Η Ματί Ντιόπ έκανε την εμφάνισή της με το “Αtlantique” και τάραξε τα λιμνάζοντα κινηματογραφικά νερά. Εκεί από κάθε σημείο βλέπουμε τη θάλασσα. Τι θα ξεβράσει το πρωί; Πώς θα αποδράσεις από τη φυλακή; Ένα βαθιά κοινωνικοπολιτικό φιλμ με αιχμή για την αποικιοκρατία του τότε και του σήμερα. Είναι τεράστια υπόθεση να βρεις τη δύναμη μέσα στα συντρίμμια. Ότι κι αν συμβεί η ζωή συνεχίζεται. Ήταν μάλιστα η πρώτη υποψηφιότητα Αφρικανής στο Διαγωνιστικό των Καννών. Τώρα με το “Dahomey” κέρδισε τη Χρυσή Άρκτο στο Βερολίνο. Υποψήφια για το Βραβείο LUX μαζί με το “Animal” της Σοφίας Εξάρχου και υποψηφιότητα της Σενεγάλης για το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας.
Μπορεί η ανθρωπότητα να εξελίσσεται και τα τεχνολογικά της επιτεύγματα να δείχνουν πως έχουμε περάσει στην εποχή του “Ηomo Deus”, ωστόσο η αξία του Πολιτισμού δεν μπορεί να περάσει ως μία ανάμνηση και να τοποθετηθεί σε ένα μπαούλο. Ακριβώς αυτόν τον φάκελο ανοίγει η δημιουργός που θέλει με αφορμή την επιστροφή 26 μνημείων ιστορικής κληρονομιάς από το “Qaui Branly” του Παρισιού στο Μπενίν να μιλήσει ευρύτερα για ένα ακόμα κεφάλαιο της αποικιοκρατίας που έχει αφήσει το στίγμα του στους λαούς που μάχονται για να κερδίσουν το αυτονόητο.
Το βασίλειο της Νταχομέη
Αποτελεί ένα παράδειγμα της πολυπλοκότητας της αφρικανικής ιστορίας, ένα βασίλειο που συνδύαζε την ανδρεία και την καινοτομία, ταυτόχρονα όμως την εκμετάλλευση και τη βία. Σήμερα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε αυτήν την ισορροπία και να δούμε το παρελθόν με κριτική ματιά, αποφεύγοντας τις μονόπλευρες αφηγήσεις.Η κληρονομιά είναι αναμφισβήτητα πλούσια. Η Dahomey δεν ήταν απλώς ένα σύμβολο μαχητικότητας και πολιτιστικής περηφάνιας, αλλά και μια πολιτική δύναμη που εμπλεκόταν σε ηθικά αμφιλεγόμενες πρακτικές, οι οποίες σφράγισαν την ιστορία της Αφρικής. Όλα αυτά είναι εμφανή στο έργο που αναπτύσσεται με υψηλή ένταση και αμείωτο ενδιαφέρον μέχρι το φινάλε του.
Συχνά η λέξη “κλοπή” δεν υιοθετείται σε παγκόσμια κλίμακα, είναι όμως αναγκαίο να έρθουμε αντιμέτωποι με τις πληγές μας χωρίς να παίζουμε με τις λέξεις. Αυτό πράττει η Ματί Ντιόπ δίχως να έχει διάθεση μελοδραματισμού. Φυσικά υπάρχει η επίκληση στο συναίσθημα, αλλά σε ένα ανώτερο επίπεδο που κινητοποιεί παράλληλα και τη λογική. Επομένως το εγχείρημά της είναι συνδυαστικό και αγγίζει διαφορετικές πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης και υπόστασης. Θέλει να ταξιδέψει με την αφήγησή της σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ειδικά εμείς ως Έλληνες έχουμε έναν λόγο παραπάνω να ευαισθητοποιηθούμε. Τα μάρμαρα του Παρθενώνα συχνά έρχονται στην επικαιρότητα και μας θυμίζουν τα δικά μας “πονεμένα” κεφάλαια. Ο καθένας μπορεί να κάνει τους αναγκαίους συσχετισμούς και να νιώσει πόσο σημαντική είναι μία υπόθεση σαν αυτή που αναλύεται σε αυτήν την ταινία τεκμηρίωσης που έκανε το κοινό να τη χειροκροτήσει παρατεταμένα. Οι ευαισθησίες της Ντιόπ δεν εξαντλούνται στα στενά γεωγραφικά όρια της Αφρικής. Οι διαστάσεις που δίνει είναι καθολικές. Έχει έναν μοναδικό τρόπο να “εγκλωβίζει” τον θεατή, να τον σαγηνεύει και σαν σύγχρονη σειρήνα, όχι με τους ήχους, αλλά με τις εικόνες της να τον κάνει κοινωνό του μηνύματός της.
Oι ηθικοί αυτουργοί της καταστροφής πολλές φορές συνεχίζουν να απολαμβάνουν τα προνόμια της μεγάλης ζωής. Οικογένειες καταστρέφονται, καταδικαστικές αποφάσεις παίρνονται και στο βάθος ακούγεται μία φωνή να λέει πως η ελπίδα γεννιέται κάπου πολύ μακριά. Ως εκεί όμως ο δρόμος είναι μακρύς και ο Ατλαντικός ωκεανός βαθύς. Πώς μπορεί να διασωθεί κανείς και αφού τα καταφέρει να κάνει τα βήματα, ώστε να βοηθήσει πραγματικά τον τόπο του; Ένας θρήνος εξυφαίνεται. Μία τραγωδία με αργή πλοκή σε θολό τοπίο. Αρκεί η επιστροφή μίας μικρής μερίδας των “κλοπιμαίων” για να φέρει την ηρεμία ξανά; Ο χρόνος μόνο είναι ικανός να μας το δείξει… Περισσότερα στην μεγάλη οθόνη, γιατί είναι μία επιλογή καθαρά για τον κινηματογράφο.
