Υπάρχουν ηθοποιοί που διασχίζουν τον κινηματογράφο σαν φευγαλέα βεγγαλικά, λάμπουν στιγμιαία και χάνονται και υπάρχουν εκείνοι που ακόμη κι όταν η φλόγα δείχνει να σβήνει βρίσκουν τον τρόπο να ξανανάβουν πιο έντονα, πιο απρόβλεπτα, πιο αληθινά. Ο Τέρενς Σταμπ ανήκε με βεβαιότητα στη δεύτερη κατηγορία. Έφυγε από τη ζωή στα 87 του αφήνοντας πίσω του μια διαδρομή γεμάτη αντιφάσεις, τόλμη και μοναδική γοητεία. Ένας πρωταγωνιστής που δεν δίστασε να μεταμορφωθεί σε ηθοποιό χαρακτήρων, ένας ωραίος των ’60s που έγινε το απόλυτο cult πρόσωπο των δεκαετιών που ακολούθησαν. 

Γεννημένος στις 22 Ιουλίου 1938 στο Λονδίνο, γιος μιας φτωχής οικογένειας με πέντε παιδιά. Τίποτα δεν προμήνυε ότι ο μικρός Τέρενς θα βρισκόταν κάποτε στα μεγάλα στούντιο. Δούλεψε αρχικά στη διαφήμιση, όμως το ανήσυχο βλέμμα του ήταν στραμμένο αλλού: στη σκηνή, στο σινεμά, στη μαγεία της υποκριτικής. Σπούδασε στη Webber Douglas Academy of Dramatic Art και σχεδόν αμέσως η μοίρα τον δικαίωσε. 

Το ντεμπούτο του στο Billy Budd (1962) δεν ήταν απλώς μια πρώτη εμφάνιση, ήταν καταιγισμός. Ο ρόλος του νεαρού ναύτη τον οδήγησε σε υποψηφιότητα για Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου και τον καθιέρωσε ως νέο αστέρα με γαλάζια μάτια που τρυπούσαν την οθόνη. Από εκεί και πέρα η δεκαετία του ’60 τον αγκάλιασε: συνεργάστηκε με Φεντερίκο Φελίνι, Πιέρ Πάολο Παζολίνι, Μικελάντζελο Αντονιόνι, αλλά και με τον Μάρλον Μπράντο, κουβαλώντας πάντα εκείνο το μείγμα αθωότητας και επικίνδυνης σαγήνης. 

Όπως συμβαίνει συχνά η φλόγα σίγησε κάπως. Μπαίνοντας στα ’70s η καριέρα του έμοιαζε να ξεθωριάζει. Ο ίδιος αργότερα παραδεχόταν ότι ήταν τόσο ταυτισμένος με το πνεύμα των ’60s που οι παραγωγοί αναζητούσαν έναν “νέο Σταμπ” κι όχι τον ίδιο. Έμεινε χωρίς δουλειά, ταξίδεψε, έζησε σαν περιπλανώμενος και για χρόνια πίστευε ότι δεν θα ξαναχτυπήσει το τηλέφωνο. 

Η λύτρωση ήρθε μέσα από τα κόμικς: ως Στρατηγός Ζοντ στις δύο πρώτες ταινίες Superman (1978, 1980), ο Σταμπ βρήκε τον απόλυτο ρόλο επιστροφής. Ήταν σατανικός, επιβλητικός, αξέχαστος, ένας αντίπαλος που έκανε τον Κρίστοφερ Ριβ να δείχνει ακόμη πιο ηρωικός. Ο ίδιος εξομολογήθηκε αργότερα ότι εκείνη η ερμηνεία τον μετέτρεψε οριστικά από πρωταγωνιστή σε ηθοποιό χαρακτήρων. «Ήταν οδυνηρό τότε», έλεγε, «μα αποδείχτηκε ευλογία, γι’ αυτό είχα τόσο μεγάλη διάρκεια. Γιατί ήμουν έτοιμος για όλα». 

Οι επιλογές του από εκεί και πέρα ήταν γεμάτες τόλμη. Στο The Adventures of Priscilla, Queen of the Desert (1994) ενσάρκωσε με τρυφερότητα μια διεμφυλική γυναίκα, προσφέροντας μια από τις πιο συγκινητικές ερμηνείες της δεκαετίας. Στο The Limey (1999) του Στίβεν Σόντερμπεργκ υποδύθηκε έναν σκληρό πατέρα που αναζητά εκδίκηση, με ωμή ένταση αλλά και υπόγεια μελαγχολία. Κάθε του εμφάνιση ήταν έκπληξη. Ποτέ προβλέψιμος, ποτέ βαρετός. 

Οι βραβεύσεις του δεν ήταν λίγες: δύο υποψηφιότητες για BAFTA, δύο για Χρυσή Σφαίρα και το Βραβείο Α’ Ανδρικού Ρόλου στις Κάννες το 1965 για το The Collector του Γουίλιαμ Γουάιλερ. Όμως πιο πολύ κι από τις διακρίσεις, αυτό που έμεινε είναι το θάρρος του να δοκιμάζεται. Ένας “ωραίος” που δεν φυλακίστηκε στη γοητεία του, ένας σταρ που έγινε ηθοποιός ουσίας. 

Η προσωπική του ζωή είχε κι εκείνη τις εκπλήξεις της. Το 2002 σε ηλικία 64 ετών, παντρεύτηκε την 29χρονη Αυστραλή φαρμακοποιό Ελίζαμπεθ Ο’Ρουρκ. Ο γάμος κράτησε έξι χρόνια. Δεν απέκτησε παιδιά κι ίσως για αυτό αφιέρωσε όλη του την ενέργεια στην τέχνη του. Μέχρι το τέλος, ακόμη και το 2021 εμφανίστηκε στο Last Night in Soho του Έντγκαρ Ράιτ, σε μικρό αλλά χαρακτηριστικό ρόλο, ένα πέρασμα σαν υπενθύμιση ότι ο Σταμπ ήταν πάντα εκεί, πάντα παρών. 

Μία από τις τελευταίες του συνέντευξεις αποκαλύπτει τον άνθρωπο πίσω από τον μύθο. «Έφτασα στο σημείο να πιστεύω ότι δεν θα ξαναδουλέψω ποτέ κι όμως το τηλεφώνημα ήρθε», έλεγε. Η αίσθηση του «επιστρέφω» ήταν το καύσιμο της καριέρας του και ίσως αυτή η συνεχής πάλη ανάμεσα στην απουσία και την επιστροφή να είναι που τον έκανε τόσο γοητευτικό στους θεατές. 

Ο Τέρενς Σταμπ έφυγε, αλλά μας άφησε μια παρακαταθήκη γεμάτη ρόλους που αρνήθηκαν να μπουν σε καλούπια. Από τον ναύτη του Billy Budd μέχρι τον αμείλικτο Ζοντ, από την Πρισίλα μέχρι τον σκληρό «Limey», η πορεία του είναι μάθημα θάρρους, αντίστασης και διαρκούς ανανέωσης. Ένας αληθινός καλλιτέχνης που απέδειξε ότι ο κινηματογράφος δεν ανήκει μόνο στους πρωταγωνιστές των εξωφύλλων, αλλά και στους ανήσυχους περιπλανώμενους που δεν παύουν να ψάχνουν νέους τρόπους να μας συγκινήσουν. 

Μένει να ηχεί ακόμα εκείνη η χαρακτηριστική φωνή, γεμάτη βρετανική αυστηρότητα και ταυτόχρονα τρυφερή αβεβαιότητα. Οι ήρωές του θα συνεχίσουν να ζουν στις οθόνες μας υπενθυμίζοντας πως η τέχνη, όπως και η ζωή, είναι γεμάτη εκπλήξεις. 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.