«Το “Midnight Express” είναι χώρος ακραίας συντροφικότητας, χώρος λατρείας του σινεμά (είτε αφορά ταινίες του Κιούμπρικ είτε ταινίες του Εντ Γουντ – έχουμε παίξει και απ’ τα δύο). Είναι η ζεστασιά της «Ααβόρα» (η μόνη αίθουσα που δέχτηκε να το φιλοξενήσει, όταν όλοι μάς «κέρασαν» πόρτα – δίχως την Πέγκυ Ρίγγα δεν θα είχαμε ριζώσει), είναι ο κόσμος του, που με εμπιστεύεται, και το μεγαλύτερο κερδισμένο στοίχημα της ζωής μου».
Αυτά έγραφε προ καιρού ο σινεκριτικός (και εξαιρετικός μουσικός συν τοις άλλοις, καθότι ντράμερ και ο ίδιος) Άκης Καπράνος αναφορικά με την κινηματογραφική λέσχη που έχει συστήσει και τις καθιερωμένες μεταμεσονύχτιες προβολές που διοργανώνει ο ίδιος και που έχουν αποκτήσει φανατικό κοινό.
Το Midnight Express – δηλαδή η αθηναϊκή βερσιόν της κουλτούρας που γεννήθηκε στις ΗΠΑ, με μεταμεσονύκτιες προβολές ταινιών χαμηλού μπάτζετ στο δρόμο – συνεχίζονται με μερικές εξαιρετικές προβολές και ο ίδιος ο υπογράφων το παρόν άρθρο-συνέντευξη είχε πέρσι την τύχη και το προνόμιο να προλογίσει ο ίδιος μια από τις αγαπημένες του ταινίες όλων των εποχών, το «Altered States» του Κεν Ράσελ.
Ο Άκης Καπράνος συζητάει λοιπόν με το Olafaq σε κλίμα “trick or treat” περί ταινιών για το Halloween, slasher, τρόμου, giallo και γενικώς για οτιδήποτε τρομακτικό.
«Οι ταινίες Halloween πρέπει να σε τρομάζουν και να σε ψυχαγωγούν. Ενδεχομένως, σε μια τέτοια βραδιά Halloween, να πρέπει, σχεδόν δικαιωματικά, να βάλεις να δεις και κάτι γνώριμο, όπως μια, δυο ή και τρεις ταινίες από το franchise του “Παρασκευή και 13″», μου λέει ο Άκης, καθισμένος σε έναν καναπέ δίπλα μου, στον εξαιρετικά φιλόξενο χώρο του πάντα ενημερωμένου σινεφιλικού κλαμπ Cinema Libre Filmstore.
«Και εκεί η παρέα που είναι συγκεντρωμένη, να κάνει χαβαλέ βλέποντας κάτι «βάρβαρο», όπως π.χ. στη δεύτερη ταινία της σειράς, ένας νεαρός σε αναπηρικό αμαξίδιο τρώει μια μασέτα στο κεφάλι και κατρακυλάει προς τα πίσω στις σκάλες μαζί με το αμαξίδιο, το οποίο είναι ένα τρομερά κυνικό και αποστεγνωμένο από κάθε ηθική θέαμα».
Ο Άκης δεν έχει πρόβλημα, μέρα που είναι, να δει τα πάντα.
«Υπάρχουν και οι ταινίες που μπλέκουν τον τρόμο με την κωμωδία, όπως το εξαιρετικό “Shaun Of The Dead”, που επίσης είναι μια ταινία που βλέπεις άνετα στο Halloween και μετά υπάρχει φυσικά και ο παλαβός της παρέας που ρωτάει «έχετε δει αυτή την ταινία;» και αυτή η ταινία είναι ένα παντελώς άγνωστο ταινιάκι τρόμου, το οποίο ωστόσο, από τον τίτλο του και μόνο, φρικάρει τους υπόλοιπους».
«Στο Midnight Express, πριν τέσσερα χρόνια, στο Χάλογουιν, είχαμε κάνει μια προβολή-έκπληξη. Δεν είχαμε ανακοινώσει τον τίτλο και τελικά είχαμε παίξει το “Brain Dead” του Πίτερ Τζάκσον, το οποίο είναι επίσης μια ταινία κατεξοχήν για μια τέτοια περίσταση γιατί περιλαμβάνει τα πάντα: έχει πολύ gore, πολλά ζόμπι, ιερείς να παίζουν καράτε και φυσικά έχει και πάρα πολύ χιούμορ και πλάκα».
Οι… σταθερές αξίες του Χάλογουιν είναι, ασφαλώς, πανταχού παρούσες: «Εννοείται ότι εθιμοτυπικά πρέπει να δεις το “Halloween” του Τζον Κάρπεντερ -αν δεν το δεις, είναι σαν να πας στα Θεοφάνεια και να μην πετάξεις τον σταυρό στη θάλασσα», επισημαίνει ο Άκης και προσθέτει:
«Τώρα, πηγαίνοντας σε ταινίες όχι τόσο γνωστές ή «εθιμοτυπικές», προσωπικά θα επέλεγα το “Black Christmas”, μια ταινία του Μπομπ Κλαρκ (της σειράς ταινιών Porky’s από την δεκαετία του ’80) από τον Καναδά. Είναι ένα εξαιρετικό ατμοσφαιρικό slasher movie με την Margot Kidder».
Trick or treat για τα ιταλικά giallo
«Τα ιταλικά giallo δεν ασχολήθηκαν με το Halloween. Ωστόσο, με την σειρά τους επηρέασαν πολύ τις ταινίες αυτές», μού υπερτονίζει ο Άκης.
«Θα σου δώσω ένα παράδειγμα: πάλι στο “Friday the 13th” το Νο2 που ανέφερα και πριν, υπάρχει μια σκηνή όπου ένα δόρυ διαπερνάει και σκοτώνει ένα νεαρό ζευγάρι την ώρα που αυτό κάνει σεξ. Η σκηνή αυτή είναι ξεσηκωμένη από την προγενέστερη ταινία Bay Of Blood του Μάριο Μπάβα. Kαι ο Τζον Κάρπεντερ έχει παραδεχτεί ότι έγραψε την μουσική για το Halloween ακούγοντας το κεντρικό θέμα που έγραψαν οι Goblin για το Profondo Rosso του Ντάριο Αρτζέντο».
«Ένα άλλο στοιχείο που κληροδότησαν τα ιταλικά giallo στο αμερικανικό σινεμά τρόμου είναι αυτή η ατμόσφαιρα των νεανικών ζευγαριών και παρεών που σφάζονται και πεθαίνουν όλα στο τέλος. Αυτό ξεκίνησε από τα giallo, γιατί, ξέρεις, στην Ιταλία της δεκαετίας του ’70, πλανιόταν ακόμη πολύ βαριά η σκιά του Καθολικισμού. Και όσα κορίτσια είχαν σεξουαλικές σχέσεις από έφηβες, κάπως θεωρούνταν τότε «αμφιβόλου ηθικής» και «ασυγκράτητες». Που έπρεπε να «τιμωρηθούν» -εξου και το κόκκινο χρώμα, αυτό της αμαρτίας και του αίματος», προσθέτει ο Άκης και συνοψίζει:
«Αυτό είναι ένα δάνειο που το πήραν οι Αμερικανοί από τους Ιταλούς -και μετά ξεκίνησε και όλη αυτή η παραφιλολογία περί ενός υφέρποντος συντηρητισμού στις ταινίες αυτές, με τους άτακτους νεαρούς που πεθαίνουν ένας προς ένας. Εντάξει, εγώ κάτι τέτοιους ισχυρισμούς δεν τους παίρνω στα σοβαρά. Το horror ας είναι όσο βλάσφημο, ανήθικο και πολιτικά μη-ορθό γίνεται».
«Το σινεμά τρόμου είναι σαν τις κηδείες»
Ρωτάω τον Άκη τι ακριβώς αντιπροσωπεύει, κατά τον ίδιο, το αρχετυπικό σινεμά του τρόμου;
«Το σινεμά τρόμου είναι λίγο σαν τις κηδείες, που όταν χάνεις κάποιον κοντινό σου άνθρωπο, από τη μία λες «ρε γαμώτο, έχασα τον φίλο μου», αλλά από την άλλη, αμέσως μετά λες από μέσα σου «ναι, αλλά εγώ είμαι ακόμη ζωντανός. Είμαι ακόμη εδώ». Στο σινεμά τρόμου, κάθε φορά που την γλυτώνει κάποιος, την γλυτώνεις και εσύ. Βλέπεις τον εαυτό σου σε αυτόν. Και πετάγεσαι και λες «I’M ALIVE» και αυτό το συναίσθημα σε έχει αυτομάτως επανατροφοδοτήσει με ζωή».
«Αλλες φορές πάλι, βλέπεις ταινίες τρόμου, όχι για να νιώσεις ζωντανός, αλλά προκειμένου να γίνεις εσύ ο «θύτης». Π.χ. στις ταινίες του Ντάριο Αρτζέντο, ξέρουμε καλά ότι τα χέρια του δολοφόνου που εμφανίζονται, είναι τα δικά του. Και όλα του τα πλάνα είναι αυστηρώς υποκειμενικά. Οπότε εσύ είσαι αυτός που σκοτώνει και δολοφονεί».
«Το σινεμά πάντα θα αποτελεί έναν πολύ ασφαλή τρόπο προκειμένου εμείς, ως άτομα, να εκδηλώσουμε τα – κατά την δυτική κοινωνία – «αρρωστημένα» ένστικτά μας, χωρίς να βλάψουμε κανέναν. Αν και εγώ προτιμώ να χαρακτηρίζω τα ένστικτα αυτά ως «πρωτογενή». Είναι ένστικτα που έχουμε όλοι μας και αν το αρνούμαστε μού φαίνεται γελοίο και αστείο. Και ευτυχώς που υπάρχει εκεί έξω αρκετή Τέχνη, σε όλες της τις εκφάνσεις, προκειμένου αρχικά να ικανοποιηθεί και κατόπιν να εξουδετερωθεί αυτό το «αρρωστημένο» ένστικτο και η όποια “παρεκκλίνουσα” φαντασίωσή μας», καταλήγει εμφατικά ο Ακης Καπράνος.
«Το “Midnight Express” είναι χώρος ακραίας συντροφικότητας, χώρος λατρείας του σινεμά (είτε αφορά ταινίες του Κιούμπρικ είτε ταινίες του Εντ Γουντ – έχουμε παίξει και απ’ τα δύο). Είναι η ζεστασιά της «Ααβόρα» (η μόνη αίθουσα που δέχτηκε να το φιλοξενήσει, όταν όλοι μάς «κέρασαν» πόρτα – δίχως την Πέγκυ Ρίγγα δεν θα είχαμε ριζώσει), είναι ο κόσμος του, που με εμπιστεύεται, και το μεγαλύτερο κερδισμένο στοίχημα της ζωής μου».
Αυτά έγραφε προ καιρού ο σινεκριτικός (και εξαιρετικός μουσικός συν τοις άλλοις, καθότι ντράμερ και ο ίδιος) Άκης Καπράνος αναφορικά με την κινηματογραφική λέσχη που έχει συστήσει και τις καθιερωμένες μεταμεσονύχτιες προβολές που διοργανώνει ο ίδιος και που έχουν αποκτήσει φανατικό κοινό.
Το Midnight Express – δηλαδή η αθηναϊκή βερσιόν της κουλτούρας που γεννήθηκε στις ΗΠΑ, με μεταμεσονύκτιες προβολές ταινιών χαμηλού μπάτζετ στο δρόμο – συνεχίζονται με μερικές εξαιρετικές προβολές και ο ίδιος ο υπογράφων το παρόν άρθρο-συνέντευξη είχε πέρσι την τύχη και το προνόμιο να προλογίσει ο ίδιος μια από τις αγαπημένες του ταινίες όλων των εποχών, το «Altered States» του Κεν Ράσελ.
Ο Άκης Καπράνος συζητάει λοιπόν με το Olafaq σε κλίμα “trick or treat” περί ταινιών για το Halloween, slasher, τρόμου, giallo και γενικώς για οτιδήποτε τρομακτικό.
«Οι ταινίες Halloween πρέπει να σε τρομάζουν και να σε ψυχαγωγούν. Ενδεχομένως, σε μια τέτοια βραδιά Halloween, να πρέπει, σχεδόν δικαιωματικά, να βάλεις να δεις και κάτι γνώριμο, όπως μια, δυο ή και τρεις ταινίες από το franchise του “Παρασκευή και 13″», μου λέει ο Άκης, καθισμένος σε έναν καναπέ δίπλα μου, στον εξαιρετικά φιλόξενο χώρο του πάντα ενημερωμένου σινεφιλικού κλαμπ Cinema Libre Filmstore.
«Και εκεί η παρέα που είναι συγκεντρωμένη, να κάνει χαβαλέ βλέποντας κάτι «βάρβαρο», όπως π.χ. στη δεύτερη ταινία της σειράς, ένας νεαρός σε αναπηρικό αμαξίδιο τρώει μια μασέτα στο κεφάλι και κατρακυλάει προς τα πίσω στις σκάλες μαζί με το αμαξίδιο, το οποίο είναι ένα τρομερά κυνικό και αποστεγνωμένο από κάθε ηθική θέαμα».
Ο Άκης δεν έχει πρόβλημα, μέρα που είναι, να δει τα πάντα.
«Υπάρχουν και οι ταινίες που μπλέκουν τον τρόμο με την κωμωδία, όπως το εξαιρετικό “Shaun Of The Dead”, που επίσης είναι μια ταινία που βλέπεις άνετα στο Halloween και μετά υπάρχει φυσικά και ο παλαβός της παρέας που ρωτάει «έχετε δει αυτή την ταινία;» και αυτή η ταινία είναι ένα παντελώς άγνωστο ταινιάκι τρόμου, το οποίο ωστόσο, από τον τίτλο του και μόνο, φρικάρει τους υπόλοιπους».
«Στο Midnight Express, πριν τέσσερα χρόνια, στο Χάλογουιν, είχαμε κάνει μια προβολή-έκπληξη. Δεν είχαμε ανακοινώσει τον τίτλο και τελικά είχαμε παίξει το “Brain Dead” του Πίτερ Τζάκσον, το οποίο είναι επίσης μια ταινία κατεξοχήν για μια τέτοια περίσταση γιατί περιλαμβάνει τα πάντα: έχει πολύ gore, πολλά ζόμπι, ιερείς να παίζουν καράτε και φυσικά έχει και πάρα πολύ χιούμορ και πλάκα».
Οι… σταθερές αξίες του Χάλογουιν είναι, ασφαλώς, πανταχού παρούσες: «Εννοείται ότι εθιμοτυπικά πρέπει να δεις το “Halloween” του Τζον Κάρπεντερ -αν δεν το δεις, είναι σαν να πας στα Θεοφάνεια και να μην πετάξεις τον σταυρό στη θάλασσα», επισημαίνει ο Άκης και προσθέτει:
«Τώρα, πηγαίνοντας σε ταινίες όχι τόσο γνωστές ή «εθιμοτυπικές», προσωπικά θα επέλεγα το “Black Christmas”, μια ταινία του Μπομπ Κλαρκ (της σειράς ταινιών Porky’s από την δεκαετία του ’80) από τον Καναδά. Είναι ένα εξαιρετικό ατμοσφαιρικό slasher movie με την Margot Kidder».
Trick or treat για τα ιταλικά giallo
«Τα ιταλικά giallo δεν ασχολήθηκαν με το Halloween. Ωστόσο, με την σειρά τους επηρέασαν πολύ τις ταινίες αυτές», μού υπερτονίζει ο Άκης.
«Θα σου δώσω ένα παράδειγμα: πάλι στο “Friday the 13th” το Νο2 που ανέφερα και πριν, υπάρχει μια σκηνή όπου ένα δόρυ διαπερνάει και σκοτώνει ένα νεαρό ζευγάρι την ώρα που αυτό κάνει σεξ. Η σκηνή αυτή είναι ξεσηκωμένη από την προγενέστερη ταινία Bay Of Blood του Μάριο Μπάβα. Kαι ο Τζον Κάρπεντερ έχει παραδεχτεί ότι έγραψε την μουσική για το Halloween ακούγοντας το κεντρικό θέμα που έγραψαν οι Goblin για το Profondo Rosso του Ντάριο Αρτζέντο».
«Ένα άλλο στοιχείο που κληροδότησαν τα ιταλικά giallo στο αμερικανικό σινεμά τρόμου είναι αυτή η ατμόσφαιρα των νεανικών ζευγαριών και παρεών που σφάζονται και πεθαίνουν όλα στο τέλος. Αυτό ξεκίνησε από τα giallo, γιατί, ξέρεις, στην Ιταλία της δεκαετίας του ’70, πλανιόταν ακόμη πολύ βαριά η σκιά του Καθολικισμού. Και όσα κορίτσια είχαν σεξουαλικές σχέσεις από έφηβες, κάπως θεωρούνταν τότε «αμφιβόλου ηθικής» και «ασυγκράτητες». Που έπρεπε να «τιμωρηθούν» -εξου και το κόκκινο χρώμα, αυτό της αμαρτίας και του αίματος», προσθέτει ο Άκης και συνοψίζει:
«Αυτό είναι ένα δάνειο που το πήραν οι Αμερικανοί από τους Ιταλούς -και μετά ξεκίνησε και όλη αυτή η παραφιλολογία περί ενός υφέρποντος συντηρητισμού στις ταινίες αυτές, με τους άτακτους νεαρούς που πεθαίνουν ένας προς ένας. Εντάξει, εγώ κάτι τέτοιους ισχυρισμούς δεν τους παίρνω στα σοβαρά. Το horror ας είναι όσο βλάσφημο, ανήθικο και πολιτικά μη-ορθό γίνεται».
«Το σινεμά τρόμου είναι σαν τις κηδείες»
Ρωτάω τον Άκη τι ακριβώς αντιπροσωπεύει, κατά τον ίδιο, το αρχετυπικό σινεμά του τρόμου;
«Το σινεμά τρόμου είναι λίγο σαν τις κηδείες, που όταν χάνεις κάποιον κοντινό σου άνθρωπο, από τη μία λες «ρε γαμώτο, έχασα τον φίλο μου», αλλά από την άλλη, αμέσως μετά λες από μέσα σου «ναι, αλλά εγώ είμαι ακόμη ζωντανός. Είμαι ακόμη εδώ». Στο σινεμά τρόμου, κάθε φορά που την γλυτώνει κάποιος, την γλυτώνεις και εσύ. Βλέπεις τον εαυτό σου σε αυτόν. Και πετάγεσαι και λες «I’M ALIVE» και αυτό το συναίσθημα σε έχει αυτομάτως επανατροφοδοτήσει με ζωή».
«Αλλες φορές πάλι, βλέπεις ταινίες τρόμου, όχι για να νιώσεις ζωντανός, αλλά προκειμένου να γίνεις εσύ ο «θύτης». Π.χ. στις ταινίες του Ντάριο Αρτζέντο, ξέρουμε καλά ότι τα χέρια του δολοφόνου που εμφανίζονται, είναι τα δικά του. Και όλα του τα πλάνα είναι αυστηρώς υποκειμενικά. Οπότε εσύ είσαι αυτός που σκοτώνει και δολοφονεί».
«Το σινεμά πάντα θα αποτελεί έναν πολύ ασφαλή τρόπο προκειμένου εμείς, ως άτομα, να εκδηλώσουμε τα – κατά την δυτική κοινωνία – «αρρωστημένα» ένστικτά μας, χωρίς να βλάψουμε κανέναν. Αν και εγώ προτιμώ να χαρακτηρίζω τα ένστικτα αυτά ως «πρωτογενή». Είναι ένστικτα που έχουμε όλοι μας και αν το αρνούμαστε μού φαίνεται γελοίο και αστείο. Και ευτυχώς που υπάρχει εκεί έξω αρκετή Τέχνη, σε όλες της τις εκφάνσεις, προκειμένου αρχικά να ικανοποιηθεί και κατόπιν να εξουδετερωθεί αυτό το «αρρωστημένο» ένστικτο και η όποια “παρεκκλίνουσα” φαντασίωσή μας», καταλήγει εμφατικά ο Ακης Καπράνος.