Η επιστροφή της Ισιάρ Μπολέιν (Η Ελιά, 2016) στην μεγάλη οθόνη έχει ξεκάθαρα πολιτικό πρόσημο. Αυτή τη φορά στο πλευρό της δεν είναι ο σύντροφός της Πωλ Λάβερτι. Υφαίνει με έμφαση στη λεπτομέρεια ένα έργο τέχνης εύθραυστων χαρακτήρων που τα κατάλοιπα του εμφυλίου του έφεραν στην απέναντι πλευρά της ιστορίας και τώρα έχει έρθει η ώρα της “συμφιλίωσης” με βαθιά διάθεση κατανόησης για ειλικρινή συγχώρεση. Τεράστια εισπρακτική επιτυχία στην Ισπανία για μία ταινία που συγκίνησε το κοινό και άνοιξε νέους δρόμους για έναν εποικοδομητικό διάλογο με στόχο να λειάνει τις πληγές του παρελθόντος.
Ένας αιφνίδιος πυροβολισμός, το τηλέφωνο χτυπάει επίμονα. Μεταφερόμαστε στο 2000 κι η δράση ξεκινάει … Ο Χουάν Μαρία Χαουρέγκι πέφτει νεκρός από τα πυρά της ΕΤΑ (ομάδα Βάσκων αυτονομιστών). Πίσω μένουν η σύζυγός του, Μαϊσάμπελ κι η κόρη τους. Το σενάριο διατρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα μία δεκαετία και φτάνουμε στο 2010, όταν πλέον αρκετοί από τους ενόχους έχουν μετανιώσει για τις πράξεις τους και προσπαθούν έμμεσα να «αποποιηθούν» των ευθυνών τους. Ο δολοφόνος ανήκει σε αυτήν την κατηγορία κι αποφασίζει να επιδιώξει μία συνάντηση με τη χήρα, που πλέον είναι πρόεδρος της Επιτροπής για τα Θύματα της Τρομοκρατίας.
Η στιχομυθία εξαγνισμού των αμαρτιών και λύτρωσης της ψυχής που θα ακολουθήσει σπάει κόκαλα κι αποτελεί το κορυφαίο σημείο του φιλμ. “Έπρεπε να προκαλέσουμε πόνο”… Άνθρωποι παγιδευμένοι που σκόρπισαν την οδύνη εν βρασμώ. Ένα ντόμινο εξελίξεων που ξεπερνούσε τα στενά γεωγραφικά όρια της πατρίδας όπλισε το χέρι τους. Δεν υπάρχει δικαιολογία και δυστυχώς ο χρόνος δε γυρίζει πίσω. Την ίδια στιγμή υπάρχει σύγκρουση σε ένα δεύτερο φόντο μεταξύ της Mαϊσάμπελ και της κόρης της όσον αφορά τη διαχείριση της κατάστασης και τα περιθώρια ευελιξίας – συγχώρεσης.
Η ίδια η σκηνοθέτης υποστηρίζει ότι υπάρχει κάτι βαθιά ανθρώπινο στις πράξεις της πρωταγωνίστριας που συναντήθηκε πρόσωπο με πρόσωπο με αυτούς που σκότωσαν τον άντρα της για να τους κάνει να κατανοήσουν τον πόνο που της προκάλεσαν, να τους ακούσει και να αφουγκραστεί την ειλικρινή τους μεταμέλεια και θλίψη. Aυτό που δεν αναφέρεται ξεκάθαρα είναι τι οδήγησε την ETA σε αυτές τις αποτρόπαιες πράξεις βίας και “αυτοδικίας“. Επίσης επιδερμική είναι η νύξη που αγγίζει τη GAL, ακροδεξιά παραστριωτική οργάνωση, νοσταλγούς του Φράνκο που έδρασε την ίδια περίοδο.
Υποψήφια για 14 Βραβεία Γκόγια, κέρδισε τρία απ΄αυτά. Α΄γυναικείου ρόλου για την Μπλάνκα Πορτίγιο, β΄ανδρικού ρόλου για τον Ούρκο Ολασάμπαλ και πρωτοεμφανιζόμενης ηθοποιού για την Μαρία Θερεθουέλα. Διαχείριση της απώλειας, εσωτερικές συγκρούσεις, θάρρος, συντριβή, υπομονή κι επιμονή. Ο βαθιά πληγωμένος λαός της Ισπανίας αγκάλιασε αυτήν την παραγωγή. Έχει ανάγκη τη συζήτηση σε ώριμες συνθήκες, ώστε να σβήσει μία για πάντα τα φαντάσματα που “αιωρούνται”. Είναι έτοιμος να συμβιβαστεί με το επώδυνο παρελθόν του, να κοιτάξει μπροστά και ακριβώς προς αυτήν την κατεύθυνση, το έργο ήδη πέτυχε τον σκοπό του!
