Από τη γέννησή τους, το σινεμά και η τηλεόραση αποτελούν ένα τεράστιο μέρος του πολιτισμού μας και ένα ζωτικό μέσο ψυχαγωγίας και αφήγησης ιστοριών. Αν και δεν είναι πάντα προφανείς, οι ιστορίες των queer ανθρώπων (γκέι, τρανς, bi κι όχι μόνο) ήταν πάντα μέρος της ιστορίας του κινηματογράφου, αλλά η εξέλιξη της εκπροσώπησης και αναπαράστασης των ΛΟΑΤΚΙ+ είναι μια μακρά και περίπλοκη ιστορία. Ενώ ήταν πάντα παρόντες, οι queer χαρακτήρες συχνά παρερμηνεύονταν ή, ιδιαίτερα στις πρώτες μέρες του Χόλιγουντ, η ταυτότητά τους δεν δηλωνόταν ρητά.

Αν και υπάρχουν πάρα πολλές πρωτοποριακές ταινίες και χαρακτήρες, επιλέξαμε μερικές κομβικές στιγμές στην ιστορία του ΛΟΑΤΚΙ+ κινηματογράφου για να ρίξουμε μια ματιά στην εξέλιξη της εκπροσώπησης της queer κοινότητας στον κινηματογράφο. Από τότε που οι γκέι χαρακτήρες ήταν απλά κωμικά στοιχεία και queer-coded κακοποιοί της Disney μέχρι τις βραβευμένες με Όσκαρ ταινίες όπως το “Moonlight”, οι ιστορίες των ΛΟΑΤΚΙ+ στον κινηματογράφο έχουν εξελιχθεί πολύ και επιτέλους αρχίζουν να προβάλλονται στην οθόνη ρεαλιστικά και περήφανα.

Πριν τη λογοκρισία

Ήταν η δεκαετία του ’20 κι ο κόσμος είχε μόλις βγει από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την πανδημία της ισπανικής γρίπης. Στις ΗΠΑ η κινηματογραφική βιομηχανία άνθιζε. Η αισιοδοξία αυτής της περιόδου αποτυπωνόταν στις ταινίες της εποχής. Στα τέλη του 1927 κυκλοφορεί η ταινία “The Jazz Singer”, η πρώτη που περιείχε διαλόγους, ενώ τη δεκαετία του ’30 ο ομιλών κινηματογράφος -τα talkies όπως έλεγαν τις πρώτες αυτές ταινίες- εδραιώνεται. 

Κι αν πιστεύεται ότι ο κινηματογράφος 100 χρόνια πριν ήταν συντηρητικός, κάνετε λάθος. Οι ταινίες απεικόνιζαν ενήλικο περιεχομένο και καταπιάνονταν με “ανήθικα” για την εποχή θέματα, όπως δυναμικές γυναίκες σε θέσεις εξουσίας. Πάρτε για παράδειγμα τη Marlene Dietrich, μια από τις μεγαλύτερες σταρ του Χόλιγουντ, η οποία ήταν αμφιφυλόφιλη και συχνά ντυνόταν ανδρόγυνα. Ή την Hedy Lamar που το 1933 πρωταγωνίστησε στην ταινία “Ekstase”, η οποία περιλαμβάνει τον πρώτο γυναικείο οργασμό στην ιστορία του κινηματογράφου.

Η πρώτη αξιοσημείωτη υπόνοια ομοφυλοφιλίας στον κινηματογράφο ήταν το 1895, όταν δύο άντρες παρουσιάστηκαν να χορεύουν μαζί στην ταινία “The Dickson Experimental Sound Film”. Το πρώτο ερωτικό φιλί μεταξύ δύο ανδρών του ίδιου φύλου ήταν στην ταινία “Manslaughter” (1922). Ο πρώτος λεσβιακός χαρακτήρας ήταν στη γερμανική ταινία “Το Κουτί της Πανδώρας”. Η Marlene Dietrich έδωσε το πρώτο λεσβιακό φιλί της μεγάλης οθόνης στο “Morocco” του 1930.

Στην ταινία “City Lights” του 1931, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Charlie Chaplin, o Chaplin συναντά έναν μεθυσμένο πλούσιο άντρα σε ένα πάρτι και πηγαίνει σπίτι του. Το επόμενο πρωί, ξυπνούν στο ίδιο κρεβάτι. Όταν ξανασυναντιούνται στον δρόμο, δίνουν ένα φιλί στο στόμα. Αργότερα κατά τη διάρκεια ενός αγώνα μποξ, ο Chaplin κάθεται στη γωνία του ρινγκ και άνδρες τον τρίβουν στα χέρια και τα πόδια του, ενώ ένας από αυτούς γλιστράει το χέρι του μέσα στο σορτσάκι του Chaplin. Σε άλλη σκηνή, ο πρωταγωνιστής φλερτάρει έντονα με έναν άλλο μποξέρ στα αποδυτήρια.

Το αντιφασιστικό “Mädchen in Uniform” θεωρείται η πρώτη καθαρά λεσβιακή ταινία, σε σενάριο της Christa Winsloe και σκηνοθεσία της Leontine Sagan. Στο ριμέικ της ταινίας, το 1958 πρωταγωνιστούν οι Lilli Palmer και Romy Schneider.

Σύντομα άρχισαν οι καταγγελίες από το ευρύ κοινό. Την ίδια περίοδο μεγάλα σκάνδαλα του Χόλιγουντ είχαν συγκλονίσει το κοινό. Το 1922 ο διάσημος σκηνοθέτης, William Desmond Taylor δολοφονήθηκε στο σπίτι του και οι περισσότεροι από τους ύποπτους ήταν διάσημες ηθοποιοί. Στις εβδομάδες που ακολούθησαν τη δολοφονία, τα editorial συνέδεαν το Χόλιγουντ με «όλη την ανηθικότητα που σημάδεψε τη ρωμαϊκή εποχή του Καλιγούλα, του Κλαύδιου και του Νέρωνα», το παρομοίαζαν με «τα αμερικανικά μας Σόδομα και Γόμορρα» και καλούσαν την κυβέρνηση να «Καταστρέψει το Χόλιγουντ!».

Το 1922 ο κωμικός Roscoe “Fatty” Arbuckle κατηγορήθηκε για τον βιασμό και τη δολοφονία μιας γυναίκας κατά τη διάρκεια ενός πάρτι. Άλλα σκάνδαλα ήταν ο μυστηριώδης θάνατος του διακεκριμένου σκηνοθέτη και παραγωγού, Thomas H. Ince, γνωστός και ως Δημιουργός των χολιγουντιανών στούντιο και Πατέρας του Western, καθώς και οι θάνατοι από υπερβολική δόση ουσιών ή αλκοόλ των Olive Thomas, Wallace Reid, Barbara La Marr και Jeanne Eagels.

Οι συντηρητικοί απαιτούσαν ριζικές αλλαγές. Όλα τα παραπάνω ώθησαν τα στούντιο του Χόλιγουντ να προσθέτουν «ηθικές ρήτρες» στα συμβόλαια, επιτρέποντας την απόλυση όσων τις παραβίαζαν.

Κατά την Παγκόσμια οικονομική ύφεση (1929-1939), όμως, ο κόσμος δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να πηγαίνει συχνά στους κινηματογράφους. Έτσι, τα στούντιο προσπάθησαν να δελεάσουν το κοινό: όσο πιο προκλητικό και βίαιο ήταν το περιεχόμενο που προέβαλαν, τόσο πιθανότερο ήταν να σημειώσει επιτυχία στο box office. Και κάπως έτσι φτάνουμε στην εποχή της λογοκρισίας και στον κώδικας Hays (Hays’ code).

Ο κώδικας Hays και το Queer-Coding

Στις αρχές της δεκαετίας του ’30, δημιουργήθηκε ο Κώδικας Hays (ή αλλίως Motion Picture Production Code) από τον γερουσιαστή William Hays, για να ρυθμίσει την παραγωγή ταινιών. Ηταν η πρώτη προσπάθεια εισαγωγής λογοκρισίας ταινιών στις ΗΠΑ μέσω της θέσπισης μιας σειράς κατευθυντήριων γραμμών στους παραγωγούς. Θα παρέμενε σε ισχύ από το 1934 έως το 1966. Ο Κώδικας βασιζόταν σε τρεις γενικές αρχές:

1. Απαγορεύονται οι ταινίες που μειώνουν τα ηθικά πρότυπα του κοινού. Η συμπάθεια του κοινού δεν πρέπει ποτέ να είναι προς την πλευρά του εγκλήματος, της αδικίας, του κακού.
2. Θα παρουσιάζονται σωστά πρότυπα.
3. Ο νόμος και τα όργανα της τάξης, δεν θα γελοιοποιούνται. Πχ: κανένας νόμος δε θα παρουσιάζεται ως άδικος

Στη συνέχεια διατυπώθηκαν κι άλλοι κανόνες. Για παράδειγμα, απαγορεύονταν:

• Οι βωμολοχίες και οι προσβλητικές λέξεις, φράσεις, χειρονομίες ή εκφράσεις του προσώπου.
• Η γελοιοποίηση της θρησκείας. Δε θα μπορούσαν να υπάρξουν αναφορές στον Θεό ή στη θρησκεία σε σκηνές εκτός εκκλησίας και οι λειτουργοί της θρησκείας δεν μπορούσαν να απεικονιστούν ως κωμικοί ή κακοί χαρακτήρες.
• Το γυμνό, που εκείνη την εποχή περιλάμβανε ακόμα και τα μπράτσα, τα πόδια ή τις πλάτες.
• Οι ερωτικοί χοροί όπως το καν-καν και ο χορός της κοιλιάς.
• Κάθε υπόνοια σεξ, πχ: όταν οι χαρακτήρες βρίσκονταν σε υπνοδωμάτιο θα έπρεπε να είναι πλήρως ντυμένοι.
• Οι απεικονίσεις εγκλημάτων.
• Σκηνές τοκετού.
• Οι νύξεις για «σεξουαλικές διαστροφές» (συμπεριλαμβανομένης της ομοφυλοφιλίας) και αφροδίσιων ασθενειών.
• Ερωτικές σχέσεις μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών φυλών.
• Σκηνές με «λευκούς σκλάβους».

Ο κώδικας ενισχύθηκε αργότερα με τη παρέμβαση της Καθολικής Εκκλησίας και τη δημιουργία της Καθολικής Λεγεώνας της Ευπρέπειας, η οποία ονόμαζε “απρεπείς” ταινίες για τις οποίες ζητούσε μποϊκοτάζ από τους Καθολικούς. Κι έτσι, λοιπόν, τα queer άτομα και οι ιστορίες τους εξαφανίστηκαν από τη μεγάλη οθόνη…περίπου.

Τι είναι το queer-coding;

Queer-coding είναι όταν χρησιμοποιούνται στερεότυπα και συμβολισμοί για να υπονοήσουν την queer ταυτότητα ενός χαρακτήρα, χωρίς να την επιβεβαιώνουν ρητά. Τέτοιοι χαρακτήρες υπάρχουν παντού μέχρι και σήμερα. Από τη Faith στη σειρά “Buffy the Vampire Slayer” μέχρι τη Ζήνα (Xena).

Μέσω του queer-coding, ΛΟΑΤΚΙ+ χαρακτήρες μπορούσαν να υπάρχουν ακόμα στις ταινίες. Ωστόσο, η πρακτική έχει μια περίπλοκη και προβληματική ιστορία. Με πολλούς τρόπους, ενίσχυσαν τα στερεότυπα και συχνά χρησιμοποιήθηκε εναντίον της κοινότητα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτού είναι οι κακοί της Disney, όπως ο Scar στο “Lion King” και ο Jafar στο “Aladdin”, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν για να «ενισχύουν την ιδέα ότι όποιος παρεκκλίνει από τους κανόνες του φύλου πρέπει να είναι κακός» (The Take). Και οι δύο χαρακτήρες παρουσιάζονται πολύ θηλυπρεπεις, σε αντίθεση με τους “καλούς” της ταινίας. H Ursula στη “Μικρή Γορνόνα”, ήταν βασισμένη στην drag-queen, Divine.

Η “Rebecca” του Hitchcock σηματοδοτεί ένα ξεκάθαρο παράδειγμα queer-coded κακού. Η κα Danvers δείχνει εμμονικό ερωτικό δέσιμο με το παλιό αφεντικό της, την Rebecca, και αποδεικνύεται ένας άκρως κακός κι επικίνδυνος χαρακτήρας. Ο Hitchcock έπαιξε με αυτό το θέμα σε πολλές ακόμη ταινίες του, όπως το Psycho (1960), όπου βλέπουμε παρενδυσία ή το Rope (1948), που ακολουθεί την ιστορία δύο ανδρών (που παρουσιάζονται ως ομοφυλόφιλοι, αν και δεν επιβεβαιώνεται ποτέ στο σενάριο) που σκοτώνουν «για πλάκα» (βασισμένο στην αληθινή δολοφονία του 14χρονου Bobby Franks).

Ένα άλλο παράδειγμα queer-coding ήταν στην ταινία “Επαναστάτης χωρίς αιτία“, στην οποία συμμετείχε ο James Dean (που ήταν αμφιφυλόφιλος) και ο Sal Mineo, ένας από τους πρώτους ανοιχτά γκέι ηθοποιούς του Χόλιγουντ. Σκηνοθέτης ήταν ο Nicholas Ray, ο οποίος ήταν επίσης bi και ενθάρρυνε τον James Dean να διοχετεύει τη δική του αμφιφυλοφιλία σε σκηνές με τον Mineo.

Το Victim επέκρινε ανοιχτά την ομοφοβία στη Βρετανία, όπου η ομοφυλοφιλία ήταν παράνομη μέχρι το 1967. Ακολουθεί έναν closeted γκέι δικηγόρο, ο οποίος αναλαμβάνει την υπόθεση ενός άνδρα που έχει πέσει θύμα εκβιασμού για την ομοφυλοφιλία του. Έτσι, αποκαλύπτει ένα κύκλωμα εκβιασμού γκέι ανδρών. Ήταν η πρώτη αγγλόφωνη ταινία που χρησιμοποίησε τον όρο «ομοφυλόφιλος».

Στο The Children’s Hour (1961), η Audrey Hepburn και η Shirley MacLaine υποδύονται δύο δασκάλες που κατηγορούνται για ομοφυλοφιλία. Αν και η φήμη δεν είναι παρά ένα ψέμα που επινόησε μια μαθήτριά τους, η φήμη καταλήγει στην αυτοκτονία μίας άλλης δασκάλας, που ήταν πράγματι λεσβία. Εδώ βλέπουμε ότι οι queer χαρακτήρες δεν χρησιμοποιούνται μόνο για comic relief. Ωστόσο, ακόμη κι αυτό μετατράπηκε σε στερεοτυπικό αφήγημα, το λεγόμενο “τραγικό γκέι τέλος“, που στερούσε από τους γκέι χαρακτήρες κάθε είδους ευτυχισμένο τέλος.

Μετά τη Χρυσή Εποχή του Χόλιγουντ

Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, ο κινηματογράφος έπρεπε να αντιμετωπίσει την έλευση της τηλεόραση. Πλέον ο κόσμος δε χρειαζόταν να αφήσει το σπίτι του για να διασκεδάσει. Το Χόλιγουντ κατανοούσε την ανάγκη να προσφέρει στους Αμερικανούς κάτι που η τηλεόραση δεν θα μπορούσε να κάνει, καθώς η τηλεόραση υπόκειτο σε έναν ακόμη πιο περιοριστικό κώδικα λογοκρισίας. Επίσημα ο Κώδικας Παραγωγής επιβίωσε μέχρι το 1968.

Λίγους μήνες μετά, κυκλοφορεί το “The Killing of Sister George“, με την πρώτη σκηνή λεσβιακού σεξ στην ιστορία. Ενώ η ταινία ήταν προκλητική, κανένας από τους λεσβιακούς χαρακτήρες δεν απεικονίζεται θετικά ή με συμπάθεια. 

Μετά την εξέγερση του Stonewall (1969) και την εκτόξευση του απελευθερωτικού κινήματος των ΛΟΑΤΚΙ+, το Χόλιγουντ άρχισε να αντιμετωπίζει τους γκέι ως πιθανό καταναλωτικό target group. Το “The Boys in the Band” (1970) ήταν η πρώτη προσπάθεια του Χόλιγουντ να προωθήσει μια ταινία στους γκέι και bi καταναλωτές. Οι πρωταγωνιστές παρουσιάζονται σαν καταθλιπτικοί και μίζεροι, κάτι που έχει επικριθεί εκτενώς.

Η ταινία “Dog Day Afternoon” (1975) με πρωταγωνιστή τον Al Pacino, μιλά για την αληθινή ιστορία ενός άντρα που προκειμένου να πληρώσει για την εγχείρηση επαναπροσδιορισμού φύλου της συντρόφου του, αποφασίζει να ληστέψει μια τράπεζα.

Αλλά τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με το queer camp που έφερε στη μεγάλη οθόνη η ταινία “Rocky Horror Picture Show“. Η ιστορία επικεντρώνεται σε ένα νεαρό ζευγάρι, του οποίου το αυτοκίνητο χαλάει κοντά σε ένα κάστρο. Ανακαλύπτουν ότι ο επικεφαλής του κάστρου είναι ο Δρ. Frank-N-Furter, ένας φαινομενικά τρελός επιστήμονας που στην πραγματικότητα είναι «εξωγήινος τραβεστί από τον πλανήτη Τρανσέξουαλ στο γαλαξία της Τρανσυλβανίας», ο οποίος δημιουργεί στο εργαστήριό του έναν μυώδη άνδρα ονόματι Rocky.

Τεράστιο κεφάλαιο στον queer κινηματογράφο είναι φυσικά ο John Waters με το λεγόμενο “Trash Trilogy” και ειδικά την ταινία “Pink Flamingos” (1972) με πρωταγωνίστρια την εμβληματική drag queen, Divine. Η ταινία, με το πολύ τεριαστό tagline “An exercise in poor taste“, απαγορεύτηκε σε πολλές χώρες αλλά αργότερα έγινε cult classic.

Στo “Making Love” (1982), ο παντρεμένος πρωταγωνιστής ερωτεύεται έναν ανοιχτά γκέι άντρα. Εδώ οι γκέι χαρακτήρες παρουσιάζονται με ένα πιο ρεαλιστικό και ρομαντικό τρόπο και αποφεύγονται τα συνηθισμένα μοιραία και ζοφερά κλισέ, όπως το γκέι τραγικό τέλος.

Κρίση του HIV/AIDS

Δε θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στον τεράστιο αντίκτυπο του AIDS στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές του 1990. Η ασθένεια συνδέθηκε με την κοινότητα και έγινε γνωστή ως “Gay Disease”. Αυτό προκάλεσε τεράστια πληγή στην κοινότητα, με άμεσες συνέπειες ακόμη και στη χορήγηση φροντίδας και θεραπείας πολλών ασθενών.

Το “Parting Glances” ασχολείται με το θέμα του AIDS και τις επιπτώσεις του στην ομοφυλοφιλική κοινότητα ειλικρινά, ρεαλιστικά και ζεστά, εξανθρωπίζοντας τα άτομα με AIDS, αντί να τα δαιμονοποιεί.

New Queer Cinema

Το New Queer Cinema της δεκαετίας του 1990 αντιπροσώπευε μια νέα εποχή για τον ανεξάρτητο κινηματογράφο. Συχνά οι ταινίες αυτές σκηνοθετούνταν και γράφονταν από ανοιχτά queer άτομα και παρουσίαζαν κυρίως ΛΟΑΤΚΙ+ χαρακτήρες που μιλούσαν ανοιχτά για τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου τους.

Σημαντικές ταινίες αυτού του κινήματος ήταν το “Orlando” (1992) και το “Πρισίλα, η βασίλισσα της ερήμου” (1994). Η τελευταία ήταν μια arthouse κωμωδία από την Αυστραλία, για δύο drag queens και μιας τρανς γυναίκα που ταξιδεύουν στην απέραντη αυστραλιανή έρημο για να παρουσιάσουν drag shows. Η ταινία ήταν παγκόσμια επιτυχία, φέρνοντας το drag στο mainstream σινεφίλ κοινό.

Αν και στο άρθρο δεν έχω βάλει ντοκιμαντέρ, θα ήταν τεράστια παράλειψη αν δεν ανέφερα το εμβληματικό “Paris is burning” σε σκηνοθεσία της Jennie Livingston, ένα ντοκιμαντέρ για τη Χρυσή Εποχή της ballroom σκηνής της Νέας Υόρκης. To “Paris in Burning” είναι μια εύστοχη εξερεύνηση έμφυλων, φυλετικών και ταξικών ζητημάτων στην Αμερική. Η Jennie Livingston χρειάστηκε 6 χρόνια για να καταγράψει όλα όσα βλέπουμε σε αυτό το ντοκιμαντέρ. Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας εναλλάσσεται ανάμεσα σε πλάνα από balls και συνεντεύξεις με ιστορικά μέλη της drag και ballroom κουλτούρας, συμπεριλαμβανομένων των Pepper LaBeija, Dorian Corey, Angie Xtravaganza και Willi Ninja.

Η ταινία διερευνά επίσης πώς τα μέλη της κοινότητας αντιμετωπίζουν ζητήματα όπως το AIDS, ο ρατσισμός, η φτώχεια, η βία, η τρανσφοβία και η ομοφοβία. Κάποια από αυτά, όπως η Venus Xtravaganza, στρέφονται στην σεξεργασία για να συντηρήσουν τον εαυτό τους. Κοντά στο τέλος της ταινίας, η Angie Xtravaganza, η “mother” του “house” της Venus, αντιδρά στην είδηση ​​ότι η Venus βρέθηκε στραγγαλισμένη και υποπτεύεται ότι τη σκότωσε πελάτης.

Εκτός από ανεξάρτητες ταινίες ή ταινίες με στόχο κυρίως το queer κοινό, η τάση της υποτίμησης, της εργαλειοποίησης ή του χλευασμού των ΛΟΑΤΚΙ+ χαρακτήρων δεν άλλαξε πραγματικά μέχρι το “Brokeback Mountain” (2005) του Ang Lee, το οποίο ήταν ένα σημαντικό σημείο καμπής στον σύγχρονο γκέι κινηματογράφο. Ήταν μια από τις πρώτες μεγάλες ταινίες που περιείχαν μια ιστορία αγάπης μεταξύ δύο ανδρών. Η ταινία προσέφερε μια νέα ματιά για την ομοφυλοφιλία στον mainstream κινηματογράφο και στην κοινωνία. Άλλες ταινίες με μεγάλα αστέρια στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, όπως το Monster (2003), το Milk (2008) και το Carol (2015), απεικονίζουν ομοφυλόφιλους χαρακτήρες που αναζητούν τον έρωτα και την ευτυχία σε καταπιεστικές κοινωνίες.

Την τελευταία δεκαετία όλο και περισσότερες ταινίες με queer πρωταγωνιστές σημειώνουν τεράστια επιτυχία στο ευρύ κοινό. Πάρτε για παράδειγμα το “Blue is the Warmest Color“, το οποίο αν και βραβεύτηκε με Χρυσό Φοίνικα, κατηγορήθηκε (μεταξύ άλλων) για φετιχοποίηση των λεσβιακών σχέσεων.

Ή το “Moonlight“, που κέρδισε Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας το 2017 και μιλά για έναν νεαρό μαύρο ομοφυλόφιλο άντρα και την εσωτερική πάλη με την ταυτότητά του από την παιδική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση.

Ή το “Call me by your name“, μια από τις πιο όμορφες και τρυφερές ταινίες των τελευταίων χρόνων, που κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Προσαρμοσμένου Σεναρίου. Άλλες σημαντικές queer ταινίες των τελευταίων χρόνων ήταν οι: “Portrait of a Lady on Fire”, “Love, Simon”, “Rafiki”, “Tangerine”, κα.

Σήμερα υπάρχουν περισσότερες inclusive ταινίες και queer χαρακτήρες από ποτέ στη μικρή και μεγάλη οθόνη, από το Χόλιγουντ, στο Μπόλιγουντ, τον ευρωπαϊκό, τον κινεζικό ή τον νοτιοκορεάτικο κινηματογράφο. Ωστόσο, χρειάζεται ακόμη αρκετή δουλειά έτσι ώστε ο κινηματογράφος -ακόμη και ο queer- να είναι πιο συμπεριληπτικός για όλα τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.