Ο Ρομάν Πολάνσκι είναι από τις πιο αμφιλεγόμενες φιγούρες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Σκηνοθέτης με απαράμιλλη τεχνική, ματιά που διαπερνά τις επιφάνειες και αγγίζει τις πιο σκοτεινές γωνιές της ανθρώπινης ψυχής, αλλά και άνθρωπος που η προσωπική του ζωή, οι τραγωδίες και οι σκιές γύρω από το όνομά του τον συνοδεύουν για δεκαετίες. Αν αφήσουμε για λίγο στην άκρη το βαρύ πλαίσιο που τον περιβάλλει και σταθούμε μόνο στο έργο, βλέπουμε έναν δημιουργό που από τα πρώτα του βήματα μέχρι και σήμερα συνεχίζει να εξερευνά τα όρια του φόβου, της απομόνωσης, της εμμονής.
Οι ταινίες που τον καθιέρωσαν συμπυκνώνουν το ταλέντο, την επιμονή στη λεπτομέρεια και την ικανότητα του Πολάνσκι να κάνει το θεατή συνένοχο στην αγωνία των ηρώων του.
1. Chinatown (1974) – Το απόλυτο νεο-νουάρ
Ένα από τα αριστουργήματα του αμερικανικού κινηματογράφου και ίσως η πιο αναγνωρισμένη ταινία του Πολάνσκι. Ο Τζακ Νίκολσον στον ρόλο του ιδιωτικού ντετέκτιβ Τζέικ Γκίτις μπλέκεται σε μια υπόθεση διαφθοράς, εγκλήματος και οικογενειακών μυστικών στο Λος Άντζελες της δεκαετίας του ’30. Ο Πολάνσκι παίζει με τις κλασικές συμβάσεις του φιλμ νουάρ, αλλά τις ανατρέπει με έναν τρόπο που αφήνει τον θεατή άδειο και σιωπηλό στο τέλος. Η ατμόσφαιρα, η έμφαση στην αναπαράσταση της εποχής και η σκληρή, σχεδόν μοιραία αφήγηση κάνουν το Chinatown μια ταινία που δεν ξεχνιέται.
2. Rosemary’s Baby (1968) – Ο εφιάλτης μέσα στην καθημερινότητα
Με αυτή την ταινία ο Πολάνσκι άλλαξε τον τρόμο για πάντα. Η Μία Φάροου υποδύεται μια νεαρή γυναίκα που μετακομίζει με τον σύζυγό της σε ένα παλιό κτίριο της Νέας Υόρκης. Σταδιακά ανακαλύπτει ότι είναι έγκυος με το παιδί… του Σατανά. Το πιο τρομακτικό στοιχείο εδώ δεν είναι το υπερφυσικό, αλλά η αίσθηση παγίδευσης και η αργή διάβρωση της εμπιστοσύνης. Ο σκηνοθέτης στήνει την ένταση με υπομονή, χρησιμοποιεί το καθημερινό σαν όπλο τρόμου και οδηγεί τον θεατή σε μια κορύφωση που δεν αφήνει περιθώρια ανακούφισης.
3. The Pianist (2002) – Η σιωπηλή μαρτυρία ενός επιζώντα
Η ταινία που χάρισε στον Πολάνσκι το Όσκαρ Σκηνοθεσίας είναι και η πιο προσωπική του, καθώς συνομιλεί άμεσα με τη δική του εμπειρία ως παιδιού που επέζησε του Ολοκαυτώματος. Ο Άντριεν Μπρόντι στον ρόλο του Πολωνοεβραίου πιανίστα Βλαντισλάβ Σπίλμαν δίνει μια από τις πιο σπαρακτικές ερμηνείες των τελευταίων δεκαετιών. Ο δημιουργός αποφεύγει τον μελοδραματισμό και αφήνει τις εικόνες, τη σιωπή και τη λεπτομέρεια να μιλήσουν. Είναι μια ταινία που καταγράφει την επιβίωση όχι ως ηρωική πράξη, αλλά ως μια αργή, επίμονη, σχεδόν απελπισμένη προσκόλληση στη ζωή.
4. Repulsion (1965) – Ο τρόμος μέσα στο μυαλό
Το Repulsion είναι το πρώτο μέρος της “τριλογίας της απομόνωσης” του Πολάνσκι και ένα από τα πιο εντυπωσιακά ψυχολογικά θρίλερ που έχουν γυριστεί. Η Κατρίν Ντενέβ υποδύεται μια νεαρή γυναίκα που μένει μόνη στο διαμέρισμά της και σταδιακά βυθίζεται στην παράνοια. Χρησιμοποιεί τον χώρο σαν προέκταση του μυαλού της ηρωίδας: το σπίτι στενεύει, οι τοίχοι ραγίζουν, ο ήχος γίνεται εφιάλτης. Δεν είναι μια ταινία τρόμου με την κλασική έννοια. Είναι μια εμπειρία εγκλωβισμού που σε αφήνει να αισθάνεσαι κι εσύ έγκλειστος στο ίδιο μυαλό.
5.The Ghost Writer (2010) – Η πολιτική ως θρίλερ
Σε αυτή την πολιτική και ατμοσφαιρική ταινία μυστηρίου, ο Ίουαν ΜακΓκρέγκορ παίζει έναν συγγραφέα που προσλαμβάνεται για να ολοκληρώσει τα απομνημονεύματα ενός πρώην Βρετανού πρωθυπουργού (Πιρς Μπρόσναν). Σύντομα ανακαλύπτει ότι βρίσκεται μπλεγμένος σε ένα δίκτυο μυστικών και ψεμάτων. Ο Πολάνσκι χτίζει την αγωνία με ρυθμό που θυμίζει Χίτσκοκ, ενώ η παγωμένη φωτογραφία και η αίσθηση ότι κάτι απειλητικό καραδοκεί πίσω από κάθε πόρτα δημιουργούν ένα θρίλερ πολιτικά αιχμηρό και ψυχολογικά ασφυκτικό.
Αν κάτι συνδέει αυτές τις ταινίες και σε μεγάλο βαθμό το σύνολο του έργου του Πολάνσκι είναι η ικανότητά του να τοποθετεί τον θεατή σε μια αβέβαιη θέση. Δεν μας δίνει ποτέ την πολυτέλεια να ξέρουμε ακριβώς ποιον να εμπιστευτούμε ή τι να περιμένουμε. Είτε μιλάμε για τον σκοτεινό κόσμο του Chinatown, είτε για την υπνωτική φρίκη του Rosemary’s Baby, είτε για την παγωμένη σιωπή του The Pianist, ο Πολάνσκι ξέρει πως να κρατάει τον θεατή σε ένα διαρκές, ανήσυχο ερώτημα.
Οι πέντε αυτές ταινίες είναι μόνο ένα κομμάτι ενός έργου που απλώνεται σε δεκαετίες και είδη. Όμως αρκούν για να καταλάβει κανείς γιατί παρά τις αντιφάσεις και τα σκάνδαλα, ο Πολάνσκι παραμένει ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της εποχής μας, ένας δημιουργός που βλέπει στον άνθρωπο και το μεγαλείο και την καταστροφή του και ξέρει πώς να τα κινηματογραφήσει και τα δύο με την ίδια αφοπλιστική ένταση.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Ο Ρομάν Πολάνσκι είναι από τις πιο αμφιλεγόμενες φιγούρες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Σκηνοθέτης με απαράμιλλη τεχνική, ματιά που διαπερνά τις επιφάνειες και αγγίζει τις πιο σκοτεινές γωνιές της ανθρώπινης ψυχής, αλλά και άνθρωπος που η προσωπική του ζωή, οι τραγωδίες και οι σκιές γύρω από το όνομά του τον συνοδεύουν για δεκαετίες. Αν αφήσουμε για λίγο στην άκρη το βαρύ πλαίσιο που τον περιβάλλει και σταθούμε μόνο στο έργο, βλέπουμε έναν δημιουργό που από τα πρώτα του βήματα μέχρι και σήμερα συνεχίζει να εξερευνά τα όρια του φόβου, της απομόνωσης, της εμμονής.
Οι ταινίες που τον καθιέρωσαν συμπυκνώνουν το ταλέντο, την επιμονή στη λεπτομέρεια και την ικανότητα του Πολάνσκι να κάνει το θεατή συνένοχο στην αγωνία των ηρώων του.
1. Chinatown (1974) – Το απόλυτο νεο-νουάρ
Ένα από τα αριστουργήματα του αμερικανικού κινηματογράφου και ίσως η πιο αναγνωρισμένη ταινία του Πολάνσκι. Ο Τζακ Νίκολσον στον ρόλο του ιδιωτικού ντετέκτιβ Τζέικ Γκίτις μπλέκεται σε μια υπόθεση διαφθοράς, εγκλήματος και οικογενειακών μυστικών στο Λος Άντζελες της δεκαετίας του ’30. Ο Πολάνσκι παίζει με τις κλασικές συμβάσεις του φιλμ νουάρ, αλλά τις ανατρέπει με έναν τρόπο που αφήνει τον θεατή άδειο και σιωπηλό στο τέλος. Η ατμόσφαιρα, η έμφαση στην αναπαράσταση της εποχής και η σκληρή, σχεδόν μοιραία αφήγηση κάνουν το Chinatown μια ταινία που δεν ξεχνιέται.
2. Rosemary’s Baby (1968) – Ο εφιάλτης μέσα στην καθημερινότητα
Με αυτή την ταινία ο Πολάνσκι άλλαξε τον τρόμο για πάντα. Η Μία Φάροου υποδύεται μια νεαρή γυναίκα που μετακομίζει με τον σύζυγό της σε ένα παλιό κτίριο της Νέας Υόρκης. Σταδιακά ανακαλύπτει ότι είναι έγκυος με το παιδί… του Σατανά. Το πιο τρομακτικό στοιχείο εδώ δεν είναι το υπερφυσικό, αλλά η αίσθηση παγίδευσης και η αργή διάβρωση της εμπιστοσύνης. Ο σκηνοθέτης στήνει την ένταση με υπομονή, χρησιμοποιεί το καθημερινό σαν όπλο τρόμου και οδηγεί τον θεατή σε μια κορύφωση που δεν αφήνει περιθώρια ανακούφισης.
3. The Pianist (2002) – Η σιωπηλή μαρτυρία ενός επιζώντα
Η ταινία που χάρισε στον Πολάνσκι το Όσκαρ Σκηνοθεσίας είναι και η πιο προσωπική του, καθώς συνομιλεί άμεσα με τη δική του εμπειρία ως παιδιού που επέζησε του Ολοκαυτώματος. Ο Άντριεν Μπρόντι στον ρόλο του Πολωνοεβραίου πιανίστα Βλαντισλάβ Σπίλμαν δίνει μια από τις πιο σπαρακτικές ερμηνείες των τελευταίων δεκαετιών. Ο δημιουργός αποφεύγει τον μελοδραματισμό και αφήνει τις εικόνες, τη σιωπή και τη λεπτομέρεια να μιλήσουν. Είναι μια ταινία που καταγράφει την επιβίωση όχι ως ηρωική πράξη, αλλά ως μια αργή, επίμονη, σχεδόν απελπισμένη προσκόλληση στη ζωή.
4. Repulsion (1965) – Ο τρόμος μέσα στο μυαλό
Το Repulsion είναι το πρώτο μέρος της “τριλογίας της απομόνωσης” του Πολάνσκι και ένα από τα πιο εντυπωσιακά ψυχολογικά θρίλερ που έχουν γυριστεί. Η Κατρίν Ντενέβ υποδύεται μια νεαρή γυναίκα που μένει μόνη στο διαμέρισμά της και σταδιακά βυθίζεται στην παράνοια. Χρησιμοποιεί τον χώρο σαν προέκταση του μυαλού της ηρωίδας: το σπίτι στενεύει, οι τοίχοι ραγίζουν, ο ήχος γίνεται εφιάλτης. Δεν είναι μια ταινία τρόμου με την κλασική έννοια. Είναι μια εμπειρία εγκλωβισμού που σε αφήνει να αισθάνεσαι κι εσύ έγκλειστος στο ίδιο μυαλό.
5.The Ghost Writer (2010) – Η πολιτική ως θρίλερ
Σε αυτή την πολιτική και ατμοσφαιρική ταινία μυστηρίου, ο Ίουαν ΜακΓκρέγκορ παίζει έναν συγγραφέα που προσλαμβάνεται για να ολοκληρώσει τα απομνημονεύματα ενός πρώην Βρετανού πρωθυπουργού (Πιρς Μπρόσναν). Σύντομα ανακαλύπτει ότι βρίσκεται μπλεγμένος σε ένα δίκτυο μυστικών και ψεμάτων. Ο Πολάνσκι χτίζει την αγωνία με ρυθμό που θυμίζει Χίτσκοκ, ενώ η παγωμένη φωτογραφία και η αίσθηση ότι κάτι απειλητικό καραδοκεί πίσω από κάθε πόρτα δημιουργούν ένα θρίλερ πολιτικά αιχμηρό και ψυχολογικά ασφυκτικό.
Αν κάτι συνδέει αυτές τις ταινίες και σε μεγάλο βαθμό το σύνολο του έργου του Πολάνσκι είναι η ικανότητά του να τοποθετεί τον θεατή σε μια αβέβαιη θέση. Δεν μας δίνει ποτέ την πολυτέλεια να ξέρουμε ακριβώς ποιον να εμπιστευτούμε ή τι να περιμένουμε. Είτε μιλάμε για τον σκοτεινό κόσμο του Chinatown, είτε για την υπνωτική φρίκη του Rosemary’s Baby, είτε για την παγωμένη σιωπή του The Pianist, ο Πολάνσκι ξέρει πως να κρατάει τον θεατή σε ένα διαρκές, ανήσυχο ερώτημα.
Οι πέντε αυτές ταινίες είναι μόνο ένα κομμάτι ενός έργου που απλώνεται σε δεκαετίες και είδη. Όμως αρκούν για να καταλάβει κανείς γιατί παρά τις αντιφάσεις και τα σκάνδαλα, ο Πολάνσκι παραμένει ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της εποχής μας, ένας δημιουργός που βλέπει στον άνθρωπο και το μεγαλείο και την καταστροφή του και ξέρει πώς να τα κινηματογραφήσει και τα δύο με την ίδια αφοπλιστική ένταση.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
