Φαντάσου να σχεδιάζεις τη ληστεία του αιώνα και να αποτυγχάνεις θεαματικά και όχι γιατί δεν είσαι ικανός, αλλά γιατί παρασύρεσαι από την ομορφιά αυτού που πας να κλέψεις. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα της νέας ταινίας της Kelly Reichardt, με πρωταγωνιστή τον Josh O’Connor, έναν κλέφτη που δεν ξέρει αν θέλει να αρπάξει την τέχνη ή να τη θαυμάσει.
Η Kelly Reichardt, είναι γνωστή για τον ήσυχο ρεαλισμό της και τις ταινίες που ψιθυρίζουν αντί να φωνάζουν, εδώ κάνει κάτι παράδοξο: δημιουργεί μια ταινία για ληστεία που δεν είναι θρίλερ, αλλά στοχασμός πάνω στην επιθυμία. Και ποιον καλύτερο να βάλει στο κέντρο αυτής της ιστορίας από τον Josh O’Connor, τον ηθοποιό που ξέρει να αποτυπώνει τη σύγχυση ανάμεσα στη στοργή και την απελπισία με ένα μόνο βλέμμα. Η ταινία με τίτλο The Mastermind κυκλοφόρησε λίγες μέρες μετά την πραγματική ληστεία στο Λούβρο, ένα γεγονός που έκανε την υπόθεσή της να μοιάζει προφητική. Στην ταινία, ο O’Connor υποδύεται έναν αποτυχημένο κλέφτη τέχνης, που σχεδιάζει να κλέψει μια σειρά ανεκτίμητων έργων, μόνο και μόνο για να παγιδευτεί από την ομορφιά τους. Κι εδώ βρίσκεται η μαγεία της Reichardt, η ληστεία γίνεται μεταφορά και δεν πρόκειται για κυνηγητά, όπλα και συναγερμούς. Πρόκειται για εκείνη τη λεπτή στιγμή που η τέχνη σε κοιτάζει και που καταλαβαίνεις ότι δεν μπορείς να την κατέχεις παρά μόνο να τη βιώσεις.
Ο Josh O’Connor είναι ίσως ο πιο απροσδόκητος κλέφτης που θα μπορούσες να φανταστείς. Με το ντροπαλό του χαμόγελο και τη σχεδόν ποιητική του φυσιογνωμία, μοιάζει περισσότερο με επιμελητή μουσείου παρά με εγκληματία, όμως, αυτή η αντίθεση είναι που κάνει τον χαρακτήρα του συναρπαστικό. Δεν είναι ένας άνδρας που θέλει πλούτο, είναι ένας άνδρας που αναζήτα την ομορφιά και αυτή του η επιθυμία τον καταστρέφει με καλλιτεχνικό τρόπο.
Στις πιο αστείες αλλά και πιο ανθρώπινες σκηνές, τον βλέπεις να κοντοστέκεται μπροστά σε έναν πίνακα, να τον χαζεύει, να ξεχνά τον λόγο που βρίσκεται εκεί, σαν να ξεκλέβει χρόνο από τον κόσμο, αντί για τέχνη. Ο O’Connor σε κάνει να νιώθεις ότι, βαθιά μέσα σου, και εσύ θα μπορούσες να σταθείς έτσι εγκλωβισμένος ανάμεσα στην ανάγκη να πάρεις κάτι όμορφο και στην επίγνωση ότι δε σου ανήκει.
Η Kelly Reichardt ποτέ δεν έκανε «ταινίες δράσης» με τη συμβατική έννοια, από το First Cow μέχρι το Showing Up, έχει αποδείξει ότι ενδιαφέρεται περισσότερο για τη σιωπή ανάμεσα στις κινήσεις, παρά για την ίδια την κίνηση. Στη νέα της ταινία χρησιμοποιεί τη ληστεία σαν καθρέφτη της καλλιτεχνικής διαδικασίας και ο δημιουργός, όπως και ο κλέφτης, προσπαθεί να «πάρει» κάτι άπιαστο με το να αποσπάσει ομορφιά από τον κόσμο και να την κλείσει σε ένα κάδρο. Αλλά η τέλεια ληστεία δεν υπάρχει, γιατί πάντα κάτι ξεφεύγει και εκεί, στη στιγμή της αποτυχίας είναι που αποκαλύπτεται η αλήθεια της ανθρώπινης επιθυμίας.
Τέχνη, ιδιοκτησία και απώλεια
Η ταινία αγγίζει διακριτικά, αλλά ουσιαστικά, ένα διαχρονικό ερώτημα: «Ποιος κατέχει την τέχνη;». Η τέχνη ανήκει στον δημιουργό που τη φτιάχνει, στον συλλέκτης που την αγοράζει ή στον θεατής που τη βιώνει; Η Reichardt αφήνει την απάντηση ανοιχτή και ο O’Connor αποτυγχάνει να κλέψει τα έργα, όχι γιατί δεν είναι ικανός, αλλά γιατί στο τέλος καταλαβαίνει πως το μόνο που μπορεί να κρατήσει είναι η εμπειρία του να τα βλέπει. Θα λέγαμε ότι με έναν τρόπο, η πιο ποιητική αποτυχία που θα μπορούσε να υπάρξει.
Και εμείς στον ρόλο του θεατή, δεν βλέπουμε απλώς μια ληστεία, αλλά την πράξη της δημιουργίας, σε κάθε κάδρο, κάθε κίνηση της κάμερας που θυμίζει ότι η τέχνη, όπως και η ληστεία, είναι μια μορφή επιθυμίας του να πάρεις κάτι άυλο και να το κάνεις δικό σου.
Εκείνο που φανερώνει το μεγαλείο της Reichardt σαν σκηνοθέτιδα είναι ότι σε κάνει να αναρωτηθείς αν κάθε φορά που συγκινείσαι από ένα έργο τέχνης, το «κλέβεις» για λίγο μέσα σου.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Φαντάσου να σχεδιάζεις τη ληστεία του αιώνα και να αποτυγχάνεις θεαματικά και όχι γιατί δεν είσαι ικανός, αλλά γιατί παρασύρεσαι από την ομορφιά αυτού που πας να κλέψεις. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα της νέας ταινίας της Kelly Reichardt, με πρωταγωνιστή τον Josh O’Connor, έναν κλέφτη που δεν ξέρει αν θέλει να αρπάξει την τέχνη ή να τη θαυμάσει.
Η Kelly Reichardt, είναι γνωστή για τον ήσυχο ρεαλισμό της και τις ταινίες που ψιθυρίζουν αντί να φωνάζουν, εδώ κάνει κάτι παράδοξο: δημιουργεί μια ταινία για ληστεία που δεν είναι θρίλερ, αλλά στοχασμός πάνω στην επιθυμία. Και ποιον καλύτερο να βάλει στο κέντρο αυτής της ιστορίας από τον Josh O’Connor, τον ηθοποιό που ξέρει να αποτυπώνει τη σύγχυση ανάμεσα στη στοργή και την απελπισία με ένα μόνο βλέμμα. Η ταινία με τίτλο The Mastermind κυκλοφόρησε λίγες μέρες μετά την πραγματική ληστεία στο Λούβρο, ένα γεγονός που έκανε την υπόθεσή της να μοιάζει προφητική. Στην ταινία, ο O’Connor υποδύεται έναν αποτυχημένο κλέφτη τέχνης, που σχεδιάζει να κλέψει μια σειρά ανεκτίμητων έργων, μόνο και μόνο για να παγιδευτεί από την ομορφιά τους. Κι εδώ βρίσκεται η μαγεία της Reichardt, η ληστεία γίνεται μεταφορά και δεν πρόκειται για κυνηγητά, όπλα και συναγερμούς. Πρόκειται για εκείνη τη λεπτή στιγμή που η τέχνη σε κοιτάζει και που καταλαβαίνεις ότι δεν μπορείς να την κατέχεις παρά μόνο να τη βιώσεις.
Ο Josh O’Connor είναι ίσως ο πιο απροσδόκητος κλέφτης που θα μπορούσες να φανταστείς. Με το ντροπαλό του χαμόγελο και τη σχεδόν ποιητική του φυσιογνωμία, μοιάζει περισσότερο με επιμελητή μουσείου παρά με εγκληματία, όμως, αυτή η αντίθεση είναι που κάνει τον χαρακτήρα του συναρπαστικό. Δεν είναι ένας άνδρας που θέλει πλούτο, είναι ένας άνδρας που αναζήτα την ομορφιά και αυτή του η επιθυμία τον καταστρέφει με καλλιτεχνικό τρόπο.
Στις πιο αστείες αλλά και πιο ανθρώπινες σκηνές, τον βλέπεις να κοντοστέκεται μπροστά σε έναν πίνακα, να τον χαζεύει, να ξεχνά τον λόγο που βρίσκεται εκεί, σαν να ξεκλέβει χρόνο από τον κόσμο, αντί για τέχνη. Ο O’Connor σε κάνει να νιώθεις ότι, βαθιά μέσα σου, και εσύ θα μπορούσες να σταθείς έτσι εγκλωβισμένος ανάμεσα στην ανάγκη να πάρεις κάτι όμορφο και στην επίγνωση ότι δε σου ανήκει.
Η Kelly Reichardt ποτέ δεν έκανε «ταινίες δράσης» με τη συμβατική έννοια, από το First Cow μέχρι το Showing Up, έχει αποδείξει ότι ενδιαφέρεται περισσότερο για τη σιωπή ανάμεσα στις κινήσεις, παρά για την ίδια την κίνηση. Στη νέα της ταινία χρησιμοποιεί τη ληστεία σαν καθρέφτη της καλλιτεχνικής διαδικασίας και ο δημιουργός, όπως και ο κλέφτης, προσπαθεί να «πάρει» κάτι άπιαστο με το να αποσπάσει ομορφιά από τον κόσμο και να την κλείσει σε ένα κάδρο. Αλλά η τέλεια ληστεία δεν υπάρχει, γιατί πάντα κάτι ξεφεύγει και εκεί, στη στιγμή της αποτυχίας είναι που αποκαλύπτεται η αλήθεια της ανθρώπινης επιθυμίας.
Τέχνη, ιδιοκτησία και απώλεια
Η ταινία αγγίζει διακριτικά, αλλά ουσιαστικά, ένα διαχρονικό ερώτημα: «Ποιος κατέχει την τέχνη;». Η τέχνη ανήκει στον δημιουργό που τη φτιάχνει, στον συλλέκτης που την αγοράζει ή στον θεατής που τη βιώνει; Η Reichardt αφήνει την απάντηση ανοιχτή και ο O’Connor αποτυγχάνει να κλέψει τα έργα, όχι γιατί δεν είναι ικανός, αλλά γιατί στο τέλος καταλαβαίνει πως το μόνο που μπορεί να κρατήσει είναι η εμπειρία του να τα βλέπει. Θα λέγαμε ότι με έναν τρόπο, η πιο ποιητική αποτυχία που θα μπορούσε να υπάρξει.
Και εμείς στον ρόλο του θεατή, δεν βλέπουμε απλώς μια ληστεία, αλλά την πράξη της δημιουργίας, σε κάθε κάδρο, κάθε κίνηση της κάμερας που θυμίζει ότι η τέχνη, όπως και η ληστεία, είναι μια μορφή επιθυμίας του να πάρεις κάτι άυλο και να το κάνεις δικό σου.
Εκείνο που φανερώνει το μεγαλείο της Reichardt σαν σκηνοθέτιδα είναι ότι σε κάνει να αναρωτηθείς αν κάθε φορά που συγκινείσαι από ένα έργο τέχνης, το «κλέβεις» για λίγο μέσα σου.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
