Θυμάμαι ακόμα εκείνη την ημέρα όπου οι γονείς μου έφεραν ένα IBM με Windows 3.1 στο σπίτι μας. Δεν είχα την παραμικρή ιδέα για το τι ήταν αυτό το μηχάνημα, αλλά και οι ίδιοι, δεν ήξεραν τι θα ακριβώς θα κάνουμε μαζί του. «Θα μπορείτε να παίζετε παιχνίδια με τον αδερφό σου» είπαν και κάπου εκεί τελείωσε η επεξήγηση σχετικά με τον πρώτο υπολογιστή που ήρθα σε επαφή.

Εξερεύνησα μόνος μου τις δυνατότητές του, και όχι γιατί ο πατέρας μου ή η μητέρα μου δεν είχαν την διάθεση να μου μάθουν πως να τον χειρίζομαι, αλλά γιατί και οι ίδιοι δεν είχαν τις απαραίτητες γνώσεις. Μετά από λίγα χρόνια, ακολούθησε το απόλυτο – μέχρι τότε – δώρο Χριστουγέννων, ένα συμβόλαιο σε κάποια Compulink (ακόμα θυμάμαι την εταιρεία με θυμό). Ένας πάροχος ίντερνετ για PSTN σύνδεση στο σπίτι. Τι θα κάναμε με το ίντερνετ, ήταν επίσης ακόμα ένας γρίφος, που αφορούσε όλη την οικογένεια. Τι είναι αυτό; Τι μας προσφέρει;

Κάποιες σελίδες με διάφορες πληροφορίες, chat με αγνώστους και ελεύθερη διακίνηση μουσικής. Αυτοδίδακτοι και εμείς (τα παιδιά) και αυτοί (οι γονείς), ανακαλύψαμε έναν τεράστιο ψηφιακό κόσμο και θέσαμε μόνοι μας τα όριά μας. Κανείς δεν μας προστάτευσε, κανείς δεν μας συμβούλευσε. Μέχρι κάποιο σημείο δηλαδή. Μετά, όλα γύριζαν γύρω απ’ το ίντερνετ και η ενημέρωση ήταν συνεχής.

Τώρα, εμείς, δεν είμαστε σε εκείνη την δύστυχη και άβολη θέση των γονιών μας. Τότε, γενικότερα επικρατούσε μια κουλτούρα «πάρε αυτό και παίξε», σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει στην εποχή μας, όπου καθετί που δίνεις σε ένα παιδί, προαπαιτεί μια ενδελεχή έρευνα γύρω απ’ αυτό.

Γνωρίσαμε το ίντερνετ στα πρώτα του δειλά βήματα, τότε που μπήκε για πρώτη φορά στα σπίτια μας, και πλέον δεν μπορεί να υπάρξει άνθρωπος που να δηλώσει «άγνοια» επ’ αυτού. Μόνο τα μικρά παιδιά δεν γνωρίζουν τι είναι το ίντερνετ και εμείς, σε ρόλο «δασκάλου», θα πρέπει να τα μάθουμε από νωρίς κάποια βασικά πράγματα.

Πώς όμως εξηγείς το ίντερνετ στα παιδιά;

Είναι ένα εύλογο ερώτημα, γιατί δεν κατανοούν όλοι, πλήρως, την δυναμική του. Ειδικά όταν πρόκειται για τα social media και τους κινδύνους που εγκυμονούν εκεί μέσα. Γι’ αυτό, πρέπει να τους εξηγήσουμε με τέτοιον τρόπο τι είναι το ίντερνετ, χωρίς να καταλήξουμε σε κάποια απαγόρευση χρήσης του ή σε ψυχολογικό εκφοβισμό. Η απώλεια της αξιοπιστίας του γονέα στα μάτια ενός παιδιού, κρύβει μεγάλους κινδύνους σε πρώτο επίπεδο, και σε ένα δεύτερο, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι «καταστροφικά».

Τα παιδιά δεν πρέπει να τρομάξουν, και επίσης, δεν πρέπει να νιώσουν πως τους κρίνουμε για τις επιλογές και τις προτιμήσεις τους στην πλοήγηση.

Οι κίνδυνοι

Μόνο ένας τρόπος υπάρχει να εξηγήσουμε στα παιδιά τους κινδύνους του ίντερνετ. Με το να είμαστε «εκεί», μαζί τους. Να λειτουργήσουμε ως «συνοδοί» τους στον ψηφιακό κόσμο και να εξερευνήσουμε μαζί τους τις δυνατότητες και τις δυναμικές του. Μπορούμε μαζί τους να αναζητήσουμε τα trends που θα είναι κατανοητά για την ηλικία τους και να «γνωρίσουμε» τα είδωλά τους μέσα από διάφορα sites αλλά και μέσα απ’ τα προφίλ τους στα social media.

Αλλά η αρχή, είναι πάντα δύσκολη. Πώς να ξεκινήσεις και από που, σκέφτεσαι. Γι’ αυτό, επιγραμματικά μπορούμε να προχωρήσουμε στα παρακάτω τρία απλά βήματα:

Συζητώντας μαζί τους για το ίντερνετ

Αν τα παιδιά είναι μικρής ηλικίας, συζητάμε μαζί τους το θέμα του ίντερνετ, αξιοποιώντας όσα μαθαίνουν πλέον στο σχολείο, καθώς και αγοράζοντας κάποια εκπαιδευτικά βιβλία που προορίζονται γι’ αυτή την χρήση. Αν τα παιδιά είναι μεγαλύτερα και κοντά στην εφηβεία, ίσως, θα έχουν ήδη κάποιον λογαριασμό στα social media, ωστόσο αυτό δεν πρέπει να μας αποτρέψει στο να τα συμβουλέψουμε και να προβληματιστούμε μαζί τους αν νιώθουν πως «δεν μπορούν χωρίς αυτά».

Πάντα ανοιχτοί στην όποια συζήτηση, η μεγαλύτερη πρόκληση που θα συναντήσουμε είναι να μην νιώσουν τα παιδιά πως προερχόμαστε από κάποιον άλλον πλανήτη, που τρέμουμε μέχρι και την διαδικτυακή σκιά μας.

Ακολουθώντας το παράδειγμά μας

Αν μας ενδιαφέρει η ασφάλεια των παιδιών μας στο ίντερνετ, θα πρέπει πρώτα εμείς οι ίδιοι, να δώσουμε το σωστό παράδειγμα. Εμείς ως μεγάλοι, υποτίθεται πως «ξέρουμε» πως να διαχειριστούμε μια κατάσταση, αλλά τα παιδιά «πιστεύουν» ότι είναι ικανά να πράξουν το ίδιο (ειδικά αν είναι έφηβοι).

Αν ένα παιδί βλέπει τον γονιό του να μπαίνει σε διάφορα Instagram προφίλ και να σχολιάζει συνεχώς τις αναρτήσεις τους, προφανώς και θα αντιγράψει αυτή την ιντερνετική συμπεριφορά – η οποία αργότερα θα εφαρμοστεί και στην πραγματική ζωή. Οι συμβουλές που θα ακολουθήσουν γι’ αυτό το θέμα, θα πέσουν στο κενό, αφού θα ισχύει το «δάσκαλε που δίδασκες και λόγο δεν εκράτεις».

Αναδεικνύοντας την ασφάλεια και το απόρρητο

Πριν παλέψεις με τα κύματα της θάλασσας, πρέπει να μάθεις να κολυμπάς. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για το ίντερνετ και αυτό θα πρέπει να γίνει κατανοητό στα παιδιά εξ αρχής.

Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, τα παιδιά έχουν διαφορετική συναισθηματική νοημοσύνη και δεν μπορούν να καταλάβουν όλα όσα εκτυλίσσονται μπροστά τους και να αντιληφθούν τη σημαντικότητά τους. Γι’ αυτόν τον λόγο, υπάρχουν διάφορες πλατφόρμες και software στο πεδίο του “safe internet”, όπου τα παιδιά μέσα από εκεί έχουν πρόσβαση σε συγκεκριμένα πράγματα τα οποία φιλτράρει ο χειριστής (ο γονιός).

www

Δηλαδή, WorldWideWeb. Ένας «Παγκόσμιος Ιστός» πληροφορίων, μία αστείρευτη πηγή γνώσης και διασκέδασης, που θα πρέπει να μας υπενθυμίζει την σημασία της συμμετοχής μας στην κοινωνία.

Το ίντερνετ, δεν είναι απλά ένα «εργαλείο» ή ένας ψυχαγωγικός τρόπος να περάσει η ώρα μας. Θα πρέπει να δώσουμε στα παιδιά να καταλάβουν πως αυτό που συμβαίνει στην οθόνη μας, είναι μια ψηφιακή αποτύπωση της πραγματικότητας αλλά ταυτόχρονα, πως η «αλήθεια», βρίσκεται μέσα μας, και όχι απαραίτητα σε κάτι που είδαμε ή διαβάσαμε σε κάποιο site.