Υπάρχουν βραβεία που δίνονται και χάνονται στη λήθη κι άλλα που αφήνουν ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ιστορία του κινηματογράφου. Ο Χρυσός Λέοντας της Βενετίας ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Είναι το βραβείο που κουβαλάει μαζί του όχι μόνο την αίγλη ενός Φεστιβάλ με παράδοση σχεδόν ενός αιώνα, αλλά και τη στιγμή εκείνη που ο κινηματογράφος αγγίζει τα όρια του μύθου. Κάθε Λέοντας, μια ιστορία. Κάθε Λέοντας, μια σφραγίδα πάνω στην ψυχή της τέχνης. 

Ανάμεσα στους πολλούς που βραβεύτηκαν πέντε ξεχωρίζουν σαν φάροι που φωτίζουν διαφορετικές εποχές και κινηματογραφικές γλώσσες. Από την ωμή ποίηση του «The Battle of Algiers» μέχρι τη φανταστική παραφορά του Γιώργου Λάνθιμου, αυτοί οι Χρυσοί Λέοντες δεν ήταν απλώς διακρίσεις· ήταν δηλώσεις που σημάδεψαν τη εποχή τους.

1. The Battle of Algiers (1966) – Gillo Pontecorvo
Η κάμερα του Ποντεκόρβο δεν χαρίζεται σε κανέναν. Με ασπρόμαυρη ωμότητα το “The Battle of Algiers” κατέγραψε την πάλη για την ανεξαρτησία απέναντι στη γαλλική αποικιοκρατία. Δεν ήταν ταινία, ήταν ντοκουμέντο, γι’ αυτό και απαγορεύτηκε για χρόνια στη Γαλλία. Ο Χρυσός Λέοντας στη Βενετία δεν ήταν μόνο βράβευση καλλιτεχνική, ήταν και πολιτική πράξη. Η δύναμη της εικόνας του Ποντεκόρβο απέδειξε ότι ο κινηματογράφος μπορεί να είναι όπλο αντίστασης και μία πράξη μνήμης.

2. The Last Emperor (1987)- Bernardo Bertolucci
Ο Μπερτολούτσι σήκωσε το σινεμά στο ύψος μιας όπερας. Ο «Τελευταίος Αυτοκράτορας» ήταν μια οπτική συμφωνία, ένας συνδυασμός μεγαλείου και μελαγχολίας. Η ζωή του Που Γι, του τελευταίου αυτοκράτορα της Κίνας μέσα από τα μάτια ενός δημιουργού που ήξερε να κάνει την Ιστορία ποίηση. Η ταινία όχι μόνο κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα, αλλά αργότερα σάρωσε και τα Όσκαρ. Στη Βενετία όμως βρήκε το πρώτο της στέμμα, εκεί όπου η μεγάλη οθόνη συναντά τον παγκόσμιο θρύλο.

3. Vera Drake (2004) – Mike Leigh
Ο Μάικ Λι είναι ο σκηνοθέτης των μικρών ζωών. Στη “Βέρα Ντρέικ” βρήκε την τραγική φιγούρα μιας γυναίκας που βοηθάει με παράνομο τρόπο, άλλες γυναίκες να τερματίσουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες στη μεταπολεμική Αγγλία. Η Ιμέλντα Στόντον σε μια ερμηνεία που κόβει την ανάσα, ενσάρκωσε με γλυκύτητα και οδύνη έναν χαρακτήρα βουτηγμένο στην καλοσύνη και στην αδικία. Ο Χρυσός Λέοντας εδώ αναγνώρισε την αξία του κοινωνικού ρεαλισμού, μιας σινε-γραφής που δεν φωνάζει, αλλά χαράζει βαθιά.

4. Roma (2018) – Alfonso Cuaron
Σαν επιστροφή στο ίδιο του το παρελθόν, ο Κουαρόν γύρισε ένα ασπρόμαυρο όνειρο ως φόρο τιμής σε αυτά που τον μεγάλωσαν. Η ιστορία μιας οικογένειας στην Πόλη του Μεξικό της δεκαετίας του ’70 έγινε παγκόσμια μελωδία. Η Κλεο, η οικιακή βοηθός στάθηκε στο κέντρο ενός σύμπαντος γεμάτου αγάπη και τραύματα. Η ταινία του Κουαρόν με την αφοπλιστική ειλικρίνεια και την τεχνική της τελειότητα κέρδισε όχι μόνο τον Χρυσό Λέοντα, αλλά και το στοίχημα του Netflix που για πρώτη φορά μπήκε θριαμβευτικά στο παιχνίδι του μεγάλου σινεμά.

5. Poor Things (2023) – Γιώργος Λάνθιμος
Ο Γιώργος Λάνθιμος με το “Poor Things” δεν αρκέστηκε να συνεχίσει την παράδοση του Greek Weird Wave. Την απογείωσε. Η Μπέλα Μπάξτερ, η ηρωίδα που ερμηνεύει η μούσα του Έμα Στόουν είναι ένα πλάσμα βγαλμένο από παραμύθι και εφιάλτη μαζί. Μια γυναίκα που ξαναγεννιέται με εγκέφαλο παιδιού και μαθαίνει τον κόσμο από την αρχή. Ο Λάνθιμος φτιάχνει ένα σύμπαν γοτθικό και κωμικό, ένα παραλήρημα εικόνων, ένα μανιφέστο για τη γυναικεία ελευθερία, για τη σεξουαλικότητα, για το δικαίωμα να ορίζεις τη ζωή σου. Ο Χρυσός Λέοντας της Βενετίας το 2023 ήταν η επιβράβευση όχι μόνο μιας ταινίας, αλλά μιας πορείας. Ο Λάνθιμος απέδειξε ότι ο κινηματογράφος μπορεί να είναι ταυτόχρονα φιλόσοφος και γελωτοποιός, ότι μπορεί να σε κάνει να γελάς και να σφίγγεσαι μέσα σε λίγα λεπτά.

Από την επαναστατική ορμή του Ποντεκόρβο μέχρι τη σουρεαλιστική τόλμη του Λάνθιμου, οι Χρυσοί Λέοντες δεν είναι μόνο βραβεία. Είναι καθρέφτες της εποχής τους. Άλλοτε πολιτικά, άλλοτε προσωπικά, πάντα όμως καλλιτεχνικά, αυτοί οι τίτλοι θα μείνουν στη μνήμη σαν ορόσημα κι αν κάτι αποδεικνύει η ιστορία του Φεστιβάλ είναι ότι στη Βενετία δεν κερδίζουν πάντα οι πιο εμπορικοί, ούτε οι πιο “ασφαλείς” με βάση τους κανόνες της εποχής. Κερδίζουν εκείνοι που τολμούν να πουν κάτι καινούριο, να κοιτάξουν τον κόσμο από άλλη γωνία κι αυτό είναι που κάνει τον Χρυσό Λέοντα τόσο ξεχωριστό: είναι το βραβείο που δικαιώνει την τόλμη. 

Ο κινηματογράφος δεν είναι απλώς εικόνες που περνούν από μπροστά μας. Είναι τρόπος να βλέπουμε αλλιώς τη ζωή και κάθε φορά που ένας Χρυσός Λέοντας αλλάζει χέρια, είναι σαν να μας κλείνει το μάτι λέγοντας: το σινεμά ζει, αναπνέει, και θα συνεχίσει να μας μαθαίνει να ονειρευόμαστε. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.