Νικητής του Χρυσού Φοίνικα των Καννών δύο φορές (“Ο Άνεμος Χορεύει το Κριθάρι”, “Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ”) ο Κεν Λόουτς κάνει σινεμά για να μη σιωπήσει ποτέ η φωνή των αδυνάτων αυτού του κόσμου. Τον απασχολεί τόσο η ιστορία, όσο κι η επικαιρότητα. Δεν παραμένει αγκυλωμένος σε ρομαντισμούς προηγούμενων ετών και εποχών και προσπαθεί να βρίσκεται με το έργο του πάντα στην πρώτη γραμμή. Ο Πολιτισμός και το σινεμά άλλωστε έχουν πέρα από ψυχαγωγικό κι έναν κοινωνικοπαιδευτικό ρόλο.
“Ο Άνεμος Χορεύει το Κριθάρι”
Λυρικός τίτλος για μία κυνική πραγματικότητα που διατρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα μία ολόκληρη χιλιετία. 1920 Ιρλανδία. Μαγευτική φύση, αίσθημα ελευθερίας ξεχειλίζει στα απόκρημνα βουνά, το σκηνικό όμως που έχει διαμορφωθεί εντελώς διαφορετικό. Στο κεντρικό φόντο τοποθετούνται τα παιδιά. Από τη μία και την άλλη πλευρά. Συνειρμικά το μυαλό μου κυλάει στο “Land of Mine” του Μάρτιν Ζέντβλιτ που ακολούθησε χρονικά. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με τη δίνη της φρίκης των αλλεπάλληλων συρράξεων. Μία σειρά από αβάσταχτες απώλειες κι ένας αιματοβαμμένος κύκλος που δεν κλείνει ποτέ. Η ανακωχή ισοδυναμεί με αφορμή για γιορτή, ωστόσο το πρωί θα τους βρει όλους και πάλι στα άκρα, με την αγάπη και τον έρωτα να δίνουν τη θέση τους στην οργή και τον πόνο.
Δεν έχουν σημασία τα πρόσωπα και τα ονόματα. Ένας άνθρωπος που βιώνει αυτήν την κατάσταση είναι ήδη νεκρός. Όταν οπλίζεις είναι θέμα χρόνου η “ρώσικη ρουλέτα” να σταματήσει σε σένα. Ο πόλεμος είναι τρομερά σκληρός όταν τον βιώνεις και δεν τον γνωρίζεις ως video game στην τηλεόραση και τον υπολογιστή. Δεν υπάρχουν όρια. Αδελφός σκοτώνει αδελφό στον βωμό του μίσους. Mία χώρα στο όρια, μία πόλη στα όρια, διχοτόμησή της ισοδυναμεί με καταστροφή. Κι είναι τεράστια υπόθεση όταν ένας Άγγλος αποφασίζει να θυμίσει σε έναν Ιρλανδό την ιστορία του.
“Jimmy΄s Hall”
Τζίμυ Γκράλτον. Μία αντισυμβατική φιγούρα που είναι αποφασισμένη να έρθει σε κόντρα με το υπάρχον κατεστημένο. Μετά από έναν ιδιαίτερα επώδυνο εμφύλιο σπαραγμό είναι αφοσιωμένος σε μία καινοτομία, να φέρει μαζί με τους δυναμικούς συνοδοιπόρους του μία νότα πολιτισμού στην περιοχή που κατοικεί. Σύντομα όμως οι συνθήκες θα τον φέρουν στην Νέα Υόρκη ως πολιτικό μετανάστη. Το να είσαι κομμουνιστής εκείνη την εποχή ήταν σαν να διέπρατες το μεγαλύτερο έγκλημα. Περίπου δέκα χρόνια μετά επιστρέφει στον “τόπο του εγκλήματος”. Φέρνει μαζί του βινύλια τζαζ και σουίνγκ κι είναι αποφασισμένος να ζήσει ήσυχα με την ηλικιωμένη μητέρα του. Κάτι είχε αφήσει όμως στην μέση.
Καλλιεργήθηκε η εικόνα ενός ειδώλου, του αρχηγού. Η αποχώρησή του άφησε εκκρεμότητες και ανοιχτούς λογαριασμούς. Τώρα που είναι πίσω, οι “πιστοί” του θέλουν το πολιτιστικό κέντρο να πάρει σάρκα κι οστά. Φυσάει αέρας αλλαγής. Γνωρίζουν άπαντες πως θα βρεθούν αρκετά εμπόδια στην πορεία. Δεν είναι τόσο οι πολιτικοί αντίπαλοι όσο η πανίσχυρη εκκλησία. «Αντίπαλοί μας οι αφέντες κι οι ιερείς». Σκοταδισμός. «Δε θα ανεχτώ από ένα κομμουνιστή να επέμβει στην ενορία μου». Αναβιώνει μία αιώνια ταξική πάλη. Η φτώχεια των τίμιων εργατών από την μία και το κεφάλαιο με το κλήρο από την άλλη. «Οι επίσκοποι καραδοκούν κι έχουν στο τσεπάκι τους την κυβέρνηση».
“Land and Freedom”
Τα γεγονότα εκτυλίσσονται στην επαρχία της Καταλονίας στο μακρινό 1936. Από την μία οι φασίστες του Φράνκο, από την άλλη οι δημοκρατικοί πολίτες που αγωνίζονται για το δικαίωμα στην ελευθερία. Πλήθος ανθρώπων (Διεθνείς Ταξιαρχίες) συρρέει από ολόκληρο τον κόσμο εθελοντικά στο πλευρό των συντρόφων. Εμείς παρακολουθούμε τη διαδρομή ενός Βρετανού, μέλους του κομμουνιστικού κόμματος που αφήνει πίσω την αγαπημένη του και πηγαίνει να αγωνιστεί για μέγιστα ιδανικά κι αξίες. Στην αρχή όλα μοιάζουν ιδανικά. Όσο όμως ο καιρός περνάει η κατάσταση περιπλέκεται ολοένα και περισσότερο.
Κομβικό θεωρείται από τους ιστορικούς το έτος 1937 τότε αρχίζουν τα πρώτα σύννεφα στις σχέσεις των αγωνιστών. Μέρα με την ημέρα η εμπιστοσύνη κλονίζεται. Η κομμουνιστική κοινότητα θέλει το πάνω χέρι κι έρχεται σε ρήξη με τους “αντάρτες” του POUM. Η διαχρονική γάγγραινα με φόντο ονειρικές ουτοπίες ψαλιδίζει και πάλι τις πιθανότητες ολικής ανατροπής του σκηνικού κι επιτυχίας. Οι μέχρι πρότινος πρωταγωνιστές οδηγούνται σε παράκρουση. Αντιλαμβάνονται την ματαιότητα των θυσιών τους και καλούνται να συμβιβαστούν για να επιβιώσουν. «Πολεμήσαμε για το τίποτα».
“The Navigators”
Ακολουθούμε τη διαδρομή του Paul και του Mick, συνεργατών και φίλων. «Θα σας κάνω μία ενημέρωση». Ξεκάθαρη προοικονομία όσων θα ακολουθήσουν για τους πρωταγωνιστές μας. Στην αρχή η πλειοψηφία αντιμετωπίζει με γέλια αυτή τη σοβαροφάνεια της διοίκησης σχετικά με την μετάβαση σε μία νέα πραγματικότητα. Σύντομα όμως τα χαμόγελα θα κοπούν και θα δώσουν τη θέση τους στην αμφισβήτηση και την μιζέρια. Διακοπές-αναγκαστική άδεια … απόλυση. Σας θυμίζει μήπως κάτι από το σήμερα; Kι όμως έχουν περάσει σχεδόν 30 χρόνια.
Επενδύουν στην εσωστρέφεια. Ρίχνουν τον σπόρο της διχόνοιας, ώστε να “βασιλεύουν” ευκολότερα. Μία φωνή απελπισίας ακούγεται να λέει βαθιά: «Πρέπει να μείνουμε ενωμένοι». Η ασυδοσία των μεγάλων αφεντικών συρρικνώνει τη δύναμη των εταιρειών, οδηγεί σε απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και τις καθιστά μαθηματικά μη βιώσιμες. Αυτό μεταφράζεται απλά σε απολύσεις, που ουσιαστικά γίνονται “εθελούσιες” με μία ελάχιστη αποζημίωση. Καταργούνται τα συνδικάτα, οι ενώσεις, το σωματείο για τα δικαιώματα. Άνθρωποι οδηγούνται στην ανεργία. «Και που θα βρεις δουλειά τώρα;».
“Bread n Roses”
Τα συνδικάτα έχουν αποδυναμωθεί, οι απεργίες εκλείπουν. Η εργοδοτική αυθαιρεσία χτυπάει κόκκινο, ωστόσο οι άνθρωποι είναι αδύναμοι να αντιδράσουν. Όχι μόνο ελλοχεύει ο κίνδυνος της εκμετάλλευσης, αλλά αυτή καταδεικνύεται με τον πιο εμφατικό τρόπο σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας. Μπορεί οι μεγάλες επιχειρήσεις να βγάζουν τεράστια κέρδη από την προσπάθειά τους, αρνούνται όμως να τους εξασφαλίσουν έναν στοιχειώδη, αξιοπρεπή μισθό και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ξαφνικά στο προσκήνιο έρχεται ένας νεαρός ακτιβιστής και προσπαθεί να οργανώσει το σώμα των καθαριστών. Δύσκολο εγχείρημα!
Επενδύει στο συναίσθημα. “Εμείς … Δικαιοσύνη”. Κάνει μία μίνι ιστορική αναδρομή. Μιλάει για το 1979, φτάνει στο παρόν του φιλμ (1999). Πόσο επίκαιρα μοιάζουν τα λόγια του είκοσι χρόνια μετά, στην εποχή της Amazon, του Facebook και των άλλων κολοσσών; Οι εργαζόμενοι είναι πολύ επιφυλακτικοί. Μοναδικό ζητούμενο αποτελεί η επιβίωση. Από την άλλη ένα αδίστακτο πρόσωπο. “Καιρός να πάρουμε νεαρές κοπέλες, να διώξουμε τις γριές. Απολύεσαι βρες άλλη δουλειά”. Καμία συμπόνοια, καμία ηθική, κανένας σεβασμός. Κι όλα αυτά από κάποιον που διαβάζει τι λέξη πειθαναγκασμός, σαν πιθηκισμός. Κάμερες παντού, τρομοκρατία, παρακολούθηση κάθε κίνησης, που μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε αφορμή για βίαιη έξοδο.
“Το μερίδιο των Αγγέλων”
Ο Ρόμπι είναι ένα νεαρό παιδί που έχει καταδικαστεί σε ποινή φυλάκισης. Γλιτώνει το κελί και του επιβάλλεται ποινή 300 ωρών κοινωνικής εργασίας. Όλα αυτά με αφορμή έναν ξυλοδαρμό που έχει τις ρίζες του σε μία οικογενειακή βεντέτα. Παράλληλα γίνεται πατέρας. «Ο γιος μας θα καβγαδίζει με τον γιο του;», τον ρωτά η κοπέλα του. Αυτός μοιάζει καθησυχαστικός κι εγγυάται για την ασφάλεια του μικρού Λουκ. Τα αδέλφια της νεαρής μητέρας όμως έχουν διαφορετική άποψη. Τον βρίσκουν και τον προειδοποιούν ναείνει μακριά της. Ο ίδιος θέλει να κάνει μία νέα αρχή, αλλά το παρελθόν του τον καταδιώκει. Οι ουλές που έχει στο πρόσωπο δεν τον αφήνουν να ορθοποδήσει. Αποδέχεσαι άραγε την μοίρα σου στην ανεργία και στο περιθώριο ή αλλάζεις και διεκδικείς ότι σου ανήκει; Μία σταγόνα ουίσκι είναι ικανή να δώσει απαντήσεις στο ερώτημα.
“Ι Daniel Blake”
Βρισκόμαστε στην Αγγλία και το Νιούκασλ. Ένας 59χρονος άντρας (Dave Johns) χρόνια στη βιοπάλη, χτίστης και ξυλουργός, θα υποστεί ένα καρδιακό επεισόδιο. Η γιατρός του απαγορεύει να δουλέψει, ωστόσο οι κρατικοί φορείς, δεν αποδέχονται την γνωμάτευση κι είναι αποφασισμένοι να του κάνουν τη ζωή δύσκολη, με όπλο την ανελέητη γραφειοκρατία. Κάπως έτσι οδηγείται σε αδιέξοδο. Δεν είναι όμως μόνο αυτός. Είναι χιλιάδες άνθρωποι, παρόμοιες περιπτώσεις. Μία ημέρα περιμένοντας στην Πρόνοια, γνωρίζει την Κέιτι, μία νεαρή διαζευγμένη γυναίκα, με δύο παιδιά. Καλλιεργείται μία σχέση ανιδιοτελούς αγάπης, που θα περάσει από πολλά στάδια, μέχρι την τελική κορύφωση και το κύκνειο άσμα. Μία Οδύσσεια που καθηλώνει.
Αντίδοτο στα παραπάνω μπορεί να είναι μόνο η ένωση των ανθρώπων, η συνεργασία, η αλληλεγγύη, η αλληλοβοήθεια, η συσπείρωση. Τι γίνεται όμως όταν έχεις όλη την καλή διάθεση κι ακούς, ” και μην μου δίνεις άλλη αγάπη Νταν, γιατί θα με διαλύσει “‘ ; Αυτός είναι ο κόσμος σήμερα. Δεν αντέχει συναισθήματα. Βαθιά πληγωμένος, φοβισμένος, αρνείται να αγαπήσει και πολύ περισσότερο να αγαπηθεί. Είναι πραγματικά σοκαριστικό να το συνειδητοποιείς.
“Δυστυχώς Απουσιάζατε”
Ξεκινάει εκεί ακριβώς που μας άφησε με το “Ι, Daniel Blake” και διεισδύει στα άδυτα της οικογένειας για να εξερευνήσει πόσο έχει διαβρώσει τις σχέσεις μεταξύ των μελών της ο φιλελευθερισμός κι η οικονομική κρίση. Μία ταινία για την εργατική τάξη, για τους απόκληρους του συστήματος, που είναι αναγκασμένοι να υπομείνουν τα πάνδεινα για να ξημερώσει και το επόμενο πρωί.
Ο σύζυγος οδηγός σε εταιρεία διανομής, η μητέρα κάτι ανάμεσα σε κοινωνικό λειτουργό και κατ΄οίκον νοσοκόμα. Ένας διαρκής αγώνας με τεράστιο αντίκτυπο στην καθημερινότητά τους. Για το μεσημεριανό φαγητό, για την κοινωνική ασφάλιση, για τα παιδιά. Ατέλειωτες ώρες απουσίας από το σπίτι, συγκρούσεις στο εργασιακό περιβάλλον, εκμετάλλευση. Πρέπει όμως τελειώνοντας την βάρδια να απορροφήσεις τους κραδασμούς και να γυρίσεις σπίτι ένας άλλος άνθρωπος. Πόσο να αντέξεις; Θα βρεθείς και πάλι στο σημείο μηδέν.
➪ Διαβάστε ακόμα: Κεν Λόουτς: «Πολλές φορές σκέφτομαι ότι είμαι ένα από τα άλλοθι του συστήματος»
Νικητής του Χρυσού Φοίνικα των Καννών δύο φορές (“Ο Άνεμος Χορεύει το Κριθάρι”, “Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ”) ο Κεν Λόουτς κάνει σινεμά για να μη σιωπήσει ποτέ η φωνή των αδυνάτων αυτού του κόσμου. Τον απασχολεί τόσο η ιστορία, όσο κι η επικαιρότητα. Δεν παραμένει αγκυλωμένος σε ρομαντισμούς προηγούμενων ετών και εποχών και προσπαθεί να βρίσκεται με το έργο του πάντα στην πρώτη γραμμή. Ο Πολιτισμός και το σινεμά άλλωστε έχουν πέρα από ψυχαγωγικό κι έναν κοινωνικοπαιδευτικό ρόλο.
“Ο Άνεμος Χορεύει το Κριθάρι”
Λυρικός τίτλος για μία κυνική πραγματικότητα που διατρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα μία ολόκληρη χιλιετία. 1920 Ιρλανδία. Μαγευτική φύση, αίσθημα ελευθερίας ξεχειλίζει στα απόκρημνα βουνά, το σκηνικό όμως που έχει διαμορφωθεί εντελώς διαφορετικό. Στο κεντρικό φόντο τοποθετούνται τα παιδιά. Από τη μία και την άλλη πλευρά. Συνειρμικά το μυαλό μου κυλάει στο “Land of Mine” του Μάρτιν Ζέντβλιτ που ακολούθησε χρονικά. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με τη δίνη της φρίκης των αλλεπάλληλων συρράξεων. Μία σειρά από αβάσταχτες απώλειες κι ένας αιματοβαμμένος κύκλος που δεν κλείνει ποτέ. Η ανακωχή ισοδυναμεί με αφορμή για γιορτή, ωστόσο το πρωί θα τους βρει όλους και πάλι στα άκρα, με την αγάπη και τον έρωτα να δίνουν τη θέση τους στην οργή και τον πόνο.
Δεν έχουν σημασία τα πρόσωπα και τα ονόματα. Ένας άνθρωπος που βιώνει αυτήν την κατάσταση είναι ήδη νεκρός. Όταν οπλίζεις είναι θέμα χρόνου η “ρώσικη ρουλέτα” να σταματήσει σε σένα. Ο πόλεμος είναι τρομερά σκληρός όταν τον βιώνεις και δεν τον γνωρίζεις ως video game στην τηλεόραση και τον υπολογιστή. Δεν υπάρχουν όρια. Αδελφός σκοτώνει αδελφό στον βωμό του μίσους. Mία χώρα στο όρια, μία πόλη στα όρια, διχοτόμησή της ισοδυναμεί με καταστροφή. Κι είναι τεράστια υπόθεση όταν ένας Άγγλος αποφασίζει να θυμίσει σε έναν Ιρλανδό την ιστορία του.
“Jimmy΄s Hall”
Τζίμυ Γκράλτον. Μία αντισυμβατική φιγούρα που είναι αποφασισμένη να έρθει σε κόντρα με το υπάρχον κατεστημένο. Μετά από έναν ιδιαίτερα επώδυνο εμφύλιο σπαραγμό είναι αφοσιωμένος σε μία καινοτομία, να φέρει μαζί με τους δυναμικούς συνοδοιπόρους του μία νότα πολιτισμού στην περιοχή που κατοικεί. Σύντομα όμως οι συνθήκες θα τον φέρουν στην Νέα Υόρκη ως πολιτικό μετανάστη. Το να είσαι κομμουνιστής εκείνη την εποχή ήταν σαν να διέπρατες το μεγαλύτερο έγκλημα. Περίπου δέκα χρόνια μετά επιστρέφει στον “τόπο του εγκλήματος”. Φέρνει μαζί του βινύλια τζαζ και σουίνγκ κι είναι αποφασισμένος να ζήσει ήσυχα με την ηλικιωμένη μητέρα του. Κάτι είχε αφήσει όμως στην μέση.
Καλλιεργήθηκε η εικόνα ενός ειδώλου, του αρχηγού. Η αποχώρησή του άφησε εκκρεμότητες και ανοιχτούς λογαριασμούς. Τώρα που είναι πίσω, οι “πιστοί” του θέλουν το πολιτιστικό κέντρο να πάρει σάρκα κι οστά. Φυσάει αέρας αλλαγής. Γνωρίζουν άπαντες πως θα βρεθούν αρκετά εμπόδια στην πορεία. Δεν είναι τόσο οι πολιτικοί αντίπαλοι όσο η πανίσχυρη εκκλησία. «Αντίπαλοί μας οι αφέντες κι οι ιερείς». Σκοταδισμός. «Δε θα ανεχτώ από ένα κομμουνιστή να επέμβει στην ενορία μου». Αναβιώνει μία αιώνια ταξική πάλη. Η φτώχεια των τίμιων εργατών από την μία και το κεφάλαιο με το κλήρο από την άλλη. «Οι επίσκοποι καραδοκούν κι έχουν στο τσεπάκι τους την κυβέρνηση».
“Land and Freedom”
Τα γεγονότα εκτυλίσσονται στην επαρχία της Καταλονίας στο μακρινό 1936. Από την μία οι φασίστες του Φράνκο, από την άλλη οι δημοκρατικοί πολίτες που αγωνίζονται για το δικαίωμα στην ελευθερία. Πλήθος ανθρώπων (Διεθνείς Ταξιαρχίες) συρρέει από ολόκληρο τον κόσμο εθελοντικά στο πλευρό των συντρόφων. Εμείς παρακολουθούμε τη διαδρομή ενός Βρετανού, μέλους του κομμουνιστικού κόμματος που αφήνει πίσω την αγαπημένη του και πηγαίνει να αγωνιστεί για μέγιστα ιδανικά κι αξίες. Στην αρχή όλα μοιάζουν ιδανικά. Όσο όμως ο καιρός περνάει η κατάσταση περιπλέκεται ολοένα και περισσότερο.
Κομβικό θεωρείται από τους ιστορικούς το έτος 1937 τότε αρχίζουν τα πρώτα σύννεφα στις σχέσεις των αγωνιστών. Μέρα με την ημέρα η εμπιστοσύνη κλονίζεται. Η κομμουνιστική κοινότητα θέλει το πάνω χέρι κι έρχεται σε ρήξη με τους “αντάρτες” του POUM. Η διαχρονική γάγγραινα με φόντο ονειρικές ουτοπίες ψαλιδίζει και πάλι τις πιθανότητες ολικής ανατροπής του σκηνικού κι επιτυχίας. Οι μέχρι πρότινος πρωταγωνιστές οδηγούνται σε παράκρουση. Αντιλαμβάνονται την ματαιότητα των θυσιών τους και καλούνται να συμβιβαστούν για να επιβιώσουν. «Πολεμήσαμε για το τίποτα».
“The Navigators”
Ακολουθούμε τη διαδρομή του Paul και του Mick, συνεργατών και φίλων. «Θα σας κάνω μία ενημέρωση». Ξεκάθαρη προοικονομία όσων θα ακολουθήσουν για τους πρωταγωνιστές μας. Στην αρχή η πλειοψηφία αντιμετωπίζει με γέλια αυτή τη σοβαροφάνεια της διοίκησης σχετικά με την μετάβαση σε μία νέα πραγματικότητα. Σύντομα όμως τα χαμόγελα θα κοπούν και θα δώσουν τη θέση τους στην αμφισβήτηση και την μιζέρια. Διακοπές-αναγκαστική άδεια … απόλυση. Σας θυμίζει μήπως κάτι από το σήμερα; Kι όμως έχουν περάσει σχεδόν 30 χρόνια.
Επενδύουν στην εσωστρέφεια. Ρίχνουν τον σπόρο της διχόνοιας, ώστε να “βασιλεύουν” ευκολότερα. Μία φωνή απελπισίας ακούγεται να λέει βαθιά: «Πρέπει να μείνουμε ενωμένοι». Η ασυδοσία των μεγάλων αφεντικών συρρικνώνει τη δύναμη των εταιρειών, οδηγεί σε απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και τις καθιστά μαθηματικά μη βιώσιμες. Αυτό μεταφράζεται απλά σε απολύσεις, που ουσιαστικά γίνονται “εθελούσιες” με μία ελάχιστη αποζημίωση. Καταργούνται τα συνδικάτα, οι ενώσεις, το σωματείο για τα δικαιώματα. Άνθρωποι οδηγούνται στην ανεργία. «Και που θα βρεις δουλειά τώρα;».
“Bread n Roses”
Τα συνδικάτα έχουν αποδυναμωθεί, οι απεργίες εκλείπουν. Η εργοδοτική αυθαιρεσία χτυπάει κόκκινο, ωστόσο οι άνθρωποι είναι αδύναμοι να αντιδράσουν. Όχι μόνο ελλοχεύει ο κίνδυνος της εκμετάλλευσης, αλλά αυτή καταδεικνύεται με τον πιο εμφατικό τρόπο σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας. Μπορεί οι μεγάλες επιχειρήσεις να βγάζουν τεράστια κέρδη από την προσπάθειά τους, αρνούνται όμως να τους εξασφαλίσουν έναν στοιχειώδη, αξιοπρεπή μισθό και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ξαφνικά στο προσκήνιο έρχεται ένας νεαρός ακτιβιστής και προσπαθεί να οργανώσει το σώμα των καθαριστών. Δύσκολο εγχείρημα!
Επενδύει στο συναίσθημα. “Εμείς … Δικαιοσύνη”. Κάνει μία μίνι ιστορική αναδρομή. Μιλάει για το 1979, φτάνει στο παρόν του φιλμ (1999). Πόσο επίκαιρα μοιάζουν τα λόγια του είκοσι χρόνια μετά, στην εποχή της Amazon, του Facebook και των άλλων κολοσσών; Οι εργαζόμενοι είναι πολύ επιφυλακτικοί. Μοναδικό ζητούμενο αποτελεί η επιβίωση. Από την άλλη ένα αδίστακτο πρόσωπο. “Καιρός να πάρουμε νεαρές κοπέλες, να διώξουμε τις γριές. Απολύεσαι βρες άλλη δουλειά”. Καμία συμπόνοια, καμία ηθική, κανένας σεβασμός. Κι όλα αυτά από κάποιον που διαβάζει τι λέξη πειθαναγκασμός, σαν πιθηκισμός. Κάμερες παντού, τρομοκρατία, παρακολούθηση κάθε κίνησης, που μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε αφορμή για βίαιη έξοδο.
“Το μερίδιο των Αγγέλων”
Ο Ρόμπι είναι ένα νεαρό παιδί που έχει καταδικαστεί σε ποινή φυλάκισης. Γλιτώνει το κελί και του επιβάλλεται ποινή 300 ωρών κοινωνικής εργασίας. Όλα αυτά με αφορμή έναν ξυλοδαρμό που έχει τις ρίζες του σε μία οικογενειακή βεντέτα. Παράλληλα γίνεται πατέρας. «Ο γιος μας θα καβγαδίζει με τον γιο του;», τον ρωτά η κοπέλα του. Αυτός μοιάζει καθησυχαστικός κι εγγυάται για την ασφάλεια του μικρού Λουκ. Τα αδέλφια της νεαρής μητέρας όμως έχουν διαφορετική άποψη. Τον βρίσκουν και τον προειδοποιούν ναείνει μακριά της. Ο ίδιος θέλει να κάνει μία νέα αρχή, αλλά το παρελθόν του τον καταδιώκει. Οι ουλές που έχει στο πρόσωπο δεν τον αφήνουν να ορθοποδήσει. Αποδέχεσαι άραγε την μοίρα σου στην ανεργία και στο περιθώριο ή αλλάζεις και διεκδικείς ότι σου ανήκει; Μία σταγόνα ουίσκι είναι ικανή να δώσει απαντήσεις στο ερώτημα.
“Ι Daniel Blake”
Βρισκόμαστε στην Αγγλία και το Νιούκασλ. Ένας 59χρονος άντρας (Dave Johns) χρόνια στη βιοπάλη, χτίστης και ξυλουργός, θα υποστεί ένα καρδιακό επεισόδιο. Η γιατρός του απαγορεύει να δουλέψει, ωστόσο οι κρατικοί φορείς, δεν αποδέχονται την γνωμάτευση κι είναι αποφασισμένοι να του κάνουν τη ζωή δύσκολη, με όπλο την ανελέητη γραφειοκρατία. Κάπως έτσι οδηγείται σε αδιέξοδο. Δεν είναι όμως μόνο αυτός. Είναι χιλιάδες άνθρωποι, παρόμοιες περιπτώσεις. Μία ημέρα περιμένοντας στην Πρόνοια, γνωρίζει την Κέιτι, μία νεαρή διαζευγμένη γυναίκα, με δύο παιδιά. Καλλιεργείται μία σχέση ανιδιοτελούς αγάπης, που θα περάσει από πολλά στάδια, μέχρι την τελική κορύφωση και το κύκνειο άσμα. Μία Οδύσσεια που καθηλώνει.
Αντίδοτο στα παραπάνω μπορεί να είναι μόνο η ένωση των ανθρώπων, η συνεργασία, η αλληλεγγύη, η αλληλοβοήθεια, η συσπείρωση. Τι γίνεται όμως όταν έχεις όλη την καλή διάθεση κι ακούς, ” και μην μου δίνεις άλλη αγάπη Νταν, γιατί θα με διαλύσει “‘ ; Αυτός είναι ο κόσμος σήμερα. Δεν αντέχει συναισθήματα. Βαθιά πληγωμένος, φοβισμένος, αρνείται να αγαπήσει και πολύ περισσότερο να αγαπηθεί. Είναι πραγματικά σοκαριστικό να το συνειδητοποιείς.
“Δυστυχώς Απουσιάζατε”
Ξεκινάει εκεί ακριβώς που μας άφησε με το “Ι, Daniel Blake” και διεισδύει στα άδυτα της οικογένειας για να εξερευνήσει πόσο έχει διαβρώσει τις σχέσεις μεταξύ των μελών της ο φιλελευθερισμός κι η οικονομική κρίση. Μία ταινία για την εργατική τάξη, για τους απόκληρους του συστήματος, που είναι αναγκασμένοι να υπομείνουν τα πάνδεινα για να ξημερώσει και το επόμενο πρωί.
Ο σύζυγος οδηγός σε εταιρεία διανομής, η μητέρα κάτι ανάμεσα σε κοινωνικό λειτουργό και κατ΄οίκον νοσοκόμα. Ένας διαρκής αγώνας με τεράστιο αντίκτυπο στην καθημερινότητά τους. Για το μεσημεριανό φαγητό, για την κοινωνική ασφάλιση, για τα παιδιά. Ατέλειωτες ώρες απουσίας από το σπίτι, συγκρούσεις στο εργασιακό περιβάλλον, εκμετάλλευση. Πρέπει όμως τελειώνοντας την βάρδια να απορροφήσεις τους κραδασμούς και να γυρίσεις σπίτι ένας άλλος άνθρωπος. Πόσο να αντέξεις; Θα βρεθείς και πάλι στο σημείο μηδέν.
➪ Διαβάστε ακόμα: Κεν Λόουτς: «Πολλές φορές σκέφτομαι ότι είμαι ένα από τα άλλοθι του συστήματος»
