Οι Νύχτες Πρεμιέρας έχουν καθιερωθεί ως ένας από τους πιο αγαπημένους θεσμούς του κινηματογραφικού φθινοπώρου στην Αθήνα φέρνοντας κάθε χρόνο στο κοινό ταινίες που συζητούνται διεθνώς, βραβεύονται στα μεγαλύτερα Φεστιβάλ και συχνά ανοίγουν τον δρόμο για την οσκαρική κούρσα. Στην 31η διοργάνωση, το πρόγραμμα αποδεικνύεται πιο τολμηρό και πολυσυλλεκτικό από ποτέ παρά τις οικονομικές δυσκολίες: από ποιητικές ελεγείες και πολιτικά φορτισμένα ντοκιμαντέρ μέχρι σατιρικά θρίλερ και σύγχρονες παραβολές, το σινεμά εδώ δεν είναι απλώς ψυχαγωγία, αλλά ένας καθρέφτης της εποχής μας. Μέσα σε αυτό το πλούσιο κινηματογραφικό πανόραμα, πέντε ταινίες ξεχωρίζουν για τη δύναμη της αφήγησής τους και τη συγκινησιακή τους ένταση. 

“Ο ήχος της πτώσης”, της Mascha Schilinski 
Ένα αγρόκτημα στη γερμανική επαρχία γίνεται ο κοινός τόπος στα μαρτυρολόγια τεσσάρων κοριτσιών, οι ιστορίες των οποίων διατρέχουν ολόκληρο τον εικοστό αιώνα. Ο χρόνος γίνεται καταλύτης σε ένα κινηματογραφικό ποίημα το οποίο εξετάζει το διαγενεακό τραύμα που επέβαλε η πατριαρχία, διατρέχει ιλιγγιωδώς την απόσταση από το ψυχόδραμα στον νατουραλισμό κι από το φεμινιστικό διήγημα στην ελεγεία και συντάσσει ένα συγκλονιστικό σχόλιο για τη γυναικεία φύση και τη θέση του σε ό,τι έχουμε μάθει να διαβάζουμε ως Ιστορία. Για τις μητέρες, τις κόρες, τις αδερφές, τα ανώνυμα φαντάσματα που στοιχειώνουν πεισματικά τις σελίδες της. Αναγγελία ενός μεγάλου σκηνοθετικού ταλέντου στο πρόσωπο της Μάσα Σιλίνσκι, σινεμά περίτεχνης σύνθεσης και υψηλής αισθητικής, το «Sound of Falling» κέρδισε το Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών, αποτελεί την επίσημη υποβολή της Γερμανίας στα προσεχή Όσκαρ και για πολλούς είναι μια από τις καθοριστικές ταινίες της χρονιάς. 

“Η τούρτα του Προέδρου”, της Hasan Hadi 
Βρισκόμαστε στο Ιράκ του 1990 και ένα 8χρονο κοριτσάκι, που ζει φτωχικά αλλά όλο αγάπη με την ηρωική γιαγιά του, επιλέγεται μέσα από όλα τα παιδιά στο σχολείο και υποχρεώνεται να φτιάξει μια τούρτα προς τιμήν του προέδρου της χώρας, Σαντάμ Χουσεΐν. Πρόκειται για μια ετήσια παράδοση που αν δεν τηρηθεί τιμωρείται αυστηρά και συχνά απάνθρωπα. Και έτσι ξεκινά μια οδύσσεια του παραλόγου, που θα οδηγήσει το κοριτσάκι και τη γιαγιά του από το χωριό στην πόλη, χωρίς χρήματα, με σοβαρές ελλείψεις από τρόφιμα στα ράφια των καταστημάτων, με τον χρόνο να κυλά όμως εις βάρος τους. Και το πανέμορφο ντεμπούτο του Χασάν Χαντί φιλτράρει όλη την παραφροσύνη μιας χώρας υπό καθεστώς δικτατορίας και πολέμου μέσα από τα αθώα και τρυφερά μάτια ενός παιδιού το οποίο αγωνίζεται να καταλάβει τον σκληρό κόσμο γύρω του. Η ταινία κέρδισε πανηγυρικά τη Χρυσή Κάμερα και Βραβείο Κοινού στο Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών του Φεστιβάλ Καννών, ενώ αποτελεί και την επίσημη πρόταση του Ιράκ για τα προσεχή Όσκαρ. 

“Χρήσιμα Φαντάσματα”, του Ratchapoom Boonbunchachoke 
Μην αντέχοντας άλλο τη σκόνη που τον περιβάλλει ένας νεαρός αγοράζει μια ηλεκτρική σκούπα, αλλά το βράδυ ξυπνάει από… τον βήχα της. Ο τεχνικός που έρχεται να την επισκευάσει του αφηγείται την απόκοσμη ιστορία της Νατ, μιας γυναίκας που πέθανε από λοίμωξη του αναπνευστικού, αλλά το πνεύμα της επέστρεψε σε μια σκούπα για να σώσει τον πολυαγαπημένο της σύζυγο. Όμως τα εν λόγω φαντάσματα είναι μόνο η αρχή σε μια ιδιοφυή σάτιρα φαντασίας και τρόμου, που ισορροπεί αριστουργηματικά ανάμεσα στο χιουμοριστικό και το μακάβριο. Κι αν η σύνοψη ακούγεται σαν μια ιστορία αγάπης στα χνάρια του «Αόρατου Εραστή», το σενάριο κι η θεσπέσια υπαινικτική σκηνοθεσία φέρνουν το «Χρήσιμο Φάντασμα» πιο κοντά σε μια αυθάδη, queer και ευφάνταστη εκδοχή των «Παρασίτων». Μεγάλο Βραβείο στην Εβδομάδα Κριτικής του 78ου Φεστιβάλ των Καννών. 

“Ο μύθος του Σιλιάν”, της Tamara Kotevska 
Το 2019, η Ταμάρα Κοτέφσκα συν-σκηνοθετούσε τη «Γη του Άγριου Μελιού», μια ταινία φαινόμενο που, εκτός από διεθνή απήχηση, κέρδιζε και δύο υποψηφιότητες στα Όσκαρ (Καλύτερου Ντοκιμαντέρ και Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας), πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού όπου μια ταινία τεκμηρίωσης κατόρθωνε κάτι τέτοιο. Έξι χρόνια μετά, η Κοτέφσκα παραδίδει ένα ακόμη μικρό αριστούργημα. Ξεκινώντας από ένα λαϊκό μύθο του 17ου αιώνα, για μια πατρική κατάρα που μεταμορφώνει ένα γιό σε πελαργό και τον εξορίζει από τον κόσμο των ανθρώπων, το φιλμ ταυτίζει απροσδόκητα το παραμύθι με τη σημερινή πραγματικότητα ενός εξηντάρη αγρότη ο οποίος βλέπει τη δουλειά του να χάνεται και τα μέλη της οικογένειάς του να γίνονται οικονομικοί μετανάστες στο εξωτερικό. Ωστόσο λίγη ελπίδα εμφανίζεται μαγικά στη ζωή του με τη μορφή ενός τραυματισμένου πελαργού τον οποίο ο άντρας βρίσκει και περιθάλπει. Και η στοργική σχέση που αναπτύσσει με το πληγωμένο πτηνό γίνεται παρηγοριά στη μοναξιά του και απόδειξη της αγάπης ως μοναδικού συνδετικού κρίκου ανάμεσα σε όλα τα πλάσματα αυτού του σκληρού κόσμου. Ανοίγοντας κι αυτή διάπλατα τα σκηνοθετικά της φτερά, η Κοτέφσκα απογειώνει το ντοκιμαντέρ της στη σφαίρα της καθαρής ποίησης. Επίσημη πρόταση της Βόρειας Μακεδονίας για τα προσεχή Όσκαρ. 

“Κράτα τη ψυχή στο χέρι και περπάτα”, της Sepideh Farsi 
Αποκλεισμένη από τη Γάζα η ιρανικής καταγωγής σκηνοθέτις εμπιστεύεται την Φατμά, μια χαρισματική Παλαιστίνια φωτορεπόρτερ, για τις ανταποκρίσεις της από την εμπόλεμη ζώνη. Οι μεταξύ τους βιντεοκλήσεις που διήρκεσαν σχεδόν έναν έτος, αποτελούν ένα συγκλονιστικό χρονικό με φόντο μια αδιανόητη καταστροφή, αλλά με την ελπίδα και την ακατανίκητη αισιοδοξία της Φατμά πάντα σε πρώτο πλάνο. Τον Απρίλιο του 2025, κι αφού oι παραγωγοί είχαν ενημερωθεί για την επιλογή της ταινίας τους στο Φεστιβάλ Καννών, τυφλά βαλλιστικά πυρά ήρθαν να υπενθυμίσουν πως όσα βλέπουμε στις οθόνες είναι μια δεσμίδα φωτός μακριά. Πραγματικό ορόσημο για την εποχή μας, το ντοκιμαντέρ υπογραμμίζει την ανάγκη της καταγραφής τους και τη σημασία, αν όχι την ευθύνη του να υψώνει κανείς τη φωνή του πάνω από τον εκκωφαντικό θόρυβο των εκρήξεων. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.