Για πολλούς, το Microsoft Excel είναι η επιτομή της εταιρικής μονοτονίας. Η ένδειξη με το περιβόητο σφάλμα #VALUE! έχει προκαλέσει απόγνωση σε αμέτρητους χρήστες δοκιμάζοντας την υπομονή και τα όριά τους. Ωστόσο, μεταξύ χρηματοοικονομικών αναλυτών, συμβούλων διαχείρισης και ακόμη και ορισμένων δημοσιογράφων επιχειρήσεων το πρόγραμμα υπολογιστικών φύλλων το οποίο αυτόν τον μήνα μπαίνει στην 40ή του χρονιά αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για μία σειρά παραγόντων από την ανάλυση οικονομικών δεδομένων εταιρειών μέχρι την τιμολόγηση περιουσιακών στοιχείων. Ο Satya Nadella, επικεφαλής της Microsoft της γιγαντιαίας εταιρείας λογισμικού που δημιούργησε το πρόγραμμα το έχει αποκαλέσει το «καλύτερο καταναλωτικό προϊόν» που έφτιαξε ποτέ η εταιρεία. Το Excel έχει ακόμη και το δικό του παγκόσμιο πρωτάθλημα στο Λας Βέγκας. Εκεί «μάγοι» των υπολογιστικών φύλλων διαγωνίζονται χρησιμοποιώντας τις λειτουργίες pivot, concatenate και VLOOKUP για να κατακτήσουν τη νίκη.
Το Excel δεν ήταν το πρώτο υπολογιστικό φύλλο για προσωπικούς υπολογιστές. Αυτή η τιμή ανήκει στο VisiCalc (Visible Calculator) που κατασκευάστηκε το 1979 από τον Dan Bricklin, τότε φοιτητή της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του Harvard. Μέχρι το 1983 ένα ανταγωνιστικό πρόγραμμα, το Lotus 1-2-3, είχε πάρει τα ηνία. Όταν η Microsoft κυκλοφόρησε το Excel το 1985 έφερε μερικές έξυπνες καινοτομίες. Αντί να επαναϋπολογίζει κάθε κελί όταν αλλάζουν τα δεδομένα, το Excel ενημέρωνε μόνο τα επηρεαζόμενα κελιά. Αυτό το έκανε πολύ ταχύτερο ειδικά στους περιορισμένους υπολογιστές των πρώτων προσωπικών υπολογιστών. Η Microsoft εγκατέλειψε επίσης την περίπλοκη διεπαφή γραμμής εντολών για μια γραφική διεπαφή, καθιστώντας το πολύ πιο εύχρηστο σχεδόν από τη γέννησή του.
Το Excel γρήγορα έγινε ένα από τα πιο δημοφιλή επιχειρηματικά εργαλεία κι είναι απόλυτα λογικό και ευκρινές το γιατί πέτυχε. Ακριβείς αριθμοί είναι δύσκολο να προσδιοριστούν, επειδή το λογισμικό διατίθεται σε πακέτα με άλλα προϊόντα της Microsoft, αλλά πέρυσι η εταιρεία ανέφερε ότι η cloud έκδοσή του είχε σχεδόν 400 εκατομμύρια πληρωμένους χρήστες. Μεταφορά αδιαμφισβήτητα στη νέα εποχή. Το Google Sheets ένα ανταγωνιστικό προϊόν από τον γίγαντα της αναζήτησης έχει κερδίσει έδαφος τα τελευταία χρόνια, αλλά παραμένει στη σκιά του Excel και μάλιστα σε μία σεβαστή απόσταση ιδιαίτερα για πιο περίπλοκους υπολογισμούς. Δεν είναι πολλοί αυτοί που έχουν μάθει να δουλεύουν στο Εxcel και το αποχωρίζονται, προκειμένου να δοκιμάσουν την τύχη τους σε αχαρτογράφητο μονοπάτια.
Το Excel έχει εμπλοκή σε πολλά εμπορικά και πολιτικά λάθη, αν και οι υποστηρικτές του σπεύδουν να ρίξουν την ευθύνη όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις στο ανθρώπινο λάθος. Ο χρηματοοικονομικός κόσμος είναι γεμάτος από ιστορίες δαπανηρών λαθών σε υπολογιστικά φύλλα. Το Excel έχει επίσης κατηγορηθεί για λάθη σε πάνω από το ένα τρίτο των επιστημονικών μελετών γονιδιωματικής (επειδή εσφαλμένα αναγνώρισε τα ονόματα των γονιδίων ως ημερομηνίες), για υποεκτίμηση των κρουσμάτων covid-19 στην Αγγλία (επειδή είχε περιορισμένο αριθμό γραμμών για την καταγραφή των αποτελεσμάτων) και για τη διατάραξη της δίκης των ταραξιών της 6ης Ιανουαρίου στην Αμερική (επειδή ευαίσθητες πληροφορίες παρέμειναν σε κρυφά κελιά). Αυτή είναι η πραγματικότητα. Παραμένει όμως στην κορυφή και το οφέλη που προσφέρει καθημερινά είναι πολυάριθμα.
Οι παραπάνω αποτυχίες δεν έχουν πλήξει την κυριαρχία του Excel, αντίθετα συνθέτουν ένα κομμάτι του μύθου του. Ναι έχει και τρωτά σημεία” … Θα μπορούσε η τεχνητή νοημοσύνη (AI) να κλέψει την πρωτοκαθεδρία του; Με νέα εργαλεία που βασίζονται στην τεχνολογία και υπόσχονται να κάνουν την ανάλυση δεδομένων ευκολότερη, το γνώριμο πλέγμα αριθμών και υπολογισμών θα μπορούσε σύντομα να φαίνεται ξεπερασμένο. Ωστόσο αντί να αντικαταστήσει τα υπολογιστικά φύλλα, η AI ίσως τα βελτιώσει με τα δικά της εργαλεία. Τον περασμένο μήνα η Microsoft παρουσίασε έναν βοηθό τεχνητής νοημοσύνης για το Excel, ο οποίος επιτρέπει στους χρήστες να επεξεργάζονται δεδομένα χρησιμοποιώντας φυσική γλώσσα. Το Excel, και οι πιστοί του χρήστες παραμένουν συνδεδεμένοι κι όλα δείχνουν πως δύσκολα θα αποφασίσουν να πάρουν διαζύγιο από αυτή τη σχέση. Φυσικά όταν μιλάμε για την ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας ποτέ δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτοι, όμως αυτό δείχνουν οι τάσεις κι οι αριθμοί και δεν μπορούμε να τους παραγνωρίσουμε σε καμία περίπτωση.
*Με στοιχεία από τον Economist.
