Αρκετοί ηθοποιοί παίζουν ρόλους, υπάρχουν όμως κι εκείνοι που εισχωρούν σε αυτούς σαν να ξεκλειδώνουν ένα μυστικό δωμάτιο του ίδιου τους του εαυτού. Ο Χαβιέ Μπαρδέμ ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Από τα πρώτα του βήματα μέχρι τη σημερινή του πορεία έχει χτίσει μια σπάνια φιλμογραφία όπου κάθε χαρακτήρας φέρει το στίγμα του: μια αδιαπραγμάτευτη ένταση, μια φυσικότητα σχεδόν ενοχλητική, μια παρουσία που βιώνεται από τον ίδιο και τους θεατές με έναν μοναδικό τρόπο. 

Ο Μπαρδέμ ανήκει στην κατηγορία των ηθοποιών που μπορεί να γίνει ταυτόχρονα τρομακτικός, τρυφερός, αστείος και απελπισμένος μέσα σε μια μόνο σκηνή. Δεν φωνάζει πάντα για να ακουστεί, συχνά είναι η σιωπή του που στοιχειώνει. Δεν χρειάζεται να διεκδικήσει τον χώρο του, ο χώρος προσαρμόζεται πάνω του. Από τον σαδιστικά ψυχρό Αντόν Τσιγκούρ στο No Country for Old Men μέχρι τον τραγικά ανθρώπινο ποιητή Ρεϊνάλντο Αρένας στο Before Night Falls η πορεία του μοιάζει με μια σειρά μεταμορφώσεων όπου η τέχνη της ερμηνείας συναντά τη βαθύτερη ανθρώπινη αλήθεια. 

Ακολουθούν πέντε ερμηνείες που δεν είναι απλώς σημαντικές στιγμές της καριέρας του, αλλά μικρά κομμάτια κινηματογραφικής ιστορίας. 

1. “No Country for Old Men”, των Ethan και Joel Coen (2007) 

Ο ρόλος που τον μετέτρεψε από έναν σπουδαίο Ευρωπαίο ηθοποιό σε παγκόσμιο φαινόμενο. Ο Αντόν Τσιγκούρ δεν είναι απλώς ένας πληρωμένος δολοφόνος, φαντάζει σχεδόν μια μεταφυσική παρουσία. Με την ψυχρή του φωνή, το αλλόκοτο χτένισμα και το βλέμμα ενός ανθρώπου που δεν διαπραγματεύεται τίποτα ο Μπαρδέμ δημιούργησε έναν από τους πιο εφιαλτικούς χαρακτήρες της κινηματογραφικής μνήμης. Η ερμηνεία του είναι μια μελέτη στο πως ο φόβος μπορεί να παραδοθεί χωρίς κραυγές. Με μια μόνο ελαφριά κίνηση του κεφαλιού, με έναν αργό ρυθμό στην ομιλία, ο Μπαρδέμ έδωσε σάρκα και οστά σε μια αίσθηση αναπόφευκτης μοίρας. Ο ρόλος του χάρισε το Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου και μια θέση στο πάνθεον των μεγάλων “κακών” της 7ης Τέχνης.

2. “Before Night Falls”, του Julian Schnabel (2000) 

Αν ο Τσιγκούρ ήταν η προσωποποίηση του τρόμου, ο Ρεϊνάλντο Αρένας είναι η ενσάρκωση της αξιοπρέπειας μέσα στον τρόμο. Ο Μπαρδέμ μεταμορφώνεται στον Κουβανό ποιητή και αντιφρονούντα, έναν άντρα που διώχθηκε για τη σεξουαλικότητα και τις ιδέες του και παλεύει να κρατήσει ζωντανή την ελευθερία του μέσα σε ένα καθεστώς που την καταπνίγει. Η ερμηνεία του είναι λεπτοδουλεμένη, βαθιά συναισθηματική χωρίς ίχνος μελοδραματισμού. Ο τρόπος που κινείται, μιλά, ερωτεύεται, καταρρέει και ξανασηκώνεται φέρει μια σπάνια αλήθεια. Mία αλήθεια ενός ανθρώπου που αρνείται να σβήσει. Ήταν ο ρόλος που τον έφερε για πρώτη φορά στις υποψηφιότητες των Όσκαρ και τον σύστησε σε ένα παγκόσμιο κοινό ως καλλιτέχνη με ψυχή βαθιά.

3. “The Sea Inside”, του Alejandro Amenábar (2004) 

Σε αυτή την ταινία του Αλεχάντρο Αμενάμπαρ, ο Μπαρδέμ υποδύεται τον Ραμόν Σαμπέδρο, έναν άντρα τετραπληγικό που δίνει έναν μακρύ και δύσκολο αγώνα για το δικαίωμα στον ευθανασία. Εγκλωβισμένος σε ένα σώμα που δεν μπορεί να κινηθεί, ο ηθοποιός καταφέρνει να παραδώσει μια από τις πιο συγκλονιστικές ερμηνείες της καριέρας του με σχεδόν πλήρη ακινησία. Με το βλέμμα του και μόνο μεταδίδει επιθυμία, πόνο, ειρωνεία, θυμό και τρυφερότητα. Κανένα στοιχείο δεν είναι υπερβολικό, η δύναμη κρύβεται στη σιωπή. Η ταινία κέρδισε Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας και χάρισε στον Μπαρδέμ βραβεία και αναγνώριση σε όλο τον κόσμο. Κυρίως όμως απέδειξε ότι η δύναμη της ερμηνείας δεν μετριέται σε ένταση φωνής, αλλά σε ένταση ψυχής.

4. “Biutiful”, του Alejandro G. Iñárritu (2010) 

Ίσως η πιο σπαρακτική ερμηνεία της καριέρας του. Στο Biutiful του Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιάριτου, ο Μπαρδέμ υποδύεται έναν άντρα που ζει στις σκιές της Βαρκελώνης μπλεγμένο σε παράνομες δουλειές, ενώ μαθαίνει ότι πεθαίνει. Προσπαθεί να αφήσει κάτι πίσω για τα παιδιά του, να συμφιλιωθεί με τον θάνατο και με τον ίδιο του τον εαυτό. Εδώ ο Μπαρδέμ κουβαλάει τον πόνο σαν σταυρό. Είναι μια ερμηνεία σχεδόν εξαντλητική στην αλήθεια της, μια συνεχής πάλη ανάμεσα στο σκοτάδι και την τρυφερότητα. Υπήρξε υποψήφιος για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου και όχι άδικα: αυτή η ταινία είναι ένας καθρέφτης της ανθρώπινης ευθραυστότητας.

5. “Skyfall”, του Sam Mendes (2012) 

Κάθε James Bond χρειάζεται έναν αξέχαστο “κακό” και ο Σίλβα του Μπαρδέμ είναι ακριβώς αυτός: μια παρουσία που ακροβατεί ανάμεσα στο γκροτέσκο, το σαγηνευτικό και το απειλητικό. Με το ξανθό του μαλλί, το αργό, σχεδόν θεατρικό του περπάτημα και την περίτεχνη ρητορική του ο Μπαρδέμ δημιούργησε έναν από τους πιο εμβληματικούς ανταγωνιστές στην ιστορία του franchise. Το μυστικό βρίσκεται στη λεπτή ειρωνεία, στη συναισθηματική του πολυπλοκότητα. Δεν είναι απλώς ένας ψυχοπαθής, είναι ένας πληγωμένος άνθρωπος που επιστρέφει για εκδίκηση. Η ερμηνεία του έκανε το Skyfall όχι μόνο μια από τις πιο επιτυχημένες, αλλά και από τις πιο δραματικά ενδιαφέρουσες ταινίες της σειράς.

Ο Χαβιέ Μπαρδέμ δεν είναι ένας ηθοποιός που “καταναλώνεις” εύκολα. Είναι ένας καλλιτέχνης που απαιτεί να τον κοιτάξεις στα μάτια και τότε είναι ήδη αργά, έχει εισχωρήσει στον ψυχισμό σου. Δεν χρειάζεται κραυγαλέες ερμηνείες για να επιβληθεί, το κάνει με την εσωτερικότητα, την ακρίβεια, το βάρος της παρουσίας του. 

Οι πέντε αυτές ερμηνείες είναι μονάχα κορυφές σε ένα βουνό γεμάτο ρόλους που δοκιμάζουν τα όρια της ανθρώπινης εμπειρίας. Από τον δολοφόνο χωρίς ψυχή ως τον άνθρωπο που ψάχνει την αξιοπρέπειά του μπροστά στον θάνατο, ο Μπαρδέμ είναι ένας ηθοποιός που θυμίζει ότι το σινεμά μπορεί ακόμα να γεννά χαρακτήρες που μένουν. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.