Με τις ταινίες του “Ida” που κέρδισε το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας και “Cold War” που τιμήθηκε για τη Σκηνοθεσία του στις Κάννες και έφτασε στην τελική πεντάδα του Όσκαρ (επικράτησε το “Roma”) έχει γράψει ήδη τη δική του σπουδαία ιστορία στην Έβδομη Τέχνη. Αν σκεφτεί κανείς πως η σύζυγός του διαγνώστηκε με καρκίνο το 2006, ενώ εκείνος δούλευε στην ταινία “The Restraint of Beasts” κι άφησε το έργο για να μείνει δίπλα της μέχρι το θάνατό της και ταυτόχρονα αποφάσισε να αποχωρήσει από την καρέκλα του σκηνοθέτη για πέντε χρόνια, ώστε να φροντίσει τα παιδιά τους, η επιτυχία του παίρνει χαρακτήρα ενός σύγχρονου μύθου του σινεμά.

Γεννιέται στη Βαρσοβία. Ο πατέρας το είναι γιατρός κι η μητέρα του χορεύτρια μπαλέτου. Λίγα χρόνια αργότερα όμως επιλέγει έναν άλλο δρόμο και εργάζεται πλέον ως καθηγήτρια Αγγλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της πόλης. Κομβικό για τη ζωή και την μετέπειτα εξέλιξη του είναι το γεγονός πως στα τέλη της εφηβείας του πληροφορείται πως η εβραϊκής καταγωγής γιαγιά του έχει εκτελεστεί από τους Γερμανούς στο Άουσβιτς. Εκείνη την περίοδο μεταβαίνει από την Πολωνία στην Αγγλία και το Λονδίνο. Η Γερμανία θα αποτελέσει τον επόμενο σταθμό της διαδρομής του πριν τελικά επιστρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο για να σπουδάσει φιλολογία και φιλοσοφία στην Οξφόρδη.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 αρχίζει να δημιουργεί ανταποκρινόμενος στις καλλιτεχνικές του ανησυχίες. Αρχικά γίνεται γνωστός για τα ντοκιμαντέρ του. Η κουλτούρα που έχει αναπτύξει τον κάνει να ξεχωρίζει. Η λεπτή ειρωνεία αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά που του δίνουν ταυτότητα, καθώς χτίζει το όνομά του. Οι δέκα ταινίες που τον σημαδεύουν και επηρεάζουν τη δική του κοσμοθεωρία πάνω στον κινηματογράφο είναι κατά δήλωσή του οι Στάχτες και Διαμάντια (1958), Οι Έρωτες μίας Ξανθιάς (1965), Η Νύχτα των Δολοφόνων (1966), Ημέρες Ευτυχίας (1976), Γλυκιά Ζωή (1960), Θυμάσαι τη Ντόλι Μπελ; (1981), ο Καθρέφτης (1975), Στη Φωλιά του Κούκου (1975), Μερικοί το προτιμούν καυτό (1959) κι ο Ταξιτζής (1976) Έχει διατελέσει επίσης μέλος της κριτικής επιτροπής στο 72ο Φεστιβάλ της Βενετίας με επικεφαλής τον Αλφόνσο Κουαρόν.

Για την “Ida”

Ένα ασπρόμαυρο φιλμ 82΄ που έφερε στην αγκαλιά του το Oscar Ξενόγλωσσης Ταινίας και το Βραβείο LUX του Eυρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Εκκλησία και σοσιαλιστικό καθεστώς πληγώνουν τις ψυχές των ανθρώπων. 1962 μεταπολεμική Ευρώπη, μία νεαρή μοναχή εβραϊκής καταγωγής έρχεται σε επαφή με τα εγκόσμια καθώς ενηλικιώνεται. Η θεία της έχει υποχρέωση να της αποκαλύψει μερικά οικογενειακά μυστικά πριν πάρει τον οριστικό της δρόμο στη ζωή με την παραμονή της στο μοναστήρι. Αποφασίζει να αναζητήσει τις ρίζες της και να εξερευνήσει το παρελθόν της. Θέτει σε κίνδυνο την αθωότητα της, έρχεται αντιμέτωπη κατάματα με τους πειρασμούς κι ακροβατεί ανάμεσα στην μέχρι τώρα ζωή και πορεία της και την ηθική υποχρέωση της εύρεσης του πατρικού τάφου.

Γλαφυρές εικόνες, τρομερά πλάνα, μουσική με δύναμη εις τη νιοστή και ένα γκρίζο φόντο που αντικατοπτρίζει αφενός τον ψυχισμό της Άννα(ς) κι αφετέρου τους ανθρώπους της εποχής που κουβαλούν τα ένοχα μυστικά του παρελθόντος κι ένα τεράστιο βάρος που δεν τους αφήνει να συνεχίσουν. Ελεγεία των αισθήσεων. Η νεαρή συμβολίζει την ελπίδα στα δικά μου μάτια. Δύο εξαιρετικές πρωταγωνίστριες. Δύο εκ διαμέτρου διαφορετικές, αντιφατικές μπορούμε να πούμε προσωπικότητες. Αγκάτα Kουλέσα (Cold War)-Κόκκινη Ουάντα κι Αγκάτα Τρεμπουσκόφσκα στο ντεμπούτο της (επιλέχθηκε μέσα από μία φωτογραφία)-Άννα, ενώ κάνουμε και την πρώτη μας γνωριμία με την Τζοάννα Κούλιγκ. Το ασπρόμαυρο μας υπνωτίζει. 3…2…1… Είμαστε πλέον κοινωνοί του έργου του Παβλικόφσκι, στη δική του σφαίρα. Μας έχει κερδίσει. Το δίλημμα είναι ένα: Τα παρατάς όλα και επιστρέφεις εκεί που ανήκεις ή όχι;

Για το “Cold War”

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει ολοκληρωθεί. Επικρατεί ισορροπία τρόμου. Μεταφερόμαστε στην Κομμουνιστική Πολωνία, η οποία προσπαθεί να επουλώσει τα τραύματά της, μετά τις θηριωδίες των Γερμανών κατακτητών. Στροφή στον Πολιτισμό, μετά τη δίνη του πολέμου. Ο Βίκτορ καλείται να ταξιδέψει στην επαρχία και με τους συνεργάτες του να επιλέξει αξιόλογους νέους, που θα στελεχώσουν μία ομάδα που θα ταξιδέψει σε όλη την Ευρώπη, προάγοντας το μοντέλο. Βάση τους η παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα. Εκεί γνωρίζει την Ζούλα. To ταξίδι στο όνειρο ξεκινά. Από τη μία μεταφερόμαστε νοερά στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου κι από την άλλη γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων μίας σχέσης, που δένει με την αντίστοιχη εποχή. Πάντα σε γκρίζο φόντο, με τον Βίκτορ συνεχώς να καπνίζει, σε μία διαρκή ένταση. Μαζί, χώρια και ξανά μαζί. Τους ενώνει το πάθος, ο έρωτας, η αγάπη.

Μεγάλο μερίδιο στην επιτυχία έχουν οι δύο πρωταγωνιστές. Ο Τόμας Κοτ κι η Τζοάνα Κούλινγκ, που γνωρίσαμε στο “Ida”. Eιδικά η δεύτερη είναι σαγηνευτική. Μαζί τους η εξαιρετική φωτογραφία, οι εναλλαγές, η θέση της κάμερας και το επιτηδευμένο μοντάζ. Με αφηγηματική οικονομία κόβει και ράβει υποδειγματικά τα γεγονότα, ώστε να αποδώσει ένα διάστημα δεκαπέντε ετών, συνεχών ανατροπών κι επασυνδέσεων. «Ο χρόνος δεν μετράει όταν αγαπάς». Η τελική απόφαση μοιάζει μονόδρομος, σαν μία άλλη λύτρωση της ψυχής. Μαζί μέχρι το τέλος, μέχρι τον θάνατο, θα αποδράσουν και θα πάνε απέναντι εκεί, που ενδεχομένως η θέα να είναι καλύτερη… Κανείς μας δεν το ξέρει. Πού κρύβεται άραγε η αληθινή ευτυχία;

Το “Νησί” με τους Χόακιν Φοίνιξ και Ρούνεϊ Μάρα είναι η επόμενη παραγωγή στην οποία είχε προγραμματίσει να βάλει τη σφραγίδα του ο Παβλικόφσκι. Η απεργία όμως του 2023 περιέπλεξε την κατάσταση σχετικά με ζητήματα παραγωγής και άντλησης οικονομικών πόρων. Αυτή τη στιγμή το εγχείρημα φαίνεται να βρίσκεται στον αέρα. Ελπίζουμε τελικά να πάρει σάρκα κι οστά, καθώς η επαφή με το έργο του κορυφαίου Πολωνού σκηνοθέτη μας αποζημιώνει και μας το κυριότερο μας δίνει τροφή για σκέψη και περισυλλογή.