Μια φορά κι έναν καιρό, το νερό έτρεχε στην επιφάνεια του Άρη. Τα κύματα χτυπούσαν τις ακτές, ισχυροί άνεμοι φύσαγαν και ούρλιαζαν και καταρρακτώδεις βροχές έπεφταν από τον ουρανό. Δεν ήταν πολύ διαφορετικά από τον πλανήτη μας πριν από τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια, εκτός από μια κρίσιμη λεπτομέρεια—το μέγεθός του. Ο Άρης έχει περίπου τη μισή διάμετρο σε σύγκριση με τη Γη και εκεί είναι που τα πράγματα πήγαν στραβά.
Ο πυρήνας του Άρη ψύχθηκε γρήγορα, αφήνοντας σύντομα τον πλανήτη χωρίς μαγνητικό πεδίο. Αυτό το γεγονός με τη σειρά του τον έκανε ευάλωτο στον ηλιακό άνεμο, ο οποίος σάρωσε την ατμόσφαιρά του. Ο Άρης δεν μπορούσε να διατηρήσει τη θερμότητά του. Μερικοί από τους ωκεανούς εξατμίστηκαν, και το υπεδάφος απορρόφησε το υπόλοιπο. Πλέον μόνο λίγο νερό έχει απομείνει και να έχει παγώσει στους πόλους του. Η αδιάκοπη ακτινοβολία μαζί με την ηλεκτροστατική εκκένωση από τις παγκόσμιες καταιγίδες σκόνης προκάλεσε χημικές αντιδράσεις στο ξηρό του έδαφος αφήνοντάς τον τελικά πλούσιο σε τοξικά άλατα του χλωρίου. Γι’ αυτό δεν υπάρχει βλάστηση σήμερα. Θα μπορούσε όμως να υπάρξει εκ νέου; Τι θα χρειαζόταν για να μεγαλώσουν που θα θρέψουν μελλοντικούς αστροναύτες στον Άρη;
Συνολικά, η επιφάνεια του Άρη έχει συγκεντρώσεις υπερχλωρικών περίπου 0,5% κατά βάρος. Στη Γη αντίστοιχα η συγκέντρωση είναι συχνά ένα εκατομμυριοστό αυτού του ποσού. Για τη NASA αυτή είναι μία καταστροφική προοπτική. Ο τελικός στόχος του προγράμματος Artemis είναι να προσγειωθούν αστροναύτες στον Άρη. Η υπηρεσία έχει επιδιώξει ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο για τη δημιουργία μιας “ανεξάρτητης από τη Γη” ανθρώπινης παρουσίας στον Κόκκινο Πλανήτη. Πιο φιλόδοξα, αν και λιγότερο πειστικά, ο Έλον Μασκ, διευθύνων σύμβουλος της SpaceX, έχει δηλώσει ότι αναμένει ένα εκατομμύριο ανθρώπους να ζουν στον Άρη μέσα στα επόμενα 20 χρόνια.
Οποιαδήποτε έννοια μιας ανεξάρτητης ζωής στον Άρη σημαίνει ότι πρέπει να λυθεί το πρόβλημα της σύστασης του εδάφους γιατί οι άνθρωποι πρέπει να τρώνε. Οι αποστολές ανεφοδιασμού είναι εξαρτώμενες από τη Γη και ανεπαρκείς για να ταΐσουν μεγάλους αριθμούς ανθρώπων. Ο μόνος πραγματικός δρόμος μπροστά είναι η καλλιέργεια της γης: “Το πρόβλημα της παρουσίας του χλωρίου είναι κάτι που αναπόφευκτα θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε.” Για να καλλιεργήσουμε τροφή εκεί, δεν μπορούμε απλώς να ρίξουμε σπόρους στο έδαφος και να προσθέσουμε νερό. Θα χρειαστεί να δημιουργήσουμε μια στρώση εδάφους που να μπορεί να υποστηρίξει τη ζωή. Και για να το κάνουμε αυτό, πρώτα πρέπει να απαλλαγούμε από αυτά τα τοξικά άλατα.
Η NASA και το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών χρηματοδοτούν έρευνα για το πώς οι μελλοντικοί αστροναύτες στον Άρη θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τη μικροβιακή ζωή όχι μόνο για να αφαιρέσουν τα ιόντα χλωρίου από το έδαφος του πλανήτη, αλλά και για να δημιουργήσουν συνθήκες καλλιεργήσιμου εδάφους.
Είναι εύκολο να απορρίψει κανείς την ιδέα της γεωργίας στον Άρη ως ένα απομακρυσμένο ζήτημα που αφορά ένα φανταστικό μέλλον, αλλά οι επιστήμονες πρέπει να επιλύσουν αυτά τα είδους προβλήματα πριν εκτοξευτούν οι πύραυλοι, όχι αφού οι άνθρωποι είναι καθοδόν. Και όπως συμβαίνει με πολλές από τις έρευνες της NASA, η επίλυση προβλημάτων «εκεί πάνω» έχει άμεση εφαρμογή στη ζωή «εδώ κάτω». Με απλά λόγια, όσα μαθαίνουμε από τον Άρη θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εδώ στη Γη για να μετατρέψουμε άγονες ερήμους σε πλούσιες γεωργικές ζώνες.
Δοκιμάζοντας το έδαφος
Η εκστρατεία της NASA για την εξερεύνηση του Άρη τα τελευταία 50 χρόνια έχει υπηρετήσει τον σκοπό της αξιολόγησης του Κόκκινου Πλανήτη ως πιθανό τόπο για ζωή. Στόχος είναι ρόλο κλειδί να παίξουν συγκεκριμένα βακτήρια. Οι μικροβιακές καλλιέργειες και τα στελέχη δεν χρειάζεται να μεταφερθούν στον Άρη σε γιγαντιαία δοχεία. Οι μικροοργανισμοί αναπτύσσονται εκθετικά γρήγορα. Με λιγότερο από ένα γραμμάριο υλικού ένας επιστήμονας στον Άρη θα μπορούσε να το αναπαράγει άπειρα.
Τα φυτά καλλιεργούνται και ξανακαλλιεργούνται σε προσομοιωτές του Άρη, ώστε οι επιστήμονες να κατανοήσουν πώς εξελίσσεται η διαδικασία ανάπτυξης με την πάροδο του χρόνου. Αυτή τη στιγμή οι ερευνητές καλλιεργούν ρόκα, πιπεριές, ντομάτες και τριφύλλι «αρκετά τακτικά» σε εμπορικά διαθέσιμους προσομοιωτές του Άρη. Τελευταία πειραματίζονται με φυστίκια και κινόα. Η επισιτιστική ασφάλεια θεωρείται πρωταρχικής σημασίας για μια αποστολή στον Άρη. Για να είμαστε σοβαροί και για να γίνει ο Άρης ένα “σπίτι” ικανό να μας φιλοξενήσει πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τις δεξιότητες που μας κάνουν ξεχωριστούς. Η γεωργία πρέπει επομένως σίγουρα να είναι στην κορυφή αυτής της λίστας.
*Με στοιχεία από το MIT Technology Review.
