Ο Χοσέ Μουχίκα, εμβληματική προσωπικότητα της αριστεράς στη Λατινική Αμερική, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος της Ουρουγουάης από το 2010 έως το 2015, διαγνώστηκε με καρκίνο τον Μάιο του 2024. Λίγο αργότερα δηλώνει, ”Ο κύκλος μου έκλεισε. Ξεκάθαρα, πεθαίνω. Ο πολεμιστής έχει δικαίωμα στην ξεκούραση”. 

«Πάντα θα υπάρχει μία συντηρητική και πιο παραδοσιακή αντιμετώπιση των πραγμάτων, που θα κτίζει πάνω στο φόβο για την αλλαγή». 

«Μοιάζει σα να έχουμε γεννηθεί μονάχα για να καταναλώνουμε και να καταναλώνουμε. Και όταν δε μπορούμε πλέον να καταναλώσουμε, νοιώθουμε τη ματαίωση και υποφέρουμε από τη φτώχια και αυτό-περιθωριοποιούμαστε». 

«Μόλις οι πολιτικοί αρχίζουν να σκαρφαλώνουν στην ιεραρχία, ξαφνικά αισθάνονται σα βασιλιάδες. Δεν ξέρω γιατί συμβαίνει αυτό. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι όσοι προασπίζονται τη δημοκρατία βρίσκονται στον κόσμο για να διασφαλίσουν ότι κανείς δε θα είναι πιο ίσος από τους άλλους». 

«Ο στόχος μου είναι να πετύχω τη μείωση της αδικίας [στην Ουρουγουάη], να βοηθήσω τους πιο ευάλωτους και να αφήσω μία παρακαταθήκη πολιτική, έναν τρόπο για να οραματιζόμαστε το μέλλον το οποίο θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν άλλοι που θα έρθουν να πάρουν τη θέση μου. Δεν υπάρχει τίποτα που να έχει μικρή διάρκεια. Αυτό που θέλω είναι να αγωνιστώ για το κοινό καλό». 

Η “12χρονη Νύχτα” του Άλβαρο Μπρέχνερ, μία λυρική ιστορία επιβίωσης για τη δύναμη του πνεύματος εν καιρό πολέμου. Ένας ύμνος στον Μουχίκα, τους συντρόφους και τη γενιά του.

1973. Επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας στην Ουρουγουάη. Τα μέλη των Tupamaros, αντάρτες που συνδέονται με τη συνδικαλιστική οργάνωση φυλακίζονται. Ξαφνικά μία φθινοπωρινή νύχτα, τρία μέλη αποχωρούν από τον πυρήνα των κρατουμένων. ” Οι κρατούμενοι ξέρουν την ποινή; … Θα τη διαπιστώσει το σώμα τους. Εμείς τους ακολουθούμε σε ολόκληρο το ταξίδι τους στις κατακόμβες των κελιών, μακριά από το φως του ηλίου στο μεγαλύτερο διάστημα. Ο στόχος σαφής, να τους τρελάνουν. Ένας αργός θάνατος, η νοητική παράλυση. Η πιο σκληρή εκδίκηση. Από τα μακάβρια μηνύματα στους τοίχους, που προμηνύουν τη συνέχεια, μέχρι την έλλειψη βασικών προδιαγραφών υγιεινής.

Μία ταινία που ξυπνάει μνήμες στους Έλληνες, καθώς κι η χώρα μας έζησε τη δική της χούντα στο ίδιο διάστημα (1967-1974). Σίγουρα θα υπήρχαν ανάλογα παραδείγματα κι εδώ στις εξορίες. Κι αυτοί που βρίσκονται συνήθως στο στόχαστρο, στο μάτι του κυκλώνα είναι άνθρωποι μορφωμένοι, φοιτητές διανοούμενοι, ακόμα και επιστήμονες με επιρροή στον λαό. Τα χρόνια περνούν, τα βασανιστήρια αλλάζουν απλώς μορφή και υπάρχει θα λέγαμε μία κλιμάκωση, με ολοένα και μεγαλύτερους περιορισμούς (” θα ήταν πιο ανθρώπινο να τους είχατε πυροβολήσει “), αλλά ο Μπρέχνερ φροντίζει να μας έχει πάντα σε επαφή με το παρελθόν, μέσω διαδοχικών flashback.

Υμνούνται αξίες, όπως η συντροφικότητα, η υπομονή, η μόρφωση, το ήθος, η περηφάνια. “Πληρώσαμε μα δεν ηττηθήκαμε“, με υψηλό φρόνημα, με ψηλά το κεφάλι, με καθαρή καρδιά. ” Όλοι κάνουμε λάθη” … Είναι όμως στιγμές που κι οι βράχοι είναι έτοιμοι να λυγίσουν. Να κλάψουν, να μιλήσουν, να φωνάξουν, να ξεσπάσουν. Και τότε αρχίζει η εσωτερική πάλη. Ο μεγαλύτερος αγώνας σε εξέλιξη. “Σταμάτα να σκέφτεσαι“. Η πραγματικότητα συγχέεται με τις παραισθήσεις κι η λογική θολώνει. Σε αυτό το οριακό σημείο εντελώς μόνος κι αβοήθητος πρέπει να ορθοποδήσεις. 

Κι από την άλλη, άνθρωποι αδίστακτοι (όπλισαν τα χέρια των αμάχων), αποκτηνωμένοι, δίχως αίσθηση του ορίου. Θέλουν να ταπεινώσουν, να τρελάνουν κάποιους, διότι είχαν απλά αντίθετα πιστεύω. Τους δίνει άραγε χαρά, ζωή αυτό; Μοναδικό πράγμα που ενώνει το ποδόσφαιρο, που άγει τις μάζες. Κάπως έτσι γίνεται μία γέφυρα και με την εποχή μας και το φιλμ αποκτάει ιστορικό-διδακτικό χαρακτήρα, με φόντο όσα μας περιμένουν στο μέλλον. “Πιστεύεις ότι μπορείς να κερδίσεις ολόκληρο το σύστημα; Ο κόσμος είναι γεμάτος ιδεαλιστές κι η κόλαση γεμάτη με ανθρώπους με καλές προθέσεις“. Πόσο κυνικό μήνυμα.

Το επιμύθιο αυτής της σπουδαίας προσπάθειας θεωρώ, ότι βρίσκεται σε δύο στιχομυθίες. “Όσες κι αν οι κακουχίες, δεν πρέπει να τα παρατήσεις”, “μείνε δυνατός”. Τα λόγια δύο γυναικών, μίας μάνας και μίας ψυχολόγου, που αναγνωρίζουν το μεγαλείο της θυσίας των ανδρών και τους παροτρύνουν να αντέξουν λίγο ακόμα. ” Μόνοι χαμένοι είναι αυτοί που τα παρατάνε “. Λίγο καιρό μετά η χώρα επιστρέφει στη Δημοκρατία μέσω δημοψηφίσματος. Σιγά σιγά θα έρθει η αποφυλάκιση. Μάλιστα ο Jose Mujica, ένας από τους τρεις, θα διατελέσει Πρόεδρος της Ουρουγουάης από το 2010 έως το 2015, δείγμα του ότι οι καλοί δε χάνονται και το καλό νικά. 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.