Από την τραπεζαρία στο ισόγειο της «Βίλας του Καρλ» στην Κοπεγχάγη, οι επισκέπτες απολαμβάνουν τη θέα ενός γοητευτικού κήπου διακοσμημένου με κλασικά αγάλματα. Το σπίτι αρ νουβό χτίστηκε το 1892 από τον Καρλ Γιάκομπσεν, γιο του ιδρυτή της Carlsberg. Έκτοτε, η ζυθοποιία, η οποία σήμερα χρησιμοποιεί το σπίτι για συναντήσεις, έχει εξελιχθεί σε μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Ο Γιάκομπ Όρουπ-Άντερσεν, ο σημερινός διευθύνων σύμβουλος της Carlsberg παραδέχεται ότι η επιτυχία της εταιρείας αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου παζλ σχετικά με τις δανέζικες επιχειρήσεις. 

Αυτό που ισχύει για τη Δανία ισχύει και για τη Φινλανδία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία. Οι τέσσερις μεγαλύτερες σκανδιναβικές χώρες αντιπροσωπεύουν περίπου το 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 0,3% του παγκόσμιου πληθυσμού. Κι όμως σε αυτές συναντάμε έναν εντυπωσιακό κατάλογο επιχειρηματικών κολοσσών. Η Lego είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής παιχνιδιών στον κόσμο με βάση τα έσοδα και η IKEA είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής επίπλων. Οι σκανδιναβικές χώρες φιλοξενούν κορυφαίους κατασκευαστές σε τομείς που κυμαίνονται από μηχανήματα (Atlas Copco) και τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό (Nokia και Ericsson) έως ζώνες ασφαλείας (Autoliv) και ανελκυστήρες (KONE). Η περιοχή έχει επίσης τη μεγαλύτερη υπηρεσία μουσικού streaming στον κόσμο (Spotify) και τη μεγαλύτερη υπηρεσία «αγόρασε τώρα, πλήρωσε αργότερα» (Klarna). Η Novo Nordisk, μια δανέζικη πρωτοπόρος στα φάρμακα απώλειας βάρους, είναι η πιο πολύτιμη εταιρεία στην Ευρώπη, ακόμη και μετά την πτώση της μετοχής της τον Δεκέμβριο ως αντίδραση σε απογοητευτικά αποτελέσματα κλινικών δοκιμών ενός νέου φαρμάκου. 

Οι σκανδιναβικές επιχειρήσεις έχουν αποδώσει καλύτερα από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές την τελευταία δεκαετία. Και στις τέσσερις χώρες, οι εισηγμένες μη χρηματοοικονομικές εταιρείες έχουν αποφέρει υψηλότερες αποδόσεις για τους μετόχους από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο τα τελευταία δέκα χρόνια. Σήμερα οι σκανδιναβικές εταιρείες αποτελούν περίπου το 13% του MSCI Europe, ενός δείκτη με τις πιο πολύτιμες εταιρείες της ηπείρου, από 10% πριν από πέντε χρόνια. Αυτό ισοδυναμεί πλέον περίπου με το μερίδιο των γερμανικών εταιρειών. 

Οι σκανδιναβικές εταιρείες τα πηγαίνουν επίσης καλά σε σύγκριση με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές τους στους ίδιους κλάδους. Μία σύγκριση των 20 πολύτιμων εισηγμένων εταιρειών της περιοχής με τους κύριους διεθνείς ανταγωνιστές τους σε διάφορους τομείς δείχνει πως κατά μέσο όρο οι σκανδιναβικές εταιρείες δίνουν λειτουργικά περιθώρια κατά επτά ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα από τον διάμεσο των ανταγωνιστών τους το 2023, με αποδόσεις επί του επενδυμένου κεφαλαίου κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερες. Ο λόγος χρέους προς λειτουργικά κέρδη (πριν από αποσβέσεις) ήταν χαμηλότερος για τις 14 από τις 20 εταιρείες που εξετάστηκαν συγκριτικά με τους ανταγωνιστές τους σε παγκόσμια κλίμακα. Η ετήσια αύξηση των πωλήσεων ήταν περίπου ίση με αυτήν των “αντιπάλων”. 

Φυσικά δεν έχουν πετύχει όλες οι σκανδιναβικές επιχειρήσεις. Η Northvolt, κατασκευαστής μπαταριών κατέρρευσε πρόσφατα κι οδηγήθηκε σε πτώχευση. Η επιχείρηση κινητών τηλεφώνων της Nokia έκανε τον κύκλο της. Υπάρχει επίσης και ένα στοιχείο τύχης στην επιτυχία των Σκανδιναβών. Η περιοχή είναι ευλογημένη με πρόσβαση σε τεράστιους φυσικούς πόρους, όπως ξυλεία, σιδηρομετάλλευμα και—ειδικά στη Νορβηγία—πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Παρ’ όλα αυτά, η υπεραπόδοση των σκανδιναβικών εταιρειών είναι εντυπωσιακή. Τι την εξηγεί; 

Ένας παράγοντας είναι ότι οι Σκανδιναβοί επιχειρηματίες, όπως και οι Βίκινγκ πρόγονοί τους είναι εξερευνητές του εξωτερικού. «Το μικρό μας μέγεθος είναι ευλογία, με την έννοια ότι καθιστά την εξωστρέφεια υποχρεωτική» υποστηρίζει ο κ. Άαρουπ-Άντερσεν. Μεταξύ των δέκα πιο πολύτιμων σκανδιναβικών εταιρειών για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, η διάμεση αναλογία εσόδων που παράγεται στην εγχώρια αγορά είναι μόλις 2%, σε σύγκριση με 12% για τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές και 46% για τις αμερικανικές εταιρείες. Ο Άντερς Μπόιερ, οικονομικός διευθυντής της Pandora, της μεγαλύτερης εταιρείας κοσμημάτων παγκοσμίως σε όγκο τονίζει ότι η εταιρεία του πήγε από ένα μόνο κατάστημα στην Κοπεγχάγη σε παγκόσμια δραστηριότητα μέσα σε επτά ή οκτώ χρόνια. Σήμερα η Δανία αντιστοιχεί στο 1% των πωλήσεών της. 

Αυτό ίσως είναι και για καλό, διότι το σκανδιναβικό επιχειρηματικό μοντέλο ενδέχεται να δεχτεί πιέσεις τα επόμενα χρόνια. Λόγω της εξάρτησής τους από δραστηριότητες στο εξωτερικό, οι σκανδιναβικές εταιρείες είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε πιο “ταραγμένα γεωπολιτικά νερά”. Ορισμένες έχουν ήδη επηρεαστεί. Το 2023 οι ρωσικές δραστηριότητες της Carlsberg κατασχέθηκαν από την κυβέρνηση της Ρωσίας και τέθηκαν υπό «προσωρινή διαχείριση». Τον Δεκέμβριο η ζυθοποιία συμφώνησε να πουλήσει τη μονάδα σε δύο τοπικούς παράγοντες με μεγάλη έκπτωση. Η Maersk έχει δει πλοία και τερματικούς σταθμούς εμπορευματοκιβωτίων να πλήττονται από πυραύλους των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα, γεγονός που ανάγκασε τα πλοία της να αποφεύγουν τη Διώρυγα του Σουέζ, πράγμα που κοστίζει σε χρόνο και κόστος. 

Η επιχειρηματική δραστηριότητα στο εξωτερικό αναμένεται να γίνει ακόμη πιο δύσκολη κατά τη δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ. Στην προεκλογική του εκστρατεία, ο εκλεγμένος πρόεδρος δεσμεύτηκε να επιβάλει δασμό 10% στις εισαγωγές από όλες τις χώρες. Η ίδια η πραγματικότητα κι οι αποφάσεις του είναι ακόμα πιο ζοφερές. Αυτό αποδεικνύεται πρόβλημα, καθώς το ένα τρίτο των πωλήσεων των δέκα πολυτιμότερων σκανδιναβικών εταιρειών προέρχεται από την Αμερική. 

Ο Νιλς Κρίστιανσεν, διευθύνων σύμβουλος της Lego, επικαλείται τον Κάρολο Δαρβίνο στην ανάλυσή του για το γιατί οι επιχειρήσεις της περιοχής τα καταφέρνουν τόσο καλά: «Δεν επιβιώνει απαραίτητα ο ισχυρότερος», αλλά «αυτός που προσαρμόζεται στις αλλαγές». Μένει να φανεί ποιο δρόμο θα βρει ο χαμαιλέοντας αυτή τη φορά, ώστε να ελιχθεί και να συνεχίσει στον δρόμο της δόξας και της επιτυχίας. 

*Με στοιχεία από το Economist.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.