Το Φεστιβάλ της Βενετίας έκρυβε φέτος αληθινά διαμάντια. Μετά το “Διπλανό Δωμάτιο” του Πέδρο Αλμοδόβαρ συναντάμε στις αίθουσες το “Brutalist” που κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας για τον Μπρέιντι Κόρμπε. Η ταινία έχει κερδίσει ήδη τρεις Χρυσές Σφαίρες, είναι υποψήφια για δέκα Όσκαρ και φιλοδοξεί να γράψει ιστορία. Ο δημιουργός είναι δεδομένο πως θέλει να πει πάρα πολλά και παρά τη διάρκεια των 215΄αρκετά μένουν ανολοκλήρωτα. Επιχειρείται μία επανάσταση σε αρκετά επίπεδα. Αρκετά έχουν αναλυθεί σε παγκόσμια κλίμακα, άλλα πάλι δεν ακούστηκαν όσο θα έπρεπε … 

Τι είναι ο “μπρουταλισμός”; 

Ο μπρουταλισμός αποτέλεσε αρχιτεκτονικό κίνημα που δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1950 έως τα μέσα του ’70 με κέντρο την Αγγλία. Στόχος του ήταν η επιστροφή στις αρχές του λειτουργισμού και η αποτίναξη του ζυγού των κορυφαίων αρχιτεκτόνων της εποχής. Η μορφή των κτιρίων χαρακτηρίζεται από έντονη γραμμικότητα, ξεκάθαρα σχήματα, εμφανή υλικά και εκτεταμένη χρήση του σκυροδέματος. 

Σκοτάδι σαν σε μπουντρούμι, ένας λαβύρινθος και τελικά φως. Το φως της ζωής κόντρα στο μαύρο του θανάτου. Αυτή είναι η πρώτη μεγάλη σκηνή του έργου. Επειδή βρίσκεται στα πρώτα δευτερόλεπτα αρκετοί την προσπερνούν. Από την κόλαση όμως μέχρι τον παράδεισο η διαδρομή δεν είναι στρωμένη με ροδοπέταλα. Γρήγορα το σκηνικό μεταφέρεται από την πολύπαθη Ευρώπη στις Ηνωμένες Πολιτείες. 1947, το αμερικανικό όνειρο ως ελπίδα και ως ένας άτυπος εγκλωβισμός. Συνδετικός κρίκος ο Λάζλο Τοτ. Από τη δίνη του Ολοκαυτώματος διασωθείς στην άλλη άκρη του κόσμου να επιχειρεί την επανεκκίνηση περιμένοντας τη σύζυγό και την ανηψιά του.  

Βλέποντας την εικόνα του αγάλματος της Ελευθερίας ανάποδα αντιλαμβανόμαστε πως υπάρχει ένα κοινωνικό σχόλιο πάνω στα σύμβολα που έρχονται σε αναντιστοιχία με την πραγματικότητα. Λίγο αργότερα συναντάμε έναν Αφροαμερικάνο να απορεί με την ευγένεια, τον σεβασμό και την αλληλεγγύη που του προσφέρει απλόχερα ο Τοτ. Ένας άνθρωπος που μπορεί μετά το Άουσβιτς να εκτιμήσει κάθε ημέρα κι ας παραμένουν πολλά από τα τραύματά του ανοιχτά. Από τη μία η καλλιτεχνική ανησυχία του αρχιτέκτονα που θέλει να μεταφέρει τις αρχές της σχολής του Bauhaus στην άλλη άκρη του Ατλαντικού κι από την άλλη ο πόλεμος με τις ουσίες. Η εξάρτηση και το ευχάριστο αίσθημα του εθισμού.  

Εδώ έρχεται το δεύτερο σημαντικό της ταινίας. Τα οπιούχα και η κρίσης τους αναβιώνουν στις ΗΠΑ ειδικά μετά την καραντίνα του COVID-19. Φυσικά όχι μόνο εκεί. Ο σκηνοθέτης όμως αντανακλά μία εποχή και μιλάει για το σήμερα. Δείχνει ανθρώπους αδύναμους να ισορροπήσουν. Δείχνει πως όλο αυτό επηρεάζει τις σχέσεις στον χρόνο. Ας δούμε την επανένωση Τοτ και Ερζέμπετ. Είναι ολοφάνερο. Αναζητούνται συνεχώς κυριολεκτικά και μεταφορικά υποκατάστατα. Ακόμα και μία μεγάλη επαγγελματική πρόκληση δεν είναι αρκετή να λειτουργήσει ευεργετικά. Η απληστία των αφεντικών δεν αφήνει περιθώρια για ευελιξία. Την ιστορία και τους όρους κάθε εποχής γράφουν οι νικητές και σε αυτό το έργο ζωής του Κόρμπε αυτό είναι ξεκάθαρο. 

Δε μένει όμως ούτε εκεί με το μήνυμα του φτιάχνει μία προειδοποίηση με φόντο τόσο τα γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και συνολικά ενός κόσμου που μεταβάλλεται βίαια στο παρόν. Το έργο του βρίθει συμβολισμών και συνδέσεων μέσα στον χρόνο. Συν τοις άλλοις είναι αδιαμφισβήτητα ένα γράμμα για την ίδια τη δύναμη του σινεμά στον χρόνο. Σε μία εποχή που οι πλατφόρμες επιχειρούν να αντικαταστήσουν τον τρόπο θέασης, ακούγεται ένα παρών, καθώς το “Brutalist” είναι για τη μεγάλη οθόνη. 

Τεχνικά πρέπει να κρατήσουμε το όνομα της συν-σεναριογράφου, Μόνα Φάστβολντ. Έχει κάνει τρομερή δουλειά και της ανήκει μεγάλο μέρος της επιτυχίας. Στη φωτογραφία συναντάμε τον Λολ Κρόλεϊ να ζωγραφίζει με τον φακό του. Μοναδικά πορτραίτο και εναλλαγή πλάνων. Στη μουσική τον Ντάνιελ Μπλούμπερ να ντύνει τις σκηνές. Η ταινία αφιερώνεται στον συνεργάτη του Κόρμπε, Σκοτ Γουότερ που έφυγε από τη ζωή. 

Ερμηνευτικά δεσπόζει ο Έιντριαν Μπρόντι. Απόκληρος ή μεσσίας; Τυχερός ή απλά εξαρτημένος; Νικητής σε έναν κόσμο διαδοχικών αλλαγών ή καταδικασμένος να βρίσκεται για πάντα στην πλευρά των ηττημένων; Ξεκάθαρο παράδειγμα του αν δεν κοιτάς εκεί που θες να πας, θα πας τελικά εκεί που κοιτάς. Δεν είναι όμως μόνο αυτός. Υπάρχει ένα τρομερός Γκάι Πιρς στον ρόλο του Λι Βαν Μπιούρεν. Μιλάει με τον δικό του τρόπο για την ποιότητα στις ανθρώπινες σχέσεις που μας οδηγεί στο εξιδανικευμένο κι ας μη δίνουμε τη σημασία που πρέπει. Δεν κλείνει εκεί όμως … Η παρουσία της Φελίσιτι Τζόουνς απογειώνει το κομμάτι των ερμηνειών. Η παρουσία της στο δεύτερο μέρος είναι καταλυτική. Δίνει μεγαλύτερο εύρος στην ερμηνεία του Μπρόντι και δείχνει τις αδυναμίες τους ανθρώπου Τοτ με εμφατικό τρόπο.  

Το “Τhe Brutalist” με τα προβλήματά του είναι η καλύτερη ταινία της φετινής κινηματογραφικής χρονιάς και θα είναι κάπως άδικο η Ακαδημία σε ένα τόσο κρίσιμο σταυροδρόμι κοινωνικοπολιτικά να τιμήσει το “Anora”. Με βάση όλα τα παραπάνω και τα δεύτερα μηνύματα ο Κόρμπε δημιουργεί τελικά ένα υστερόγραφο τόσο για τον κινηματογράφο, όσο και για τον κόσμο κι αυτό ελάχιστοι το συνέλαβαν στις αναλύσεις τους. Αυτή η αίσθηση μου έμεινα αποχωρώντας από την αίθουσα και σήμερα με κρύο αίμα και ζεστή καρδία αφήνω αυτές τις σειρές στην κρίση σας.