Τα “Παράσιτα” ήταν το έργο που κατάφεραν να κάνουν το “νταμπλ” και να πάρουν μεταξύ άλλων τόσο το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, αλλά και Καλύτερης Διεθνούς. Κοντά στο να το πετύχει ήταν και ο Αλφόνσο Κουαρόν με το “Roma”, αλλά τελικά δεν έφτασε στην πηγή πίνοντας νερό. Θυμόμαστε τους νικητές των τελευταίων δέκα ετών μίας πολύ ιδιαίτερης κατηγορίας.
“Ιda” του Πάβελ Παβλικόφσκι (2014)
1962 μεταπολεμική Ευρώπη, μία νεαρή μοναχή εβραϊκής καταγωγής έρχεται σε επαφή με τα εγκόσμια καθώς ενηλικιώνεται. Η θεία της έχει υποχρέωση να της αποκαλύψει μερικά οικογενειακά μυστικά πριν πάρει τον οριστικό της δρόμο στη ζωή, με την παραμονή της στο μοναστήρι. Αποφασίζει να αναζητήσει τις ρίζες της και να εξερευνήσει το παρελθόν της. Θέτει σε κίνδυνο την αθωότητα της, έρχεται αντιμέτωπη κατάματα με τους πειρασμούς κι ακροβατεί ανάμεσα στην μέχρι τώρα ζωή και πορεία της και την ηθική υποχρέωση της εύρεσης του πατρικού τάφου.
Γλαφυρές εικόνες, τρομερά πλάνα, μουσική με δύναμη εις τη νιοστή και ένα γκρίζο φόντο που αντικατοπτρίζει αφενός τον ψυχισμό της Άννα(ς) κι αφετέρου τους ανθρώπους της εποχής που κουβαλούν τα ένοχα μυστικά του παρελθόντος κι ένα τεράστιο βάρος που δεν τους αφήνει να συνεχίσουν. Ελεγεία των αισθήσεων, χάνεσαι για λίγο. Η νεαρή συμβολίζει την ελπίδα. Μία παρθένα ψυχή, ένα παρθένο πλάσμα. Ένα θύμα που βλέπει μπροστά της τον γκρεμό και πίσω το ρέμα. Όσο ο χρόνος περνά κατανοούμε την ανάγκη της να ζήσει ελεύθερη από κάθε άποψη. Αποχαιρετά σιγά σιγά αυτά που “χάνει’.
“Ο γιος του Σαούλ” του Λάζλο Νέμες (2015)
Άουσβιτς 1944. Ο Σαούλ είναι από τους λίγους επιζώντες της κόλασης του Ολοκαυτώματος. Εργάζεται για χάρη των Γερμανών. Ανήκει στους Sonderkommandos. “Eίμαστε όλοι νεκροί“, λέει στους υπόλοιπους. Κι όχι μόνο πνευματικά, αλλά κι ουσιαστικά, καθώς κι αυτοί δεν γλίτωναν από το μένος του δυνατού για να μην μαρτυρήσουν την γενοκτονία. Πόσο δύσκολο να είναι η μοίρα σου προδιαγεγραμμένη; Την ώρα που ετοιμάζεται μία απόπειρα απόδρασης, ο πρωταγωνιστής βρίσκει την δική του διαφυγή στον εξαγνισμό της ψυχής. Πιστεύει πως ένα νέο παιδί είναι ο γιος του. Δεν προσπαθεί να το σώσει, αλλά να σωθεί. Θέλει να αποδώσει στον θάνατο την αξιοπρέπεια που του αξίζει.
“Ο Εμποράκος” του Ασκγάρ Φαραντί (2016)
O Eμάντ κι η Ράνα έχουν μόλις παντρευτεί. Ο σύζυγος, δάσκαλος σε τοπικό σχολείο. Κι οι δύο μέλη μίας θεατρικής ομάδας. Ένα βράδυ το ζευγάρι αναγκάζεται να εγκαταλείψει βίαια την κατοικία του, καθώς το κτίριο βρίσκεται υπό κατάρρευση, όπως κι η κοινωνία. “Ολόκληρη η πόλη πρέπει να ισοπεδωθεί” ακούγεται, προοικονομία για όσα θα ακολουθήσουν. Κάποιος από τον θίασο τους προσφέρει νέο σπίτι. Η προηγούμενη ένοικος όμως δεν έχει πάρει τα πράγματά της. Μυστήριο …
Κάπου εκεί έρχεται όμως ένα απρόσμενο περιστατικό ικανό να ταράξει την ευαίσθητη ισορροπία του ζευγαριού και να αλλάξει τη ζωή τους για πάντα. Ο φόβος κυριαρχεί, τα ηθικά διλήμματα πολλά. Διττό δράμα. Από την μία ο ανδρισμός του θίγεται και προσέξτε μιλάμε για μία κοινωνία απόλυτα ανδροκρατούμενη και θεοκεντρική κι από την άλλη η γυναίκα-θύμα βιώνει έναν ψυχολογικό εγκλωβισμό, τα τραύματά της ανεξίτηλα δεν ξέρει πλέον ποιον μπορεί να εμπιστευτεί. Ο σύζυγος επιζητεί την εκδίκηση, να βρει τον ένοχο, να αποκαταστήσει το όνομα και τη σχέση του με τη γυναίκα του. Είναι άραγε εύκολο;
“Μία Φανταστική Γυναίκα” του Σεμπαστιάν Λέλιο (2017)
O Oρλάντο κι η Μαρίνα είναι ένα ερωτευμένο ζευγάρι που έχουν μείνει σχεδόν μόνοι στον κόσμο. Ξαφνικά ένα μοιραίο γεγονός, αναπόφευκτα τους χωρίζει. Η κοπέλα βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού, καθώς έχει επενδύσει πολλά στη σχέση τους. Είναι όμως έτοιμη να αντιμετωπίσει γενναία και να προσπεράσει κάθε εμπόδιο προκειμένου να αποχαιρετήσει τον αγαπημένο της. Εκεί ξεκινάει μια ανατροπή που αξίζει να ανακαλύψει ο καθένας.
“Roma” του Αλφόνσο Κουαρόν (2018)
Η πρώτη σκηνή δείχνει τον πατέρα της οικογένειας με το πολυτελές αυτοκίνητό του, να παρκάρει μαεστρικά στην οικεία του. Τίποτα δε προμηνύει όσα θα ακολουθήσουν. Φεύγει για ένα συνέδριο στον Καναδά. H oικογένεια μένει με κεφαλή την MHTEΡΑ και πιστές στο πλευρό της, τις δύο υπηρέτριες-οικιακές βοηθούς. Δύο ηρωίδες, ειδικά η Κλέο, που ανατρέφουν τα τέκνα και παράλληλα προσπαθούν να ζήσουν και να έχουν προσωπική ζωή. Κάθε στιγμή στην πρώτη γραμμή, αγνές, δίχως κακία και πονηρή σκέψη.
Ένα ζωντανό πορτραίτο που απουσιάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα κινητά τηλέφωνα. Οι πρωταγωνιστές στέλνουν ακόμα γράμματα στον μπαμπά για να του δείξουν, πως τους λείπει και πόσο πολύ τον αγαπάνε. Μία κραυγή για τα τραύματα που καλείται να επουλώσει το νερό της θάλασσας, ακόμα κι αν δεν ξέρεις να κολυμπάς και ρίχνεσαι στα κύματα για να σώσεις αυτούς που λατρεύεις. Όταν κάτι το επιλέγεις οι δεσμοί είναι πιο δυνατοί, αληθινοί, πραγματικοί.
“Παράσιτα” του Μπονγκ Τσουν-χο (2019)
Στη Σεούλ των άκρων συγκρούονται και παράλληλα αλληλοτροφοδοτούνται δύο κόσμοι. Η λαμπερή υψηλή τάξη και η κυνική πραγματικότητα του υπογείου. Γέφυρά τους μονάχα η μόρφωση κι η εργασία. Κι όσο φαινομενικά οι αδύναμοι ανελίσσονται, τόσο βαλτώνουν κι όσο ο καπιταλισμός καλπάζει, τόσο ο άνθρωπος μικραίνει ως οντότητα, μέγεθος κι αξία. Η εικόνα των σκουπιδιών κυριεύει το πλάνο. Μπορείς να κοροϊδέψεις λίγους για πολύ καιρό ή πολλούς για λίγο. Τι κρύβεται όμως στο κελάρι;
Τα παράσιτα αναζητούν μία ευκαιρία, έναν ξενιστή να τους φιλοξενήσει. Έτσι ακριβώς κι οι πρωταγωνιστές μας με κάθε μέσο, με κάθε κόστος, δίχως ηθικούς ενδοιασμούς και διλήμματα. Κι ας μην το αξίζουν και το γνωρίζουν, προσπαθούν να εισχωρήσουν με κωμικοτραγικό τρόπο στην ελίτ κι ονειρεύονται πως κάποια στιγμή θα γίνουν κομμάτι της. Η “μυρωδιά” του ανθρώπου όμως δεν αλλάζει. Όσα αρώματα κι αν βάλει, όσα κουστούμια και φορέματα κι αν αλλάξει. Θα υπάρχει πάντα κάτι που θα του θυμίζει που πραγματικά ανήκει και θα τον εγκλωβίζει σε καθημερινά αδιέξοδα.
“Άσπρο Πάτο” του Τόμας Βίντεμπεργκ (2020)
Θα μπορούσε κανείς να πει πως αναζητούν την κάθαρση και την εξύψωση προς το εξιδανικευμένο. Η ακροβασία όμως αυτή μεταξύ του νηφάλιου και του μεθυσμένου μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά. Να οδηγήσει στην απόλυτη λήθη και τότε ο αντίκτυπος θα γίνει ορατός ταυτόχρονα στο οικογενειακό κι εργασιακό περιβάλλον. Ένα παρακινδυνευμένο εγχείρημα βασισμένο στη θεωρία ότι ο κάθε άνθρωπος γεννιέται με 0,05% έλλειμμα αλκοόλ δοκιμάζουν οι πρωταγωνιστές μας. Νομίζουν πως επιτυγχάνουν το ακατόρθωτο, σύντομα όμως έρχεται η πικρή διάψευση.
Μετατρέπονται σε σύγχρονους “σάτυρους” και μας μεταφέρουν στα Διονύσια πάρτυ της αρχαιότητας. Προσπαθούν να διατηρήσουν τα προσχήματα, ωστόσο πολλές φορές ούτε αυτό είναι δυνατό. Το οινόπνευμα γίνεται ο χειρότερος σύμμαχος κι αποδιοργανώνει σιγά σιγά τα εγκεφαλικά κύτταρα οδηγώντας σε ακραίες συμπεριφορές κι αντιδράσεις. Μέσα σε όλο αυτό το αλλοπρόσαλλο ντελίριο το έργο υμνεί την αξία της ανδρικής φιλίας. Μαζί στα εύκολα, τα δύσκολα, το όμορφα, τα άσχημα, τα ωραία, τις τρέλες. Μαζί μέχρι το τέλος.
“Drive my Car” του Ριουσούκε Χαμαγκούτσι (2021)
Ο Γιουσούκε έχει χάσει την αγαπημένη του σύζυγο Ότο αιφνιδιαστικά. Παλεύει να διαχειριστεί την απώλεια. Όταν έρχεται μία νέα επαγγελματική πρόκληση στον δρόμο του θα βρεθεί η Μισάκι. Είναι σοφέρ του, μία έξυπνη εναλλαγή των ρόλων. Ένα τρίγωνο κι ένα μυστικό που ενώνει τα σημεία του. Το ταξίδι προς τη Χιροσίμα αφήνει πολλά μηνύματα. Η σκηνοθεσία του «Θείου Βάνια» του Τσέχωφ, ο Ντοστογιέφσκι, ο Σοπενχάουερ. Το έργο παίρνει φιλοσοφικές – υπαρξιακές διαστάσεις, μέσα από τους στοχασμούς των πρωταγωνιστών. Οι στιχομυθίες τους μας μεταφέρουν σε έναν μικρόκοσμο που φαντάζει μακρινός. Συγχρόνως όμως στο έργο αναδεικνύονται στοιχεία του ευρωπαϊκού κινηματογράφου και δημιουργείται ένα πολύ ενδιαφέρον οξύμωρο σχήμα αντιθέσεων.
Κενά βλέμματα, βαθιά νοήματα, ετοιμόλογοι σε κάθε περίπτωση ηθοποιοί, παύσεις, ανάσες και ξανά δράση. Ποιητικότητα, λυρισμός, θεατρικότητα, σύμπραξη και αλληλεπίδραση των τεχνών σε ένα τρίωρο ντελίριο που δε σε αφήνει να αποδράσεις. Ένα road story που φαινομενικά γίνεται σε εξωτερικό χώρο, αλλά το αυτοκίνητο εγκλωβίζει το δίδυμο, το φέρνει πιο κοντά, το κάνει να επικοινωνήσει, να βρει σημείο επαφής στο κοινό βίωμα και να νικήσει στη συνέχεια την μοναξιά και τα σημάδια κατάθλιψης. Επιβεβαιώνεται πως ο κόσμος δημιουργήθηκε για να τον μοιραζόμαστε με τους ανθρώπους και να ξεπερνάμε τις δυσκολίες.
“Ουδέν Νεότερο από το Δυτικό Μέτωπο” του Έντουαρντ Μπέργκερ (2022)
Ιστορικά είναι γνωστό πως οι Γερμανοί προς το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου επιστράτευσαν παιδιά, ακόμα και ανήλικα. Η ευαισθησία του δημιουργού ξεκινάει με αφετηρία το 1917 (το μυαλό μας πηγαίνει κατευθείαν στο έργο του Σαμ Μέντες). Η δίνη του πολέμου δεν αφήνει περιθώρια για περιστροφές. Η αρχική ευφορία και το χαμόγελο των νεαρών που τους καλούν στο μέτωπο μετατρέπεται σε τρόμο και συρρίκνωση της προσωπικότητας τους. Ακολουθώντας την πορεία του Πάουλ, αυτόματα γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων. Δεν υπάρχει διέξοδος διαφυγής παρά μόνο ο θάνατος. Ποτάμια αίματος, χιλιάδες νεκροί σε στοίβες σαν άμορφη μάζα και τα ρούχα τους ξανά προς χρήση.
Ο φακός κάνει μαγικά πράγματα. Αφετηρία μία σαγηνευτική εικόνα. Εκεί μένει για περίπου ένα λεπτό, παγώνει. Στην πορεία γεννιέται ένα ντελίριο συναισθημάτων συμπόνοιας. Το σκηνικό αποδίδεται με ακρίβεια κι ας έχουν περάσει παραπάνω από εκατό χρόνια. Το γράμμα της συζύγου ραγίζει καρδιές. Η προοικονομία, «θα επιτεθούν άγρια» λειτουργεί ως καταλύτης. Τα πεδία των μαχών, τα χαρακώματα, οι συνεχείς συγκρούσεις, ο ήχος των εχθρών που πλησιάζουν. Μέσα σε αυτό το σκοτεινό φόντο, υπάρχει μία ηλιαχτίδα ελπίδας. Ένας Γερμανός κι ένας Γάλλος δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα μεταξύ τους. Ο νους μας ταξιδεύει στο “Ποτάμι” του Αντώνη Σαμαράκη.
“Ζώνη Ενδιαφέροντος” του Τζόναθαν Γκλέιζερ (2023)
Ο Ρούντολφ Ες και η σύζυγός του Χέντγουϊκ φαινομενικά απολαμβάνουν την μαγεία της ζωής στη φύση. Μεγαλώνουν τα παιδιά τους με ασφάλεια και μία αίσθηση ελευθερίας που έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με όσα συμβαίνουν μόλις μερικά μέτρα μακριά πίσω από τον συρματοπλέγματα. Η αθωότητα των τέκνων εμποτίζεται έμμεσα με τα “λάφυρα” της μάχης εν αγνοία τους. Ο πρωταγωνιστής βρίσκεται συνεχώς σε εγρήγορση κάνει δύο και τρεις σκέψεις ταυτόχρονα, ακροβατεί ανάμεσα σε δύο ζωές. Η πολυπλοκότητα του χαρακτήρα του που αναλύεται με υψηλή ακρίβεια δίνοντας έναν ψυχολογικό – ψυχογραφικό τόνο στην αφήγηση.
Όσο η “κoινοτοπία του κακού” επελαύνει, η μάνα Φύση παρατηρεί ανήμπορη να αντιδράσει. Βαθιά πληγωμένη περιορίζεται σε ρόλο παρατηρητή, όπως κι οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας που είτε αγνοούν, είτε συνειδητά δε θέλουν να ασχοληθούν. Ο αποστειρωμένος κήπος του κέντρου του κάδρου μας δείχνει ακριβώς αυτή την απάθεια, ακόμα κι αν η δίνη του πολέμου κυκλώνει τις ζωές των ανθρώπων. Ο καπνός από τα μπουριά (καμινάδες) δε σταματάει ποτέ. Η μουσική της Μίκα Λέβι αποκαλύπτει όσα δε θα δούμε ποτέ σε εικόνες.
Φέτος στη συγκεκριμένη κατηγορία διαγωνίζονται το “Emilia Perez” του Ζακ Οντιάρ, το “Flow”, o “Σπόρος της Ιερής Συκιάς”, το “Ι m Still Here” και το “Κορίτσι με τη βελόνα” που έκανε πρεμιέρα αυτήν την εβδομάδα στις αίθουσες.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Τα “Παράσιτα” ήταν το έργο που κατάφεραν να κάνουν το “νταμπλ” και να πάρουν μεταξύ άλλων τόσο το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, αλλά και Καλύτερης Διεθνούς. Κοντά στο να το πετύχει ήταν και ο Αλφόνσο Κουαρόν με το “Roma”, αλλά τελικά δεν έφτασε στην πηγή πίνοντας νερό. Θυμόμαστε τους νικητές των τελευταίων δέκα ετών μίας πολύ ιδιαίτερης κατηγορίας.
“Ιda” του Πάβελ Παβλικόφσκι (2014)
1962 μεταπολεμική Ευρώπη, μία νεαρή μοναχή εβραϊκής καταγωγής έρχεται σε επαφή με τα εγκόσμια καθώς ενηλικιώνεται. Η θεία της έχει υποχρέωση να της αποκαλύψει μερικά οικογενειακά μυστικά πριν πάρει τον οριστικό της δρόμο στη ζωή, με την παραμονή της στο μοναστήρι. Αποφασίζει να αναζητήσει τις ρίζες της και να εξερευνήσει το παρελθόν της. Θέτει σε κίνδυνο την αθωότητα της, έρχεται αντιμέτωπη κατάματα με τους πειρασμούς κι ακροβατεί ανάμεσα στην μέχρι τώρα ζωή και πορεία της και την ηθική υποχρέωση της εύρεσης του πατρικού τάφου.
Γλαφυρές εικόνες, τρομερά πλάνα, μουσική με δύναμη εις τη νιοστή και ένα γκρίζο φόντο που αντικατοπτρίζει αφενός τον ψυχισμό της Άννα(ς) κι αφετέρου τους ανθρώπους της εποχής που κουβαλούν τα ένοχα μυστικά του παρελθόντος κι ένα τεράστιο βάρος που δεν τους αφήνει να συνεχίσουν. Ελεγεία των αισθήσεων, χάνεσαι για λίγο. Η νεαρή συμβολίζει την ελπίδα. Μία παρθένα ψυχή, ένα παρθένο πλάσμα. Ένα θύμα που βλέπει μπροστά της τον γκρεμό και πίσω το ρέμα. Όσο ο χρόνος περνά κατανοούμε την ανάγκη της να ζήσει ελεύθερη από κάθε άποψη. Αποχαιρετά σιγά σιγά αυτά που “χάνει’.
“Ο γιος του Σαούλ” του Λάζλο Νέμες (2015)
Άουσβιτς 1944. Ο Σαούλ είναι από τους λίγους επιζώντες της κόλασης του Ολοκαυτώματος. Εργάζεται για χάρη των Γερμανών. Ανήκει στους Sonderkommandos. “Eίμαστε όλοι νεκροί“, λέει στους υπόλοιπους. Κι όχι μόνο πνευματικά, αλλά κι ουσιαστικά, καθώς κι αυτοί δεν γλίτωναν από το μένος του δυνατού για να μην μαρτυρήσουν την γενοκτονία. Πόσο δύσκολο να είναι η μοίρα σου προδιαγεγραμμένη; Την ώρα που ετοιμάζεται μία απόπειρα απόδρασης, ο πρωταγωνιστής βρίσκει την δική του διαφυγή στον εξαγνισμό της ψυχής. Πιστεύει πως ένα νέο παιδί είναι ο γιος του. Δεν προσπαθεί να το σώσει, αλλά να σωθεί. Θέλει να αποδώσει στον θάνατο την αξιοπρέπεια που του αξίζει.
“Ο Εμποράκος” του Ασκγάρ Φαραντί (2016)
O Eμάντ κι η Ράνα έχουν μόλις παντρευτεί. Ο σύζυγος, δάσκαλος σε τοπικό σχολείο. Κι οι δύο μέλη μίας θεατρικής ομάδας. Ένα βράδυ το ζευγάρι αναγκάζεται να εγκαταλείψει βίαια την κατοικία του, καθώς το κτίριο βρίσκεται υπό κατάρρευση, όπως κι η κοινωνία. “Ολόκληρη η πόλη πρέπει να ισοπεδωθεί” ακούγεται, προοικονομία για όσα θα ακολουθήσουν. Κάποιος από τον θίασο τους προσφέρει νέο σπίτι. Η προηγούμενη ένοικος όμως δεν έχει πάρει τα πράγματά της. Μυστήριο …
Κάπου εκεί έρχεται όμως ένα απρόσμενο περιστατικό ικανό να ταράξει την ευαίσθητη ισορροπία του ζευγαριού και να αλλάξει τη ζωή τους για πάντα. Ο φόβος κυριαρχεί, τα ηθικά διλήμματα πολλά. Διττό δράμα. Από την μία ο ανδρισμός του θίγεται και προσέξτε μιλάμε για μία κοινωνία απόλυτα ανδροκρατούμενη και θεοκεντρική κι από την άλλη η γυναίκα-θύμα βιώνει έναν ψυχολογικό εγκλωβισμό, τα τραύματά της ανεξίτηλα δεν ξέρει πλέον ποιον μπορεί να εμπιστευτεί. Ο σύζυγος επιζητεί την εκδίκηση, να βρει τον ένοχο, να αποκαταστήσει το όνομα και τη σχέση του με τη γυναίκα του. Είναι άραγε εύκολο;
“Μία Φανταστική Γυναίκα” του Σεμπαστιάν Λέλιο (2017)
O Oρλάντο κι η Μαρίνα είναι ένα ερωτευμένο ζευγάρι που έχουν μείνει σχεδόν μόνοι στον κόσμο. Ξαφνικά ένα μοιραίο γεγονός, αναπόφευκτα τους χωρίζει. Η κοπέλα βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού, καθώς έχει επενδύσει πολλά στη σχέση τους. Είναι όμως έτοιμη να αντιμετωπίσει γενναία και να προσπεράσει κάθε εμπόδιο προκειμένου να αποχαιρετήσει τον αγαπημένο της. Εκεί ξεκινάει μια ανατροπή που αξίζει να ανακαλύψει ο καθένας.
“Roma” του Αλφόνσο Κουαρόν (2018)
Η πρώτη σκηνή δείχνει τον πατέρα της οικογένειας με το πολυτελές αυτοκίνητό του, να παρκάρει μαεστρικά στην οικεία του. Τίποτα δε προμηνύει όσα θα ακολουθήσουν. Φεύγει για ένα συνέδριο στον Καναδά. H oικογένεια μένει με κεφαλή την MHTEΡΑ και πιστές στο πλευρό της, τις δύο υπηρέτριες-οικιακές βοηθούς. Δύο ηρωίδες, ειδικά η Κλέο, που ανατρέφουν τα τέκνα και παράλληλα προσπαθούν να ζήσουν και να έχουν προσωπική ζωή. Κάθε στιγμή στην πρώτη γραμμή, αγνές, δίχως κακία και πονηρή σκέψη.
Ένα ζωντανό πορτραίτο που απουσιάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα κινητά τηλέφωνα. Οι πρωταγωνιστές στέλνουν ακόμα γράμματα στον μπαμπά για να του δείξουν, πως τους λείπει και πόσο πολύ τον αγαπάνε. Μία κραυγή για τα τραύματα που καλείται να επουλώσει το νερό της θάλασσας, ακόμα κι αν δεν ξέρεις να κολυμπάς και ρίχνεσαι στα κύματα για να σώσεις αυτούς που λατρεύεις. Όταν κάτι το επιλέγεις οι δεσμοί είναι πιο δυνατοί, αληθινοί, πραγματικοί.
“Παράσιτα” του Μπονγκ Τσουν-χο (2019)
Στη Σεούλ των άκρων συγκρούονται και παράλληλα αλληλοτροφοδοτούνται δύο κόσμοι. Η λαμπερή υψηλή τάξη και η κυνική πραγματικότητα του υπογείου. Γέφυρά τους μονάχα η μόρφωση κι η εργασία. Κι όσο φαινομενικά οι αδύναμοι ανελίσσονται, τόσο βαλτώνουν κι όσο ο καπιταλισμός καλπάζει, τόσο ο άνθρωπος μικραίνει ως οντότητα, μέγεθος κι αξία. Η εικόνα των σκουπιδιών κυριεύει το πλάνο. Μπορείς να κοροϊδέψεις λίγους για πολύ καιρό ή πολλούς για λίγο. Τι κρύβεται όμως στο κελάρι;
Τα παράσιτα αναζητούν μία ευκαιρία, έναν ξενιστή να τους φιλοξενήσει. Έτσι ακριβώς κι οι πρωταγωνιστές μας με κάθε μέσο, με κάθε κόστος, δίχως ηθικούς ενδοιασμούς και διλήμματα. Κι ας μην το αξίζουν και το γνωρίζουν, προσπαθούν να εισχωρήσουν με κωμικοτραγικό τρόπο στην ελίτ κι ονειρεύονται πως κάποια στιγμή θα γίνουν κομμάτι της. Η “μυρωδιά” του ανθρώπου όμως δεν αλλάζει. Όσα αρώματα κι αν βάλει, όσα κουστούμια και φορέματα κι αν αλλάξει. Θα υπάρχει πάντα κάτι που θα του θυμίζει που πραγματικά ανήκει και θα τον εγκλωβίζει σε καθημερινά αδιέξοδα.
“Άσπρο Πάτο” του Τόμας Βίντεμπεργκ (2020)
Θα μπορούσε κανείς να πει πως αναζητούν την κάθαρση και την εξύψωση προς το εξιδανικευμένο. Η ακροβασία όμως αυτή μεταξύ του νηφάλιου και του μεθυσμένου μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά. Να οδηγήσει στην απόλυτη λήθη και τότε ο αντίκτυπος θα γίνει ορατός ταυτόχρονα στο οικογενειακό κι εργασιακό περιβάλλον. Ένα παρακινδυνευμένο εγχείρημα βασισμένο στη θεωρία ότι ο κάθε άνθρωπος γεννιέται με 0,05% έλλειμμα αλκοόλ δοκιμάζουν οι πρωταγωνιστές μας. Νομίζουν πως επιτυγχάνουν το ακατόρθωτο, σύντομα όμως έρχεται η πικρή διάψευση.
Μετατρέπονται σε σύγχρονους “σάτυρους” και μας μεταφέρουν στα Διονύσια πάρτυ της αρχαιότητας. Προσπαθούν να διατηρήσουν τα προσχήματα, ωστόσο πολλές φορές ούτε αυτό είναι δυνατό. Το οινόπνευμα γίνεται ο χειρότερος σύμμαχος κι αποδιοργανώνει σιγά σιγά τα εγκεφαλικά κύτταρα οδηγώντας σε ακραίες συμπεριφορές κι αντιδράσεις. Μέσα σε όλο αυτό το αλλοπρόσαλλο ντελίριο το έργο υμνεί την αξία της ανδρικής φιλίας. Μαζί στα εύκολα, τα δύσκολα, το όμορφα, τα άσχημα, τα ωραία, τις τρέλες. Μαζί μέχρι το τέλος.
“Drive my Car” του Ριουσούκε Χαμαγκούτσι (2021)
Ο Γιουσούκε έχει χάσει την αγαπημένη του σύζυγο Ότο αιφνιδιαστικά. Παλεύει να διαχειριστεί την απώλεια. Όταν έρχεται μία νέα επαγγελματική πρόκληση στον δρόμο του θα βρεθεί η Μισάκι. Είναι σοφέρ του, μία έξυπνη εναλλαγή των ρόλων. Ένα τρίγωνο κι ένα μυστικό που ενώνει τα σημεία του. Το ταξίδι προς τη Χιροσίμα αφήνει πολλά μηνύματα. Η σκηνοθεσία του «Θείου Βάνια» του Τσέχωφ, ο Ντοστογιέφσκι, ο Σοπενχάουερ. Το έργο παίρνει φιλοσοφικές – υπαρξιακές διαστάσεις, μέσα από τους στοχασμούς των πρωταγωνιστών. Οι στιχομυθίες τους μας μεταφέρουν σε έναν μικρόκοσμο που φαντάζει μακρινός. Συγχρόνως όμως στο έργο αναδεικνύονται στοιχεία του ευρωπαϊκού κινηματογράφου και δημιουργείται ένα πολύ ενδιαφέρον οξύμωρο σχήμα αντιθέσεων.
Κενά βλέμματα, βαθιά νοήματα, ετοιμόλογοι σε κάθε περίπτωση ηθοποιοί, παύσεις, ανάσες και ξανά δράση. Ποιητικότητα, λυρισμός, θεατρικότητα, σύμπραξη και αλληλεπίδραση των τεχνών σε ένα τρίωρο ντελίριο που δε σε αφήνει να αποδράσεις. Ένα road story που φαινομενικά γίνεται σε εξωτερικό χώρο, αλλά το αυτοκίνητο εγκλωβίζει το δίδυμο, το φέρνει πιο κοντά, το κάνει να επικοινωνήσει, να βρει σημείο επαφής στο κοινό βίωμα και να νικήσει στη συνέχεια την μοναξιά και τα σημάδια κατάθλιψης. Επιβεβαιώνεται πως ο κόσμος δημιουργήθηκε για να τον μοιραζόμαστε με τους ανθρώπους και να ξεπερνάμε τις δυσκολίες.
“Ουδέν Νεότερο από το Δυτικό Μέτωπο” του Έντουαρντ Μπέργκερ (2022)
Ιστορικά είναι γνωστό πως οι Γερμανοί προς το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου επιστράτευσαν παιδιά, ακόμα και ανήλικα. Η ευαισθησία του δημιουργού ξεκινάει με αφετηρία το 1917 (το μυαλό μας πηγαίνει κατευθείαν στο έργο του Σαμ Μέντες). Η δίνη του πολέμου δεν αφήνει περιθώρια για περιστροφές. Η αρχική ευφορία και το χαμόγελο των νεαρών που τους καλούν στο μέτωπο μετατρέπεται σε τρόμο και συρρίκνωση της προσωπικότητας τους. Ακολουθώντας την πορεία του Πάουλ, αυτόματα γινόμαστε μάρτυρες των γεγονότων. Δεν υπάρχει διέξοδος διαφυγής παρά μόνο ο θάνατος. Ποτάμια αίματος, χιλιάδες νεκροί σε στοίβες σαν άμορφη μάζα και τα ρούχα τους ξανά προς χρήση.
Ο φακός κάνει μαγικά πράγματα. Αφετηρία μία σαγηνευτική εικόνα. Εκεί μένει για περίπου ένα λεπτό, παγώνει. Στην πορεία γεννιέται ένα ντελίριο συναισθημάτων συμπόνοιας. Το σκηνικό αποδίδεται με ακρίβεια κι ας έχουν περάσει παραπάνω από εκατό χρόνια. Το γράμμα της συζύγου ραγίζει καρδιές. Η προοικονομία, «θα επιτεθούν άγρια» λειτουργεί ως καταλύτης. Τα πεδία των μαχών, τα χαρακώματα, οι συνεχείς συγκρούσεις, ο ήχος των εχθρών που πλησιάζουν. Μέσα σε αυτό το σκοτεινό φόντο, υπάρχει μία ηλιαχτίδα ελπίδας. Ένας Γερμανός κι ένας Γάλλος δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα μεταξύ τους. Ο νους μας ταξιδεύει στο “Ποτάμι” του Αντώνη Σαμαράκη.
“Ζώνη Ενδιαφέροντος” του Τζόναθαν Γκλέιζερ (2023)
Ο Ρούντολφ Ες και η σύζυγός του Χέντγουϊκ φαινομενικά απολαμβάνουν την μαγεία της ζωής στη φύση. Μεγαλώνουν τα παιδιά τους με ασφάλεια και μία αίσθηση ελευθερίας που έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με όσα συμβαίνουν μόλις μερικά μέτρα μακριά πίσω από τον συρματοπλέγματα. Η αθωότητα των τέκνων εμποτίζεται έμμεσα με τα “λάφυρα” της μάχης εν αγνοία τους. Ο πρωταγωνιστής βρίσκεται συνεχώς σε εγρήγορση κάνει δύο και τρεις σκέψεις ταυτόχρονα, ακροβατεί ανάμεσα σε δύο ζωές. Η πολυπλοκότητα του χαρακτήρα του που αναλύεται με υψηλή ακρίβεια δίνοντας έναν ψυχολογικό – ψυχογραφικό τόνο στην αφήγηση.
Όσο η “κoινοτοπία του κακού” επελαύνει, η μάνα Φύση παρατηρεί ανήμπορη να αντιδράσει. Βαθιά πληγωμένη περιορίζεται σε ρόλο παρατηρητή, όπως κι οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας που είτε αγνοούν, είτε συνειδητά δε θέλουν να ασχοληθούν. Ο αποστειρωμένος κήπος του κέντρου του κάδρου μας δείχνει ακριβώς αυτή την απάθεια, ακόμα κι αν η δίνη του πολέμου κυκλώνει τις ζωές των ανθρώπων. Ο καπνός από τα μπουριά (καμινάδες) δε σταματάει ποτέ. Η μουσική της Μίκα Λέβι αποκαλύπτει όσα δε θα δούμε ποτέ σε εικόνες.
Φέτος στη συγκεκριμένη κατηγορία διαγωνίζονται το “Emilia Perez” του Ζακ Οντιάρ, το “Flow”, o “Σπόρος της Ιερής Συκιάς”, το “Ι m Still Here” και το “Κορίτσι με τη βελόνα” που έκανε πρεμιέρα αυτήν την εβδομάδα στις αίθουσες.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
