Το σινεμά έχει μια μαγική ικανότητα: να μεταμορφώνει τη σχολική αίθουσα σε σκηνή παγκόσμιας σημασίας. Εκεί όπου ο πίνακας γίνεται καθρέφτης των ονείρων, το διάλειμμα μετατρέπεται σε μάχη ταυτότητας και μια σχολική εργασία μπορεί να φανεί πιο σημαντική από όλα τα πτυχία του κόσμου. Μέσα από το παιδί και το σχολείο οι δημιουργοί του κινηματογράφου καταφέρνουν να μιλήσουν για τη ζωή, για την κοινωνία, για τη σχέση μας με το μέλλον. Ακολουθούν πέντε ταινίες που αξίζει να ξαναδούμε, όχι μόνο γιατί μας συγκινούν, αλλά γιατί μας υπενθυμίζουν ποιοι ήμασταν και ποιοι θέλουμε να γίνουμε.
“Τα παιδιά της χορωδίας”, του Κριστόφ Μπαρατιέ (2004)
Ένας καθηγητής μουσικής αναλαμβάνει ένα αυστηρό οικοτροφείο για “δύσκολα” παιδιά και με οδηγό την αγάπη του για τη μουσική σπέρνει ελπίδα εκεί όπου κυριαρχούσε η τιμωρία. Η ταινία του Κριστόφ Μπαρατιέ είναι ύμνος στη δύναμη της τέχνης και στην υπομονή ενός δασκάλου που δεν κοιτάζει μόνο το παρόν αλλά βλέπει μέσα στις ψυχές των μαθητών. Το σχολείο εδώ δεν είναι κτίριο, είναι κοινότητα και η μουσική δεν είναι μάθημα, είναι γέφυρα σωτηρίας και σφυρηλάτησης προσωπικότητας.
“Το κύμα”, του Ντενίζ Γκάνζελ (2008)
Ένα πείραμα σε μια γερμανική τάξη ξεκινά για να δείξει στους μαθητές πως λειτουργεί ο αυταρχισμός. Σύντομα όμως ξεφεύγει από τον έλεγχο και αποκαλύπτει πόσο εύκολα μια ομάδα νέων μπορεί να μετατραπεί σε μηχανισμό καταπίεσης. Το φιλμ του Ντένις Γκάνζελ μας φέρνει αντιμέτωπους με το ερώτημα: πόσο ευάλωτοι είμαστε όλοι απέναντι στη γοητεία της εξουσίας και κυρίως τι ρόλο έχει το σχολείο στη διαμόρφωση πολιτών που ξέρουν να αμφισβητούν αντί να υπακούν τυφλά;
“Ο κύκλος των χαμένων ποιητών”, του Πίτερ Γουίαρ (1989)
Ίσως η πιο εμβληματική κινηματογραφική ιστορία για το σχολείο. Ο καθηγητής Κίτινγκ (Ρόμπιν Γουίλιαμς) δεν διδάσκει απλώς ποίηση, διδάσκει το «Carpe Diem», την τέχνη του να ζεις με πάθος. Σε μια σχολή που βασίζεται στην πειθαρχία και στην παράδοση, εκείνος ανοίγει το παράθυρο στη φαντασία, στο ρίσκο, στο δικαίωμα να ακολουθήσεις τη δική σου φωνή. Μια ταινία που έδωσε θάρρος σε γενιές μαθητών να σκαρφαλώσουν πάνω στα θρανία και να κοιτάξουν τον κόσμο αλλιώς.
“Τα παιδιά του Παραδείσου”, του Ματζίντ Ματζιντί (1997)
Η ιρανική ταινία του Ματζίντ Ματζιντί αφηγείται μια απλή ιστορία: ένα αγόρι χάνει τα παπούτσια της αδελφής του και τα δύο παιδιά αναγκάζονται να μοιράζονται ένα ζευγάρι για να πηγαίνουν σχολείο. Μέσα από αυτή τη μικρή καθημερινή δοκιμασία ξεδιπλώνεται όλη η ομορφιά και η σκληρότητα της παιδικής ηλικίας. Το σχολείο εδώ είναι προνόμιο, είναι χώρος ελπίδας, αλλά και χώρος που αποκαλύπτει τις κοινωνικές ανισότητες. Μια ταινία που μας θυμίζει πως για εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο η μόρφωση δεν είναι δεδομένη, αλλά αγώνας.
“Σινεμά ο Παράδεισος”, του Τζουζέπε Τορνατόρε (1988)
Δεν είναι ακριβώς “σχολική” ταινία, αλλά μιλά για την εκπαίδευση της ψυχής. Ο μικρός Τότο μεγαλώνει μέσα σε μια μικρή ιταλική πόλη, με δάσκαλο όχι έναν καθηγητή, αλλά τον ηλικιωμένο χειριστή προβολής στον κινηματογράφο. Εκεί μαθαίνει τι σημαίνει όνειρο, πάθος, δημιουργία. Το σχολείο του είναι η μεγάλη οθόνη. Οι δάσκαλοί του, οι ήρωες του σινεμά. Μια υπενθύμιση ότι η μάθηση δεν περιορίζεται στους τέσσερις τοίχους μιας αίθουσας, αλλά βρίσκεται σε κάθε εμπειρία που μας κάνει να μεγαλώνουμε.
Όλες αυτές οι ταινίες μιλούν για το σχολείο, αλλά στην πραγματικότητα μιλούν για κάτι βαθύτερο: για το πως μια κοινωνία διαπλάθει τους ανθρώπους της. Από τον αυταρχισμό του Κύματος μέχρι την τρυφερότητα στα Παιδιά του Παραδείσου, από την επανάσταση του Κύκλου των χαμένων ποιητών μέχρι την απελευθερωτική δύναμη της τέχνης στα Παιδιά της χορωδίας βλέπουμε ότι το σχολείο είναι πάντα πεδίο μάχης ανάμεσα στο παλιό και στο νέο, στην πειθαρχία και στη φαντασία, στην καταπίεση και στην ελευθερία.
Το παιδί στο σινεμά δεν είναι μόνο μαθητής. Είναι σύμβολο μιας κοινωνίας που γεννιέται ξανά και ξανά. Οι δημιουργοί κινηματογραφούν το βλέμμα του παιδιού γιατί εκεί βρίσκεται η ελπίδα και η αλήθεια κι εμείς ως θεατές, ξαναγινόμαστε μαθητές κάθε φορά που βλέπουμε αυτές τις ιστορίες.
Το σχολείο δεν είναι μόνο γνώση, είναι σχέσεις. Σχέση με τον δάσκαλο που μπορεί να εμπνεύσει ή να καταστρέψει. Σχέση με τον συμμαθητή που μπορεί να γίνει φίλος ή εχθρός. Σχέση με τον ίδιο μας τον εαυτό που διαμορφώνεται κάθε μέρα ανάμεσα σε τετράδια, βιβλία και όνειρα.Γι’ αυτό και το σινεμά αγαπάει τόσο πολύ το σχολείο: γιατί είναι η πιο μικρή σκηνή που όμως χωράει ολόκληρο τον κόσμο.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Το σινεμά έχει μια μαγική ικανότητα: να μεταμορφώνει τη σχολική αίθουσα σε σκηνή παγκόσμιας σημασίας. Εκεί όπου ο πίνακας γίνεται καθρέφτης των ονείρων, το διάλειμμα μετατρέπεται σε μάχη ταυτότητας και μια σχολική εργασία μπορεί να φανεί πιο σημαντική από όλα τα πτυχία του κόσμου. Μέσα από το παιδί και το σχολείο οι δημιουργοί του κινηματογράφου καταφέρνουν να μιλήσουν για τη ζωή, για την κοινωνία, για τη σχέση μας με το μέλλον. Ακολουθούν πέντε ταινίες που αξίζει να ξαναδούμε, όχι μόνο γιατί μας συγκινούν, αλλά γιατί μας υπενθυμίζουν ποιοι ήμασταν και ποιοι θέλουμε να γίνουμε.
“Τα παιδιά της χορωδίας”, του Κριστόφ Μπαρατιέ (2004)
Ένας καθηγητής μουσικής αναλαμβάνει ένα αυστηρό οικοτροφείο για “δύσκολα” παιδιά και με οδηγό την αγάπη του για τη μουσική σπέρνει ελπίδα εκεί όπου κυριαρχούσε η τιμωρία. Η ταινία του Κριστόφ Μπαρατιέ είναι ύμνος στη δύναμη της τέχνης και στην υπομονή ενός δασκάλου που δεν κοιτάζει μόνο το παρόν αλλά βλέπει μέσα στις ψυχές των μαθητών. Το σχολείο εδώ δεν είναι κτίριο, είναι κοινότητα και η μουσική δεν είναι μάθημα, είναι γέφυρα σωτηρίας και σφυρηλάτησης προσωπικότητας.
“Το κύμα”, του Ντενίζ Γκάνζελ (2008)
Ένα πείραμα σε μια γερμανική τάξη ξεκινά για να δείξει στους μαθητές πως λειτουργεί ο αυταρχισμός. Σύντομα όμως ξεφεύγει από τον έλεγχο και αποκαλύπτει πόσο εύκολα μια ομάδα νέων μπορεί να μετατραπεί σε μηχανισμό καταπίεσης. Το φιλμ του Ντένις Γκάνζελ μας φέρνει αντιμέτωπους με το ερώτημα: πόσο ευάλωτοι είμαστε όλοι απέναντι στη γοητεία της εξουσίας και κυρίως τι ρόλο έχει το σχολείο στη διαμόρφωση πολιτών που ξέρουν να αμφισβητούν αντί να υπακούν τυφλά;
“Ο κύκλος των χαμένων ποιητών”, του Πίτερ Γουίαρ (1989)
Ίσως η πιο εμβληματική κινηματογραφική ιστορία για το σχολείο. Ο καθηγητής Κίτινγκ (Ρόμπιν Γουίλιαμς) δεν διδάσκει απλώς ποίηση, διδάσκει το «Carpe Diem», την τέχνη του να ζεις με πάθος. Σε μια σχολή που βασίζεται στην πειθαρχία και στην παράδοση, εκείνος ανοίγει το παράθυρο στη φαντασία, στο ρίσκο, στο δικαίωμα να ακολουθήσεις τη δική σου φωνή. Μια ταινία που έδωσε θάρρος σε γενιές μαθητών να σκαρφαλώσουν πάνω στα θρανία και να κοιτάξουν τον κόσμο αλλιώς.
“Τα παιδιά του Παραδείσου”, του Ματζίντ Ματζιντί (1997)
Η ιρανική ταινία του Ματζίντ Ματζιντί αφηγείται μια απλή ιστορία: ένα αγόρι χάνει τα παπούτσια της αδελφής του και τα δύο παιδιά αναγκάζονται να μοιράζονται ένα ζευγάρι για να πηγαίνουν σχολείο. Μέσα από αυτή τη μικρή καθημερινή δοκιμασία ξεδιπλώνεται όλη η ομορφιά και η σκληρότητα της παιδικής ηλικίας. Το σχολείο εδώ είναι προνόμιο, είναι χώρος ελπίδας, αλλά και χώρος που αποκαλύπτει τις κοινωνικές ανισότητες. Μια ταινία που μας θυμίζει πως για εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο η μόρφωση δεν είναι δεδομένη, αλλά αγώνας.
“Σινεμά ο Παράδεισος”, του Τζουζέπε Τορνατόρε (1988)
Δεν είναι ακριβώς “σχολική” ταινία, αλλά μιλά για την εκπαίδευση της ψυχής. Ο μικρός Τότο μεγαλώνει μέσα σε μια μικρή ιταλική πόλη, με δάσκαλο όχι έναν καθηγητή, αλλά τον ηλικιωμένο χειριστή προβολής στον κινηματογράφο. Εκεί μαθαίνει τι σημαίνει όνειρο, πάθος, δημιουργία. Το σχολείο του είναι η μεγάλη οθόνη. Οι δάσκαλοί του, οι ήρωες του σινεμά. Μια υπενθύμιση ότι η μάθηση δεν περιορίζεται στους τέσσερις τοίχους μιας αίθουσας, αλλά βρίσκεται σε κάθε εμπειρία που μας κάνει να μεγαλώνουμε.
Όλες αυτές οι ταινίες μιλούν για το σχολείο, αλλά στην πραγματικότητα μιλούν για κάτι βαθύτερο: για το πως μια κοινωνία διαπλάθει τους ανθρώπους της. Από τον αυταρχισμό του Κύματος μέχρι την τρυφερότητα στα Παιδιά του Παραδείσου, από την επανάσταση του Κύκλου των χαμένων ποιητών μέχρι την απελευθερωτική δύναμη της τέχνης στα Παιδιά της χορωδίας βλέπουμε ότι το σχολείο είναι πάντα πεδίο μάχης ανάμεσα στο παλιό και στο νέο, στην πειθαρχία και στη φαντασία, στην καταπίεση και στην ελευθερία.
Το παιδί στο σινεμά δεν είναι μόνο μαθητής. Είναι σύμβολο μιας κοινωνίας που γεννιέται ξανά και ξανά. Οι δημιουργοί κινηματογραφούν το βλέμμα του παιδιού γιατί εκεί βρίσκεται η ελπίδα και η αλήθεια κι εμείς ως θεατές, ξαναγινόμαστε μαθητές κάθε φορά που βλέπουμε αυτές τις ιστορίες.
Το σχολείο δεν είναι μόνο γνώση, είναι σχέσεις. Σχέση με τον δάσκαλο που μπορεί να εμπνεύσει ή να καταστρέψει. Σχέση με τον συμμαθητή που μπορεί να γίνει φίλος ή εχθρός. Σχέση με τον ίδιο μας τον εαυτό που διαμορφώνεται κάθε μέρα ανάμεσα σε τετράδια, βιβλία και όνειρα.Γι’ αυτό και το σινεμά αγαπάει τόσο πολύ το σχολείο: γιατί είναι η πιο μικρή σκηνή που όμως χωράει ολόκληρο τον κόσμο.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
