Θυμάστε όταν πηγαίνατε δημοτικό πώς αναζητούσατε πληροφορίες; Μεγαλώνοντας σε μία μεταβατική τεχνολογικά εποχή είχα την τύχη να περιηγηθώ σε διαφορετικά πεδία αναζήτησης πληροφοριών. Θυμάμαι τον εαυτό μου να αντλεί πληροφορίες από πολλές πηγές, από τεράστιες εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, CD-ROM, να δανείζομαι βιβλία από φίλους και, φυσικά από την Google. Στο σχολείο, ήταν υποχρεωτικό σε κάθε εργασία να παραθέτουμε τις πηγές μας και βασική προϋπόθεση πάντα για αποκτήσουμε το πολυπόθητο αυτοκολλητάκι ήταν να έχουμε επαληθεύσει την εγκυρότητά τους.

Στο μάθημα των υπολογιστών, ο δάσκαλος είχε αφιερώσει αρκετά μαθήματα στις διάφορες μεθόδους εύρεσης αξιόπιστων πληροφοριών μέσω της Google, τονίζοντας μας πολλές φορές ότι πρέπει να συμβουλευόμαστε ιστοσελίδες που τελείωναν σε .edu και να μην πιστεύουμε ό,τι εμφανίζεται στην οθόνη μας.

Πώς προσεγγίζει τις πληροφορίες η GenGPT 

Σήμερα, πολλοί μαθητές εξακολουθούν να καταφεύγουν στη χρήση της τεχνολογίας για την εκπόνηση μίας εργασίας, και αυτή η τάση φαίνεται να έχει παραμείνει ως επί το πλείστον ίδια μεταξύ των γενεών. Ωστόσο, η σημερινή γενιά, η Gen Alpha δηλαδή και οι τελευταίοι μαθητές της Gen Z δεν χρησιμοποιούν μόνο τη γραμμή αναζήτησης της Google.

Μία έρευνα του 2023 από το Pew Research Center διαπίστωσε ότι περίπου ένας στους πέντε Αμερικανούς έφηβους που γνωρίζουν το ChatGPT το έχουν χρησιμοποιήσει για να τους βοηθήσει με τις σχολικές εργασίες. Στην έρευνα που συμμετείχαν έφηβοι ηλικίας 13 έως 17 ετών, παρατηρήθηκε ότι όσο μεγαλύτερα ήταν τα παιδιά, τόσο πιο πιθανό ήταν να χρησιμοποιήσουν μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLM) όπως το ChatGPT  για τη συγγραφή της εργασίας τους.

Ο αριθμός των μαθητών που χρησιμοποιεί το ChatGPT είναι συνεχώς αυξανόμενος και είναι λογικό να συμβαίνει αυτό λόγω της ευκολίας που προσφέρει. Σε σύγκριση με την αναζήτηση πληροφοριών στη Google ή σε μια επιστημονική βάση δεδομένων, τα LLM παρέχουν άμεσες απαντήσεις σε οποιαδήποτε ερώτηση κι αν κάνετε.

Οι μαθητές αντί να ξοδεύουν χρόνο και προσπάθεια αναζητώντας πληροφορίες μόνοι τους, βασίζονται σε αυτά τα μοντέλα τα οποία ουσιαστικά τους παρέχουν την απάντηση σε ελάχιστο χρόνο την οθόνη τους. Όμως δεν είναι οι μοναδικοί που το κάνουν. Τον τελευταίο καιρό παρατηρώ αρκετές δημοσιεύσεις στην αρχική μου σελίδα στο Facebook από ακαδημαϊκούς, οι οποίοι καταγγέλουν ότι οι φοιτητές τους χρησιμοποιούν το ChatGPT για να περάσουν το μάθημα.

Ακόμα κι αν υπάρχουν τρόποι να εντοπιστεί η AI λογοκλοπή μέσω διαθέσιμων εργαλείων όπως το Turnitin και το PlagiarismCheck, με πιθανότητα ως 74%, οι φοιτητές και οι μαθητές μπορούν να αποφύγουν τον εντοπισμό μέσω της χειροκίνητης επαναδιατύπωσης του περιεχομένου ή με τη χρήση ενός AI humanizer που ξαναγράφει σε ανθρώπινη μορφή το AI κείμενο.

Όπως καταλαβαίνετε αν και η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά τόσο σε μία εργασία, όσο και σε μία εξέταση και αυτός είναι ο εχθρός που αντιμετωπίζουν ειδικά στη δευτεροβάθμια και τη τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι παραδοσιακές μέθοδοι έχουν αντικατασταθεί από τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, αλλά και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Τα Online Comments και τα LLM αντικαθιστούν την Google

H Google είναι συνώνυμο της αναζήτησης από την εμφάνιση του Παγκόσμιου Ιστού, όμως αυτό τείνει να αλλάξει. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη του Search Engine Journal , το 64% του Gen Z και το 49% των Millennials χρησιμοποιούν πλατφόρμες κοινωνικών μέσων όπως το TikTok για να βρουν πληροφορίες στο διαδίκτυο.

Ίσως το έχετε παρατηρήσει κι εσείς. Αν μπείτε στα σχόλια στο TikTok, υπάρχουν αρκετοί χρήστες που αφήνουν κάποια ερώτηση περιμένοντας να τους απαντήσει κάποιος άλλος αντί να αναζητήσουν μόνοι τους την απάντηση στην Google. Υποθέτω ότι θα είναι ακόμα περισσότεροι αυτοί που απλά ψάχνουν για απαντήσεις στα σχόλια ή στη γραμμή αναζήτησης, αλλά ντρέπονται να εκτεθούν οι ίδιοι θέτοντας την ερώτησή τους και ελπίζουν να βρουν την απάντηση έτοιμη.

Δεν είναι τυχαίο ότι το TikTok έχει βελτιώσει τις δυνατότητες αναζήτησής του, επιτρέποντας στο σύστημα να δημιουργεί θέματα αναζήτησης με βάση τα ενδιαφέροντα των χρηστών και τις πιο συχνές ερωτήσεις στις ενότητες σχολίων. Παρόλο που το TikTok και αντίστοιχες πλατφόρμες έχουν αυξήσει τη δημοτικότητα τους και εξακολουθούν να μην είναι μηχανές αναζήτησης, οι millennials και η GenZ χρήστες φαίνεται να έχουν σχεδόν τυφλή εμπιστοσύνη στην εγκυρότητα των πηγών που βρίσκουν στο διαδίκτυο. Είτε πρόκειται για ιατρικές πληροφορίες είτε για κουτσομπολιά διασημοτήτων, ο αλγόριθμος TikTok προωθεί συνεχώς μη επαληθεύσιμα γεγονότα στο κοινό του. Ειδικά αν ο δημιουργός περιεχομένου αποπνέει σοβαρότητα με το παρουσιαστικό και τον τρόπο ομιλίας του, τότε οι πιθανότητες να θεωρηθούν αληθείς οι πληροφορίες που λέει, είναι αρκετά αυξημένες.

Πολλοί ειδικοί στον κλάδο της τεχνολογίας έχουν προβλέψει ότι τα Μεγάλα Γλωσσικά Μοντέλα (LLM) θα αντικαταστήσουν σύντομα τις μηχανές αναζήτησης, όπως και οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Σύμφωνα με την Garten, αναμένεται μείωση κατά 50% στην αναζήτηση με τις παραδοσιακές γραμμές αναζήτησης έως το 2028, καθώς οι χρήστες υιοθετούν τη γενετική αναζήτηση με τεχνητή νοημοσύνη. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι παρόλο που τα LLM περιέχουν πολλές από τις ίδιες πληροφορίες με τις μηχανές αναζήτησης, δεν λειτουργούν όπως η οργανική αναζήτηση.

Όταν αναζητάτε πληροφορίες στο διαδίκτυο, λαμβάνετε έναν συνδυασμό πραγματικών και αναξιόπιστων πηγών, με τις περισσότερες από τις πιο επαληθεύσιμες πηγές να παρουσιάζονται πρώτα. Αλλά, ακόμα κι αν η αναζήτηση παρέχει πηγές που δεν είναι καλές, μπορείτε πάντα να εντοπίσετε πού, ποιος, τι και πώς των παρεχόμενων πληροφοριών, κυρίως επειδή οι μηχανές αναζήτησης υπάρχουν για να παρέχουν στοιχεία αντί να κάνουν ισχυρισμούς σχετικά με το τι είναι και τι δεν είναι έγκυρο στους χρήστες. Υπό αυτή την έννοια, οι μηχανές αναζήτησης λειτουργούν περισσότερο σαν βιβλιοθήκη που έχει διαθέσιμες όλες τις πηγές της για τους αναγνώστες. Μάλιστα, σας υποδεικνύει τη σωστή ενότητα των βιβλίων, χωρίς όμως να σας καθοδηγήσει στο πώς να τα διαβάσετε ή ποιο είναι το καλύτερο.

Αντίθετα, όταν κάνετε μια ερώτηση σε ένα μοντέλο γλώσσας όπως το ChatGPT, δεν κάνει αναζήτηση στο διαδίκτυο για να δώσει μια απάντηση. Αντίθετα, βασίζεται στις πληροφορίες που παρέχετε για να κάνει μια ενημερωμένη εικασία με βάση αυτά που ακούγονται (γνωστά και ως δεδομένα εκπαίδευσης). Ακόμη και με μοντέλα με δυνατότητα αναζήτησης όπως το Google Gemini ή το MetaAI, μόνο συγκεκριμένοι τύποι προτροπών χρήστη ενεργοποιούν το μοντέλο να αναζητήσει πληροφορίες στο διαδίκτυο. Ως αποτέλεσμα, τα γλωσσικά μοντέλα παράγουν συχνά ανακριβείς πληροφορίες επειδή πρώτα δημιουργούν και τις ερωτήσεις τις κάνουν αργότερα.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα LLM είναι εκείνος ο μαθητής που πάντα είχε την αίσθηση. Παρακολουθούσε τα μαθήματα, έχει ανοίξει και κάποια συγγράμματα, αλλά αν τον ρωτήσετε δεν θυμάται από που τα άκουσε, απλώς τα ξέρει. Και εσείς ποιες πηγές θα παραθέσετε; Τη μνήμη κάποιου που είχε την αίσθηση; Κι αν λέει ψέματα; Πώς θα το ξέρετε;

Το μέλλον της εκπαίδευσης είναι αβέβαιο, όπως και της πληροφόρησης φυσικά. Τις προάλλες έβλεπα ένα βίντεο στο TikTok που μία κοπέλα από την Ελλάδα ρώτησε το αγόρι της από τον Καναδό πώς να πει κάτι στα γαλλικά και αυτός αντί να της απαντήσει μόνος του, της έστειλε screenshot από το ChatGPT. Παρόλο που τα γαλλικά ήταν η μητρική του και ήξερε την απάντηση, αποφάσισε να δώσει πληροφορίες από ένα LLM!

Πλέον οι μαθητές δεν ενδιαφέρονται να ξοδέψουν το χρόνο τους για να αναζητήσουν τη γνώση. Θέλουν να τα έχουν όλα έτοιμα χωρίς να κοπιάσουν. Προτιμούν να παίζουν το γραπτό ή την εργασία τους κορώνα γράμματα κι ας κοπούν από το μάθημα. Αφήνουν την εξέλιξή τους στην τύχη με μη εγκεκριμένες πληροφορίες.

Αν και πρέπει να πηγαίνουμε σύμφωνα με όσα επιτάσσει η εποχή, οι μαθητές πρέπει να αγαπήσουν ξανά την Google και τα βιβλία για να βρουν εγκεκριμένες πηγές πριν να είναι αργά. Δυστυχώς με αυτούς τους ρυθμούς μέχρι το 2028 τα νέα παιδιά που αρχίζουν τώρα να αναζητούν πληροφορίες στο διαδίκτυο δεν θα ξέρουν πώς να το κάνουν μέσω της Google, αφού θα έχουν μάθει στην ευκολία των LLM ή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Είναι επιτακτική ανάγκη να σταματήσει αυτό το φαινόμενο και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να  θέτουν κι αυτοί ως προϋπόθεση κάποιον αριθμό πηγών μεταξύ των οποίων θα είναι εγκεκριμένα site, διαφορετικά δεν θα αλλάξει μόνο ο τρόπος αναζήτησης, αλλά και η ποιότητα της γνώση που θα λαμβάνουν τα νέα παιδιά.

✶ Με πληροφορίες από το Medium.