Ένα επικίνδυνο φαινόμενο απάτης που απασχολεί τις κυβερνήσεις και τις διωκτικές Αρχές σε παγκόσμιο επίπεδο έχει αρχίσει να παίρνει διαστάσεις και στη χώρα μας, με την Αστυνομία να εκδίδει χθες για πρώτη φορά επίσημη ανακοίνωση με την οποία εφιστά την προσοχή των πολιτών. Πρόκειται για τα περίφημα deepfake. Δηλαδή τα βίντεο, τις φωτογραφίες και κάθε είδους οπτικό ή ηχητικό υλικό, το οποίο έχει δημιουργηθεί με εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης με στόχο την εξαπάτηση των πολιτών.

Οι διαδικτυακές εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, οι οποίες παρέχονται πλέον είτε δωρεάν είτε με χαμηλό αντίτιμο, “μαθαίνουν” τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου και αντικαθιστούν το πρόσωπο ή τη φωνή του.

Τις τελευταίες εβδομάδες αίσθηση έχουν προκαλέσει βίντεο με εκατοντάδες χιλιάδες θεάσεις στο Tik Tok, στα οποία εμφανίζεται ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, να μιλάει για μία σειρά από θέματα. Οι χρήστες ακούν τη φωνή του πρωθυπουργού, μόνο που κάποιος άλλος έχει “υπαγορεύσει” όλα όσα ακούγονται. Τα βίντεο για άλλους είναι χιουμοριστικά και για άλλους όχι. Σε κάθε περίπτωση πάντως είναι απολύτως ενδεικτικά για τις δυνατότητες των εφαρμογών αυτών, καθώς η φωνή είναι ακριβώς ίδια με αυτή του πρωθυπουργού.

Ιδιαίτερα στο Tik Tok υπάρχει ανησυχία ότι στο μέλλον μπορεί να διαδίδονται βίντεο (τα οποία θα φτιάχνονται με ειδικές εφαρμογές εκτός Tik Tok), τα οποία θα δημιουργούν “γεγονότα” που δεν υπάρχουν, με άγνωστο «παραγόμενο αποτέλεσμα».

Τα deepfake μπορούν να καταστρέψουν κάποιον προσωπικά ή να προκαλέσουν προβλήματα στην εθνική ασφάλεια μιας χώρας, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που φοβούνται ότι ίσως στο μέλλον να γίνουν αιτία ακόμα και για διπλωματικές κρίσεις. Και αυτό διότι οι εφαρμογές αυτές παρέχουν τη δυνατότητα σε οποιονδήποτε κακόβουλο να αντιγράψει τη φωνή ενός πολιτικού προσώπου, ενός κυβερνητικού αξιωματούχου ή ενός στρατηγού.

Διαφημίσεις

Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της ΕΛ.ΑΣ. έχει δεχτεί τις τελευταίες εβδομάδες πλήθος καταγγελιών για βίντεο με διαφημίσεις-μαϊμού, στις οποίες εμφανίζονται πρόσωπα υψηλής αναγνωσιμότητας να διαφημίζουν φάρμακα και επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα και χρυσό.

Ποια είναι η παγίδα για τους πολίτες; Όπως εξηγούν αστυνομικές πηγές στο iEidiseis, «μπορεί κάποιος εύκολα να πέσει θύμα, διότι οι διαφημίσεις προβάλλονται και σε έγκυρα και αξιόπιστα sites, όπως για παράδειγμα γνωστές ενημερωτικές ιστοσελίδες. Και αυτό γιατί πολύ απλά οι επιτήδειοι χορηγούν τις διαφημίσεις αυτές, δηλαδή πληρώνουν την Google για να αγοράσουν διαφημιστικό χώρο και στη συνέχεια αναρτώνται οι διαφημίσεις τους σε διάφορους ιστοστόπους, χωρίς την ευθύνη των ιστοσελίδων, αφού αυτή είναι η διαδικασία της χορηγούμενης διαφήμισης από τη Google. Όταν ο πολίτης δει τη διαφήμιση σε ένα έγκυρο site, τότε είναι πολύ πιο εύκολο να πιστέψει ότι πρόκειται για αξιόπιστη διαφήμιση. Χθες για παράδειγμα υπήρχε deepfake σε ενημερωτική ιστοσελίδα εξαιρετικά υψηλής αναγνωσιμότητας».

Σε τι αποσκοπούν οι επιτήδειοι με αυτές τις διαφημίσεις; Οι ίδιες πηγές ενημέρωσης από την ΕΛ.ΑΣ. απαντούν:

«Συνήθως στόχος τους δεν είναι να πουλήσουν παράνομα φάρμακα ή κάποιο άλλο προϊόν εισπράττοντας χρήματα. Αυτό που θέλουν είναι να μπει το θύμα στην πλατφόρμα και να συμπληρώσει τα στοιχεία του. Στοχεύουν στους τραπεζικούς λογαριασμούς των πολιτών, επιδιώκουν δηλαδή να πάρουν τους κωδικούς e-banking».

Δεκάδες είναι τα αναγνωρίσιμα πρόσωπα από διάφορους επαγγελματικούς χώρους που έχουν ενημερώσει τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος ότι χρησιμοποιήθηκαν εν αγνοία τους σε deepfake διαφημίσεις. Χαρακτηριστικότερη ίσως είναι η περίπτωση του πνευμονολόγου, Νίκου Καπραβέλου (που έγινε γνωστός στο πανελλήνιο την περίοδο της πανδημίας), ο οποίος είδε τον εαυτό του να διαφημίζει τη «θαυματουργή» δράση σκευασμάτων. Ο κ. Καπραβέλος έχει εξηγήσει σε συνεντεύξεις του ότι ακόμα και συγγενείς του δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι δεν είναι εκείνος στη διαφήμιση.

Οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης δεν χρησιμοποιούνται μόνο από άτομα που επιδιώκουν να αποκομίσουν κέρδη μέσω απατηλών διαφημίσεων. Παρατηρείται μεγάλη διάδοσή τους σε ανήλικους, ενώ ήδη η Αστυνομία είχε ασχοληθεί με μία περίπτωση κατά την οποία μαθητές “έγδυναν” ανήλικα κορίτσια.

Πιο συγκεκριμένα, δύο 13χρονοι μαθητές Γυμνασίου είχαν συλληφθεί πριν δύο μήνες στη Ναύπακτο, γιατί έπαιρναν φωτογραφίες συμμαθητριών τους και στη συνέχεια να τις επεξεργάζονταν μέσω εφαρμογής αφαιρώντας τα ρούχα τους. Η έρευνα της Αστυνομίας ξεκίνησε μετά από καταγγελία του διευθυντή του σχολείου τους.

Κατά την εξέτασή τους οι 13χρονοι δράστες αποδέχτηκαν ότι είχαν κάνει επεξεργασία φωτογραφιών συμμαθητριών τους και μαθητριών του ίδιου σχολείου. Πιο συγκεκριμένα, αποδέχτηκαν ότι επεξεργάστηκαν φωτογραφίες τριών μαθητριών της Β’ Γυμνασίου και μίας μαθήτριας της Γ’ Γυμνασίου.

Στο κινητό τηλέφωνο του ενός εκ των δύο 13χρονων δραστών βρέθηκαν στον φάκελο με τα διαγραμμένα αρχεία 18 φωτογραφίες γυμνών γυναικών. Οι ανήλικοι φέρονται να έστελναν τις επίμαχες εικόνες σε άλλα κινητά τηλέφωνα συμμαθητών τους, καθώς και σε διάφορες εφαρμογές του διαδικτύου, όπως το Instagram, το Telegram και το Snapchat.

Η ανακοίνωση της ΕΛ.ΑΣ.

Προσοχή στα deepfake βίντεο! Σκεφτόμαστε δύο φορές πριν κάνουμε κλικ.

Προωθούν δήθεν επενδυτικά προγράμματα ή υποτιθέμενα ¨θαυματουργά¨ φάρμακα – σκευάσματα, μέσω ψηφιακά επεξεργασμένων βίντεο υψηλής αναγνωσιμότητας προσώπων, με εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης

Το τελευταίο διάστημα, από τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, έχει εντοπιστεί μεγάλος αριθμός απατηλών διαφημίσεων σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ιστοσελίδες, με δήθεν επενδυτικά προγράμματα ή υποτιθέμενα «θαυματουργά» φάρμακα-σκευάσματα, τα οποία δήθεν προωθούν-διαφημίζουν υψηλής αναγνωρισιμότητας και φήμης πρόσωπα (πολιτικοί, έγκριτοι επιστήμονες, καλλιτέχνες κ.α.).

Οι εν λόγω απατηλές διαφημίσεις εμφανίζονται κυρίως ως «χορηγούμενες» σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φερόμενες μάλιστα ψευδώς, σε πολλές περιπτώσεις, να προέρχονται από άρθρα έγκριτων εφημερίδων και ιστοσελίδων.

Παράλληλα, συνοδεύονται από αληθοφανές οπτικοακουστικό περιεχόμενο, το οποίο όμως είναι προϊόν ψηφιακής επεξεργασίας με εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης (Deepfake).

Σε αυτά εμφανίζονται τα προαναφερόμενα πρόσωπα να προτρέπουν τους πολίτες να επενδύσουν σε δήθεν επενδυτικά προγράμματα υψηλής απόδοσης (κρυπτονομίσματα, χρυσός, πετρέλαιο κ.α.), εκφράζοντας ταυτόχρονα δήθεν προσωπικές εμπειρίες όπου οι ίδιοι αποκόμισαν σημαντικά κέρδη.

Αντίστοιχα, στις περιπτώσεις απατηλής προώθησης φαρμάκων-σκευασμάτων, εμφανίζονται τα ανωτέρω πρόσωπα να διαφημίζουν σκευάσματα αγνώστου προέλευσης και αποτελεσματικότητας και δυνητικά επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία, προσδίδοντάς τους «θαυματουργές» θεραπευτικές ιδιότητες, για διάφορες παθήσεις, εκφράζοντας και εδώ υποτιθέμενες προσωπικές εμπειρίες για τη δήθεν αποτελεσματικότητά τους.

Επιπρόσθετα, προκειμένου οι διαφημίσεις αυτές να γίνονται ακόμα πιο πειστικές, συνοδεύονται από ψευδή σχόλια-κριτικές από «ψεύτικους» λογαριασμούς, όπου και εκεί αποτυπώνονται δήθεν θετικές προσωπικές εμπειρίες.

Μάλιστα, για την προώθησή τους χρησιμοποιούνται «αναλώσιμες» ιστοσελίδες, που διαρκώς ανανεώνονται (σε περίπτωση απενεργοποίησης) ενώ το περιεχόμενό τους προσαρμόζεται και μεταβάλλεται δυναμικά ανάλογα με τη χώρα που στοχεύουν οι δράστες.

Οι έρευνες της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου βρίσκονται σε εξέλιξη, σε συνεργασία με αλλοδαπές αστυνομικές αρχές, την Europol, την Interpol κ.α. καθώς πρόκειται για περιπτώσεις απάτης διεθνικού χαρακτήρα.

Στο πλαίσιο αυτό, συστήνεται στους πολίτες να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, προκειμένου να μην εξαπατηθούν σε αντίστοιχες περιπτώσεις και ειδικότερα:

Για τις απάτες με παροχή επενδυτικών υπηρεσιών:

Να είστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί όταν βλέπετε διαφημίσεις επενδυτικών προγραμμάτων στο διαδίκτυο που υπόσχονται υψηλές αποδόσεις, ακόμα και όταν εμφανίζονται να συμμετέχουν σε αυτές πρόσωπα υψηλού κύρους και μεγάλης αναγνωρισιμότητας.

Μην επενδύετε τα χρήματά σας σε υπηρεσίες χωρίς να είστε απολύτως βέβαιοι για την αξιοπιστία τους.

Να είστε επιφυλακτικοί όταν σας προσεγγίζουν τηλεφωνικά ή μέσω μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από επενδυτικές εταιρείες του εξωτερικού.

Αναζητήστε πληροφορίες για την αξιοπιστία των επενδυτικών εταιρειών που σας προσεγγίζουν.

Αιτηθείτε τους όρους και προϋποθέσεις, πριν πραγματοποιήσετε κάποια συναλλαγή.

Πριν προβείτε σε οποιαδήποτε χορήγηση στοιχείων σας ή απόφαση για επένδυση, ελέγξτε εάν η εταιρία διαθέτει άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ή την Τράπεζα της Ελλάδος ή ευρωπαϊκό διαβατήριο.

Ανατρέχετε στη λίστα προειδοποιήσεων της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς για το επενδυτικό κοινό, στο σύνδεσμο http://www.hcmc.gr/el/warnings1

Να διατηρείτε επιφυλάξεις αν η προσφορά φαίνεται υπερβολικά καλή για να είναι αληθινή. Σκεφτόμαστε δύο φορές πριν κάνουμε κλικ. #ThinkB4UClick

Απευθυνθείτε στην Αστυνομία αν πέσατε θύμα απάτης.

Για τις απάτες με δήθεν «θαυματουργά» φάρμακα:

Η διακίνηση και πώληση φαρμάκων μέσω διαδικτύου, απαγορεύεται ρητά από την ισχύουσα νομοθεσία της Χώρας μας.

Η διαδικτυακή αγορά φαρμάκων ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των καταναλωτών.

Σημαντικό ποσοστό των φαρμάκων που πωλούνται μέσω διαδικτύου είναι πλαστά, νοθευμένα, αγνώστου προέλευσης, αμφιβόλου ποιότητας και αποτελεσματικότητας και πολύ συχνά επικίνδυνα για την υγεία των καταναλωτών.

Ένα φάρμακο ή σκεύασμα είναι ασφαλές, μόνο όταν έχει παραχθεί και ελεγχθεί ποιοτικά σύμφωνα με τους κανόνες που επιτηρούν οι αρμόδιοι κρατικοί φορείς, και μόνο όταν διατίθεται μέσω της νόμιμης αλυσίδας διακίνησης. Σε κάθε άλλη περίπτωση η χρήση του μπορεί να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία του καταναλωτή.

Σχετική ενημέρωση για τους κινδύνους από τη διαδικτυακή αγορά φαρμάκων και συμπληρωμάτων διατροφής, υπάρχει στην ιστοσελίδα του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (Ε.Ο.Φ.) στο σύνδεσμο http://www.eof.gr

➳ Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε αρχικά στο iEidiseis.gr