Η αναζήτηση ζωής πέρα από τη Γη έχει οδηγήσει την επιστημονική κοινότητα σε ένα μακρύ ταξίδι γεμάτο υπαινιγμούς και μυστηριώδη ίχνη — από πίδακες μεθανίου στον Άρη μέχρι σύννεφα φωσφίνης στην Αφροδίτη. Κι όμως, όσο κι αν σκανάρουμε τον ουρανό, οι κάτοικοι της Γης φαίνεται να παραμένουν… μόνοι στο σύμπαν.
Ή τουλάχιστον έτσι πιστεύαμε μέχρι τώρα.
Μια διεθνής ομάδα ερευνητών υποστηρίζει πως βρισκόμαστε μπροστά στην ισχυρότερη ένδειξη εξωγήινης ζωής που έχουμε καταγράψει ποτέ — όχι στον δικό μας ηλιακό κόσμο, αλλά σε έναν γιγαντιαίο εξωπλανήτη με την ονομασία K2-18b, ο οποίος περιστρέφεται γύρω από ένα άστρο σε απόσταση 120 ετών φωτός από τη Γη. Μια επαναλαμβανόμενη ανάλυση της ατμόσφαιράς του δείχνει την παρουσία μιας χημικής ένωσης που στη Γη παράγεται αποκλειστικά από ζωντανούς οργανισμούς, όπως τα θαλάσσια φύκη.
«Δεν είναι προς το συμφέρον κανενός να ανακοινώσει πρόωρα πως εντοπίσαμε ζωή», δήλωσε ο αστρονόμος Nikku Madhusudhan του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, επικεφαλής της μελέτης, σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη. Παρ’ όλα αυτά, τόνισε πως η πιο πειστική ερμηνεία των παρατηρήσεών τους είναι ότι ο K2-18b καλύπτεται από έναν θερμό ωκεανό γεμάτο ζωή.
«Είναι μια επαναστατική στιγμή», πρόσθεσε. «Είναι η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα αντικρίζει πιθανά βιοϋπογραφές σε έναν κατοικήσιμο πλανήτη».
Ίσως τελικά, δεν είμαστε μόνοι. Ίσως απλώς κοιτούσαμε στο λάθος μέρος.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε την Τετάρτη στο Astrophysical Journal Letters και, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν πέρασε απαρατήρητη. Άλλοι επιστήμονες τη χαρακτήρισαν ως ένα συναρπαστικό και πυροδοτικό πρώτο βήμα στην προσπάθεια να κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει στον εξωπλανήτη K2-18b. Κανείς, ωστόσο, δεν βιάζεται να υψώσει σημαίες με το σύνθημα “βρέθηκε ζωή”.
«Δεν είναι αμελητέο, αλλά δεν είναι και απόδειξη», σχολιάζει ο Stephen Schmidt, πλανητικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins. «Είναι ένα ίχνος. Ένα υπαινιγμός. Αλλά δεν μπορούμε να πούμε ακόμα πως ο πλανήτης είναι κατοικήσιμος».
Η πραγματική αποκάλυψη —αν ποτέ έρθει— μάλλον θα φτάσει με τον ρυθμό των αιώνων.
«Εκτός αν δούμε τον E.T. να μας χαιρετάει, δεν πρόκειται να έχουμε ένα “καπνισμένο πιστόλι” στα χέρια μας», λέει δηκτικά ο Christopher Glein, πλανητολόγος στο Southwest Research Institute στο Σαν Αντόνιο.
Ο K2-18b εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2017 από Καναδούς αστρονόμους, καθώς σάρωναν τον ουρανό με επίγεια τηλεσκόπια στη Χιλή. Πρόκειται για έναν τύπο πλανήτη που είναι συνηθισμένος πέρα από τα όρια του δικού μας ηλιακού συστήματος — αλλά χωρίς να έχει κάποιον ανάλογο “γείτονα” κοντά στη Γη, κάτι που καθιστά την έρευνα ιδιαίτερα σύνθετη.
Οι λεγόμενοι υπο-Ποσειδώνες (sub-Neptunes) είναι μεγαλύτεροι από τους βραχώδεις πλανήτες του εσωτερικού ηλιακού μας συστήματος (Γη, Άρης, Αφροδίτη), αλλά μικρότεροι από τον Ποσειδώνα και τους άλλους αέριους γίγαντες του εξωτερικού μας κόσμου. Είναι, με άλλα λόγια, μια ενδιάμεση κατηγορία — ούτε αρκετά μικροί για να μοιάζουν με εμάς, ούτε αρκετά μεγάλοι για να γίνουν κατανοητοί.
Ένας πλανήτης που μοιάζει με υπόσχεση. Ή με ερώτηση που δεν έχει ακόμα φωνή.
Οι επιστήμονες έχουν ακόμα πολλή δουλειά μπροστά τους προτού καταλήξουν σε ασφαλή συμπεράσματα για τον εξωπλανήτη K2-18b. Θα χρειαστεί να πραγματοποιήσουν πειράματα σε εργαστηριακές συνθήκες, προσπαθώντας να αναπαραστήσουν το περιβάλλον των λεγόμενων sub-Neptunes, για να δουν —για παράδειγμα— αν το διμεθυλοσουλφίδιο (μια ένωση που στη Γη παράγεται αποκλειστικά από ζωντανούς οργανισμούς) συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο και σε αυτούς τους μακρινούς, εξωτικούς κόσμους.
«Ας μην ξεχνάμε πως μόλις τώρα αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τη φύση αυτών των πλανητών», υπενθυμίζει ο Matthew Nixon, πλανητικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, που δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη.
Οι ερευνητές επιμένουν να περιμένουν τι θα αποκαλύψει ο διαστημικός τηλεσκοπικός γίγαντας James Webb, που συνεχίζει να παρατηρεί τον K2-18b. Άλλωστε, πολλές φορές τα πρώιμα «προκλητικά» ευρήματα ξεθωριάζουν όταν έρθουν πιο πλήρη δεδομένα. Παράλληλα, η NASA εργάζεται ήδη πάνω σε ακόμα πιο ισχυρά διαστημικά τηλεσκόπια, σχεδιασμένα ειδικά για την αναζήτηση συνθηκών κατοικισιμότητας σε πλανήτες γύρω από άλλα αστέρια — συμπεριλαμβανομένου και του K2-18b.
Ακόμα κι αν χρειαστούν χρόνια για να αποκρυπτογραφηθεί τι πραγματικά συμβαίνει εκεί, οι επιστήμονες πιστεύουν πως το ταξίδι αξίζει.
«Δεν φωνάζω ‘εξωγήινοι!’», λέει χαμογελώντας η Nikole Lewis, επιστήμονας εξωπλανητών στο Πανεπιστήμιο Cornell. «Αλλά κρατάω πάντα το δικαίωμα να φωνάξω ‘εξωγήινοι!’ όποτε θελήσω».
Ωστόσο, ο αστροβιολόγος Joshua Krissansen-Totton από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον εκφράζει έναν πιο σκοτεινό φόβο: μήπως οι Αμερικανοί επιστήμονες δεν μπορέσουν να συνεχίσουν την έρευνα για τον K2-18b — όχι λόγω έλλειψης τεχνολογίας, αλλά εξαιτίας έλλειψης πολιτικής βούλησης.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η κυβέρνηση Τραμπ σχεδιάζει να πετσοκόψει στο μισό τον επιστημονικό προϋπολογισμό της NASA, ακυρώνοντας διαστημικά τηλεσκόπια και προγράμματα αστροβιολογίας.
«Αν συμβεί αυτό», προειδοποιεί ο Krissansen-Totton, «η αναζήτηση για ζωή έξω από τη Γη θα σταματήσει. Ουσιαστικά, θα τραβήξουμε την πρίζα από το ίδιο το ερώτημα».
Ίσως τελικά δεν είναι μόνο αν υπάρχει ζωή αλλού. Είναι κι αν μας επιτρέπεται να τη φανταστούμε.
*Με στοιχεία από τους New York Times.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst
