειλής στους καταναλωτές.

Σε μία μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Hospitality Marketing & Management, ερευνητές του Washington State University διεξήγαγαν πειραματικές έρευνες με περισσότερους από 1.000 ενήλικες στις ΗΠΑ για να αξιολογήσουν τη σχέση μεταξύ των προϊόντων που χρησιμοποιούν ΤΝ και της συμπεριφοράς των καταναλωτών.

Τα ευρήματα έδειχναν σταθερά τα προϊόντα που περιγράφονται στις διαφημίσεις ότι χρησιμοποιούν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης ήταν λιγότερο δημοφιλή, σύμφωνα με τον Mesut Cicek, κλινικό βοηθό καθηγητή μάρκετινγκ και επικεφαλής συγγραφέα της μελέτης.

Στα πειράματα, οι ερευνητές συμπεριέλαβαν ερωτήσεις και περιγραφές σε διάφορες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών. Για παράδειγμα, σε ένα πείραμα, στους συμμετέχοντες παρουσιάστηκαν πανομοιότυπες περιγραφές smart τηλεοράσεων, με τη μόνη διαφορά ότι ο όρος «τεχνητή νοημοσύνη» συμπεριλήφθηκε για τη μία ομάδα και παραλείφθηκε για την άλλη. Η ομάδα που είδε την τεχνητή νοημοσύνη να περιλαμβάνεται στην περιγραφή του προϊόντος ανέφερε ότι ήταν λιγότερο πιθανό να αγοράσει την τηλεόραση.

Η μελέτη εμβαθύνει στους ψυχολογικούς μηχανισμούς στους οποίους βασίζεται η αποστροφή των καταναλωτών για την τεχνητή νοημοσύνη στο μάρκετινγκ. Προσδιορίστηκαν δύο κύριοι παράγοντες: η συναισθηματική εμπιστοσύνη και ο αντιληπτός κίνδυνος.

Η αφηρημένη και πολύπλοκη φύση της τεχνητής νοημοσύνης καθιστά δύσκολο για τους καταναλωτές να σχηματίσουν μια συναισθηματική σύνδεση, οδηγώντας σε μείωση της εμπιστοσύνης.
«Όταν αναφέρεται η τεχνητή νοημοσύνη, τείνει να μειώνει τη συναισθηματική εμπιστοσύνη, η οποία με τη σειρά της μειώνει τις προθέσεις αγοράς», είπε. «Διαπιστώσαμε ότι η συναισθηματική εμπιστοσύνη παίζει κρίσιμο ρόλο στον τρόπο με τον οποίο οι καταναλωτές αντιλαμβάνονται τα προϊόντα που λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη».

Η συναισθηματική εμπιστοσύνη αναφέρεται στο επίπεδο άνεσης και εμπιστοσύνης που έχουν οι καταναλωτές σε ένα προϊόν ή μια υπηρεσία. Όταν αναφέρεται ρητά η τεχνητή νοημοσύνη, τείνει να υπονομεύει αυτή την εμπιστοσύνη. Αυτή η διάβρωση της εμπιστοσύνης επηρεάζει αρνητικά την προθυμία των καταναλωτών να κάνουν μια αγορά.

Ο αντιληπτός κίνδυνος αφορά τις πιθανές αρνητικές συνέπειες που συνδέουν οι καταναλωτές με ένα προϊόν ή μια υπηρεσία. Η μελέτη διαπίστωσε ότι όταν αναφέρεται η τεχνητή νοημοσύνη, ο αντιληπτός κίνδυνος αυξάνεται καθώς οι καταναλωτές δεν είναι σίγουροι για την αξιοπιστία, την ασφάλεια και τις ηθικές επιπτώσεις των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης. Ο υψηλότερος αντιληπτός κίνδυνος μειώνει περαιτέρω τις προθέσεις αγοράς, καθώς οι καταναλωτές προτιμούν να αποφεύγουν πιθανά αρνητικά αποτελέσματα.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν επίσης ότι η αρνητική ανταπόκριση στην αποκάλυψη της τεχνητής νοημοσύνης ήταν ακόμη ισχυρότερη για προϊόντα και υπηρεσίες «υψηλού κινδύνου», εκείνα που οι άνθρωποι συνήθως νιώθουν πιο αβέβαιοι ή ανήσυχοι για την αγορά τους, όπως ακριβά ηλεκτρονικά, ιατρικές συσκευές ή χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Επειδή η αποτυχία ενέχει περισσότερο πιθανό κίνδυνο, ο οποίος μπορεί να περιλαμβάνει χρηματική απώλεια ή κίνδυνο για τη φυσική ασφάλεια, η αναφορά της τεχνητής νοημοσύνης για αυτούς τους τύπους περιγραφών μπορεί να κάνει τους καταναλωτές πιο επιφυλακτικούς και λιγότερο πιθανό να αγοράσουν, σύμφωνα με τον Cicek.

Η μελέτη υπογραμμίζει ένα κρίσιμο παράδοξο στο σύγχρονο μάρκετινγκ: ενώ η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τις προσφορές προϊόντων και υπηρεσιών, η ρητή αποκάλυψη της παρουσίας της μπορεί να αποτρέψει τους καταναλωτές από την αγορά των προϊόντων. Οι έμποροι πρέπει να πλοηγηθούν σε αυτή τη λεπτή ισορροπία για να εκμεταλλευτούν τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης χωρίς να αποξενώσουν τη βάση των πελατών τους.

«Οι έμποροι θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά πώς παρουσιάζουν την τεχνητή νοημοσύνη στις περιγραφές των προϊόντων τους ή να αναπτύξουν στρατηγικές για την αύξηση της συναισθηματικής εμπιστοσύνης. Η έμφαση στην τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μην είναι πάντα ευεργετική, ιδιαίτερα για προϊόντα υψηλού κινδύνου. Εστιάστε στην περιγραφή των χαρακτηριστικών ή των πλεονεκτημάτων και αποφύγετε τα τσιτάτα της τεχνητής νοημοσύνης».

Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη συνεχίζει να εξελίσσεται, η κατανόηση και η αντιμετώπιση των αντιλήψεων των καταναλωτών θα είναι το κλειδί για την αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού της στην αγορά.

 

➳ Διαβάστε επίσης: Τεχνητή νοημοσύνη, ατομικές ελευθερίες και δικαιώματα