Μέσα στις εκατοντάδες ταινίες που κυκλοφορούν το καλοκαίρι, ανακαλύψαμε το “Ευχαριστούμε για τη Συναλλαγή σας” της Λάιλα Άμπας μία ταινία που μας μεταφέρει στη Ραμάλα, στην καρδιά ενός πατριαρχικού καθεστώτος και επιδιώκει να μιλήσει με τον δικό της μοναδικό τρόπο για την ηθική και τις ανθρώπινες σχέσεις στον σύγχρονο κόσμο. Όταν έρχεται το μοιραίο για τον στυλοβάτη της οικογένειας, οι δύο κόρες θα βρεθούν αντιμέτωπες με τη βαθιά εσωτερική σύγκρουση, η οποία δημιουργείται όταν οι ατομικές επιθυμίες και οι τοπικοί νόμοι συγκρούονται. 

Από την αρχή η ταινία καταφέρνει να τραβήξει την προσοχή του θεατή χάρη ιδιαίτερη ματιά της δημιουργού και την πλούσια ανάπτυξη των χαρακτήρων. Το σκηνικό φαντάζει κάπως κλειστοφοβικό. Δηλώνει όμως το αδιέξοδο των ανθρώπων κι ειδικότερα των γυναικών που αναζητούν την ισότητα σε έναν κόσμο που έχει δημιουργηθεί για να εξυπηρετεί τους άνδρες. “Μπορώ να μιλήσω με τον αδελφό σου ή τον άνδρα σου”; Οι ήρωες είναι θύματα και ταυτόχρονα δράστες των επιλογών τους, καθώς έχουν αποφασίσει να ανατρέψουν τις υπάρχουσες ισορροπίες. 

Το πρωταγωνιστικό δίδυμο παρ΄ότι φαινομενικά τόσο διαφορετικά γνωρίζει καλά πως πρέπει να συνεργαστεί κι ο χρόνος πιέζει ασφυκτικά και δε δίνει την πολυτέλεια για αναβολή. Η ταινία μας παρουσιάζει τις αντιφάσεις του σύγχρονου ανθρώπου που αναζητώντας δικαίωση καταλήγει να προσπαθεί με κάθε τρόπο να επιβιώσει σε έναν κόσμο που χάνει την ανθρωπιά του, δίχως να μπορεί να τον αλλάξει. 

Η σκηνοθεσία της Λάιλα Άμπας είναι εξαιρετικά επιδέξια, με την κάμερα να αναδεικνύει την ασφυξία τη στιγμή του τέλους και την ψυχρότητα των διαπροσωπικών σχέσεων. Η κινηματογράφηση γεμάτη από κοντινές λήψεις των προσώπων των χαρακτήρων μας μεταφέρει στην αίσθηση του εγκλωβισμού που βιώνουν. Δεν πρόκειται για έναν κόσμο με κακό ή καλό, αλλά για έναν κόσμο που αναγνωρίζει τις βαθιές, συχνά αόρατες συνέπειες των επιλογών μας. Η αίσθηση της απομόνωσης, της αποσύνθεσης του “ανθρώπινου στοιχείου” και της συνεχούς πίεσης είναι εμφανής και υποβλητική. Μάλιστα η Μαριάμ έχει οικογένεια και δύο παιδιά πίσω της σε αντίθεση με τη Νούρα. 

Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι η ταινία δεν αναλώνεται σε συναισθηματικές εκρήξεις ή υπερβολές, αντίθετα η Άμπας επιλέγει μια νηφάλια, σχεδόν ψυχρή προσέγγιση που ενισχύει την αίσθηση της απομάκρυνσης και του αδιεξόδου που βιώνουν οι χαρακτήρες αναζητώντας το πρόσωπο κλειδί που θα κάνει το πολυπόθητο τηλεφώνημα που θα σημάνει λύτρωση. Δεν υπάρχουν απλές λύσεις για τα ηθικά διλήμματα που θέτει ο πυρήνας του έργου και αυτός είναι και ο λόγος που καταφέρνει να αναδείξει τη δύναμη του κοινωνικού σχολιασμού σε μία εποχή που οι άνθρωποι αποδέχονται μοιρολατρικά το παρόν και δεν ονειρεύονται για το μέλλον. 

Οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι εξαιρετικές. Η Νούρα γεμάτη ένταση συμβολίζει το συναίσθημα και η Μαριάμ με τη λογική και τον φόβο να την κυριεύουν την αμφιβολία. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της ταινίας είναι η εξερεύνηση της οικονομικής ηθικής. Η Άμπας θέτει το ερώτημα του αν οι άνθρωποι μπορούν να παραμείνουν πιστοί στις αρχές τους και αληθινοί σε έναν κόσμο που έχει προγραμματιστεί από τις εργοστασιακές του ρυθμίσεις, ώστε να ενισχύει το αρσενικό σε όλα τα επίπεδα. Μέσα από τις πράξεις και τις αντιφάσεις των ηρώων της, το φιλμ εστιάζει στο πως η μουσουλμανική κοινωνία διαμορφώνει τις αξίες της και πως οι προσωπικές επιλογές και η ηθική καθορίζονται από τις εξωτερικές κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. 

Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι το περιεχόμενο παραμένει ρεαλιστικό, δίχως να πέσει στην παγίδα του διδακτισμού. Έτσι το θέαμα μας μεταφέρει ένα εντυπωσιακά εύστοχο μήνυμα. Το “Ευχαριστούμε για τη Συναλλαγή σας” συνδυάζει το προσωπικό και το κοινωνικό, δημιουργώντας ένα ισχυρό και ανατρεπτικό κοινωνικό σχόλιο. 

Εν κατακλείδι πρόκειται για μία καίρια και προκλητική δημιουργία που καταφέρνει να αναδείξει τη σύγκρουση μεταξύ του πρέπει και του θέλω, εστιάζοντας στην ηθική και τις αμφιβολίες του σύγχρονου ανθρώπου λίγο πριν “επαναστατήσει”, προκειμένου να διεκδικήσει όσα δικαιούται. Με εξαιρετική σκηνοθεσία, έντονες ερμηνείες και μία εμβληματική κοινωνική προσέγγιση στέκεται ως ένας καθρέφτης των σύγχρονων δυσκολιών και του τρόπου με τον οποίο αυτές επηρεάζουν την προσωπική μας ζωή. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.