Ο πειραματικός κινηματογράφος μπορεί να είναι ένα δύσκολο είδος για να εξερευνήσετε. Η ίδια η ύπαρξή του αμφισβητεί τις προκατειλημμένες αντιλήψεις περί κινηματογράφου, με τις οποίες έχουμε ανατραφεί. Ενώ ο χολιγουντιανός κινηματογράφος συνήθως δίνει έμφαση στην ικανοποίηση των θεατών και τη σχετικά εύκολη κατανόηση της αφήγησης, ο πειραματικός κινηματογράφος γυρνά την πλάτη στις συμβατικές λύσεις και δίνει προτεραιότητα σε avant-garde δομές και τεχνικές σκηνοθεσίας και μοντάζ.
Στις μέρες μας, πολλοί mainstream σκηνοθέτες έχουν αρχίσει να περιλαμβάνουν πειραματικά στοιχεία στη δουλειά τους, κάνοντας το είδος να φαίνεται πιο προσιτό για όσους θέλουν να το γνωρίσουν. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες πειραματικές ταινίες που ακόμη και οι πιο ταγμένοι σινεφίλ θα δυσκολεύονταν να παρακολουθήσουν. Το Begotten του Edmund Elias Merhige είναι ένα από αυτά τα πρωτοποριακά θρίλερ– μια συγκλονιστική εξερεύνηση της ζωής και του θανάτου που γυρίστηκε σε κοκκώδες (grainy) ασπρόμαυρο.
Το αποκρυφιστικό αυτό θρίλερ αγαπήθηκε από κριτικούς όπως η Susan Sontag, η οποία μάλιστα είχε κάνει και ιδιωτικές προβολές της ταινίας στο σπίτι της. Το Begotten είναι μια ιδιαίτερη, homemade ταινία τρόμου, η οποία αρχικά προοριζόταν για πειραματική παράσταση. Γρήγορα, ωστόσο, ο Merhige συνειδητοποίησε ότι δεν είχε το budget ώστε να παρουσιάσει το θεατρικό έργο live μπροστά σε κοινό.
Η ταινία δεν περιέχει καθόλου διαλόγους θυμίζοντας ταινία βωβού κινηματογράφου. Στηρίζεται στις κινήσεις των ηθοποιών και πλαισιώνεται από ειδικά εφέ για να προκαλέσει τρόμο. Ο Merhige ίδρυσε τη θεατρική ομάδα Theaterofmaterial τη δεκαετία του 1980 και χρησιμοποίησε τον θίασο τόσο για το καστ όσο και για το συνεργείο του Begotten. Για να προετοιμαστούν, οι ηθοποιοί θα έμπαιναν σε μια κατάσταση διαλογισμού, «ευθυγραμμίζοντας τους εαυτούς τους με τα θέματα και τα συναισθήματα της ταινίας» αντί απλώς να τα μιμούνται μέσω της υποκριτικής.
Μιλώντας στον Scott MacDonald, ο Merhige δήλωσε: «Αναπνέαμε [κατά τη διάρκεια του διαλογισμού] μέχρι που φτάναμε σε σημείο υστερίας και έτσι δημιουργούσαμε αυτές τις στιγμές πανικού. Στη συνέχεια, αναλύαμε τις εμπειρίες μας. Ήταν μια ενδόμυχη επιστήμη». Τα γυρίσματα διήρκεσαν αρκετούς μήνες και για τη χρηματοδότηση του θρίλερ ο Merhige χρησιμοποίησε την κληρονομιά που του είχε αφήσει ο παππούς του καθώς και τα μεροκάματα που έβγαζε φτιάχνοντας ειδικά εφέ για διάφορα πρότζεκ. Ο χαμηλός προϋπολογισμός μπορεί να ήταν περιοριστικός, αλλά αυτό ενθάρρυνε τον σκηνοθέτη να είναι πιο δημιουργικός.
Τι είναι το Begotten;
Στην αινιγματική πλοκή του Begotten κυριαρχούν στοιχεία από διάφορους κοσμογονικούς μύθους. Η ταινία ξεκινά με την αυτοκτονία μιας θεϊκής φιγούρας και τη γέννηση της Μητέρας Γης από τα σπλάχνα της. Στη συνέχεια η Μητέρα Γη εμποτίζει τον εαυτό της με σπέρμα από τη θεϊκή φιγούρα και γεννά τον Υιό της Γης. Οι δυο τους ξεκινούν ένα ταξίδι θανάτου και αναγέννησης μέσα από ένα άγονο τοπίο. Αυτό οδηγεί σε μια σειρά από βάναυσα και φρικτά γεγονότα. Σύμφωνα με τον ιστορικό τέχνης Scott MacDonald, οι αλληγορικές ιδιότητες και η σκόπιμη ασάφεια της ταινίας επιδέχονται πολλαπλές ερμηνείες.
Το Begotten, αρχικά, προοριζόταν για πειραματικό θεατρικό κομμάτι με χορό και ζωντανή μουσική. Ο Antonin Artaud και ο Friedrich Nietzsche ήταν σημαντικές επιρροές για το Begotten, καθώς ο Merhige πίστευε ότι οι ιδέες και οι θεωρίες τους δεν είχαν διερευνηθεί όσο θα έπρεπε στην τέχνη του κινηματογράφου.
Η αισθητική της ταινίας αντλεί έμπνευση από το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους Blood of the Beasts του Georges Franju, το Seven Samurai του Akira Kurosawa, το The Act of Seeing with One’s Own Eyes του Stan Brakhage και τη γερμανική εξπρεσιονιστική ταινία The Cabinet of Dr. Caligari. Το Begotten γυρίστηκε στη Νέα Υόρκη και το Νιου Τζέρσεϊ.
Το θρίλερ είναι οπτικά εντυπωσιακό, με τον Merhige να προσεγγίζει την ταινία με ένα μοναδικό στυλιστικό όραμα. Όπως έχει αναφέρει: «Ήθελα το Begotten να μοιάζει, όχι σαν να ήταν από τη δεκαετία του ’20, ούτε καν σαν να ήταν του 19ου αιώνα, αλλά σαν να υπήρχε από την εποχή του Χριστού, σαν να ήταν ένα κινηματογραφικό χειρόγραφο της Νεκράς Θάλασσας, που είχε θαφτεί στην άμμο, ένα απομεινάρι ενός πολιτισμού με έθιμα και τελετουργίες που δεν υπάρχουν πλέον στον πολιτισμό μας, αλλά βρίσκονται θαμμένα κάπου κάτω από αυτόν, κάτω από την επιφάνεια αυτού που ονομάζουμε “πραγματικότητα”».
Η ταινία δεν είναι εύκολη και δεν είναι για όλους, μιλάμε για ένα αρκετά disturbing φιλμ. Για να το θέσουμε πιο απλά, το Begotten πρέπει να παρακολουθείται με προσοχή.
Ενώ η απήχηση του Begotten παραμένει μάλλον μικρή, έχει συσπειρώσει ένα εκπληκτικό cult following με τα χρόνια, κερδίζοντας επάξια μια ξεχωριστή θέση στον underground πειραματικό κινηματογράφο.
