Τα φθινοπωρινά φεστιβάλ κινηματογράφου (Βενετία, Τέλιουραϊντ, Τορόντο) δεν είναι απλώς η εισαγωγή στη σεζόν των Όσκαρ, αποτελούν μία μεγάλη γιορτή του σινεμά, εκεί όπου δοκιμάζονται οι αντοχές της τέχνης απέναντι στον χρόνο και τις μόδες. Εκεί όπου γεννιούνται οι ταινίες που θα συζητηθούν για μήνες, που θα συγκινήσουν, θα σοκάρουν, θα εμπνεύσουν και φέτος μέσα από την καταιγίδα προβολών, 5 έργα ξεχώρισαν (που δεν ακούστηκαν πολύ) σαν πολύτιμα διαμάντια, αποδεικνύοντας ότι η δύναμη του κινηματογράφου παραμένει ακέραιη 

“Ηamnet” – O Σαίξπηρ του πόνου και της γέννησης 
Η νέα ταινία της Κλόε Ζάο μεταφέρει το μυθιστόρημα της Ματζί Ο’Φάρελ στη μεγάλη οθόνη. Δεν είναι απλώς ένα βιογραφικό δράμα. Είναι ένα σπαρακτικό κατηγορητήριο για την απώλεια και ταυτόχρονα ένας ύμνος στη γέννηση. Ο θάνατος του μοναδικού γιου του Ουίλιαμ Σαίξπηρ και της Αν Χάθαγουεϊ γίνεται το νήμα που συνδέει τη δημιουργία της τραγωδίας “Άμλετ” με την ίδια την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Η ταινία μας θυμίζει ότι κάθε φορά που δημιουργούμε κάτι (ένα παιδί, ένα έργο τέχνης, μια ιδέα) παραδίδουμε ένα κομμάτι μας στον κόσμο, εκτός ελέγχου, εκτεθειμένο, ζωντανό. Η βία και η ομορφιά της ζωής συναντιούνται εδώ με τρόπο που συνθλίβει και ταυτόχρονα λυτρώνει. 

“Obsession” – Όταν η ευχή γίνεται κατάρα 
Ο Γιουτιούμπερ Κάρι Μπάρκερ κάνει το απίστευτο: από φάρσες στο διαδίκτυο περνά στην κορυφή του τρόμου με το “Obsession”. Ένας ντροπαλός υπάλληλος μουσικού καταστήματος αγοράζει ένα παλιό παιχνίδι-φυλαχτό, το “Οne Wish Willow” που υπόσχεται να πραγματοποιεί μια ευχή. Από εκεί και πέρα η πραγματικότητα ξεδιπλώνεται με ένα μπαράζ βίας, ειρωνείας και γέλιου που κόβει την ανάσα. Ο Μπάρκερ βαδίζει στα χνάρια του Πιλ (“Get Out”) και του Κρέγκερ (“Βarbarian”), αλλά χαράζει δική του πορεία: οι δυνάμεις του κακού δεν χρειάζονται επεξηγήσεις. Το πραγματικό τέρας είναι ο τρόπος που οι άνθρωποι αντιδρούν, παραπαίοντας ανάμεσα στην απελπισία και τον ναρκισσισμό. Ένας εφιάλτης που μας κοιτάζει με το πιο ειρωνικό του χαμόγελο. 

“Τhe Tale of Silyan” – To παραμύθι ενός κόσμου που πεθαίνει  
Η Ταμάρα Κοτέφσκα, γνωστή από το “Honeyland” επιστρέφει με ένα ντοκιμαντέρ που μοιάζει με παραβολή για την αγροτική ζωή στη Βόρεια Μακεδονία που καταρρέει κάτω από τις πιέσεις της παγκόσμιας οικονομίας. Ο Νίκολα και η οικογένειά του βλέπουν τις καλλιέργειές τους να σαπίζουν, αφού η πώλησή τους δεν βγάζει κανένα κέρδος. Η γη που κάποτε τους έθρεφε γίνεται βάρος και τότε εμφανίζεται ένας πελαργός (συμβολικός, παραμυθένιος, σχεδόν μυθικός) να του κρατήσει συντροφιά. Ο παραλληλισμός με τον παλιό μακεδονικό μύθο είναι συγκλονιστικός: ο άνθρωπος που μένει μόνος βρίσκει στον πελαργό την τελευταία του γέφυρα με τον κόσμο. Μια ταινία-ποίημα που ισορροπεί ανάμεσα στο στιγμιαίο και στο αιώνιο. 

“Τhe Testament of Ann Lee” – H επανάσταση ως μουσικό έργο 
Η Μόνα Φάστβολντ και ο Μπρέιντι Κόρμπετ καταθέτουν ένα έργο που μοιάζει ταυτόχρονα βιογραφία, προσευχή και μιούζικαλ. Η ιστορία της Ανν Λι, της Μαντσιουνιανής κήρυκα που ίδρυσε τους Σέικερς στην Αμερική και πίστευε ότι ήταν η θηλυκή ενσάρκωση του Χριστού μετατρέπεται σε μια μανία δημιουργίας. Δεν πρόκειται απλώς για καταγραφή μιας θρησκευτικής αίρεσης, αλλά για έναν ύμνο στη δύναμη των γυναικών να χτίζουν νέους κόσμους κόντρα σε όλους. Όπως και στο “Brutalist” έτσι κι εδώ ο Κόρμπετ φτιάχνει μια εναλλακτική πρόταση για το πως γυρίζεται ο κινηματογράφος: με πίστη, με εμμονή, με το θάρρος να δημιουργείς ένα “ουτοπικό” έργο σε έναν κυνικό κόσμο. 

“Cover-Up” – Η αλήθεια ως πεδίο μάχης 
Η Λόρα Πόιτρας, δημιουργός του “Citizenfour” στρέφει τον φακό της στον εμβληματικό δημοσιογράφο Σέιμουρ Χερς. Από το Βιετνάμ μέχρι τη Γάζα, ο Χερς αφιέρωσε τη ζωή του στην αποκάλυψη εγκλημάτων που η Αμερική θα προτιμούσε να ξεχάσει. Το ντοκιμαντέρ “Cover-Up” δεν είναι απλώς μια καταγραφή της καριέρας του, αλλά ένας καθρέφτης μιας χώρας που χτίζει την ισχύ της πάνω σε σκιές και μυστικά. Η Πόιτρας δείχνει πως η αλήθεια στην Αμερική του χθες και του σήμερα δεν είναι ποτέ ουδέτερη: είναι αντικείμενο μάχης, εργαλείο εξουσίας, πηγή φόβου. Το αποτέλεσμα είναι ίσως η πιο βαθιά και οδυνηρή δουλειά της μέχρι τώρα. 

Από τον Σαίξπηρ που θρηνεί τον γιο του μέχρι τον πελαργό που συντροφεύει έναν εγκαταλειμμένο αγρότη, από την ευχή που γίνεται εφιάλτης μέχρι τη γυναίκα-Χριστό και τον ρεπόρτερ που τα βάζει με μια αυτοκρατορία οι ταινίες αυτές έχουν κάτι κοινό: θυμίζουν γιατί το σινεμά είναι ακόμη ζωντανό, γιατί μπορεί να αγγίξει την ψυχή μας, να μας τρομάξει, να μας αφυπνίσει. Στον κόσμο των άπειρων σειρών, των βίντεο των 30 δευτερολέπτων, των αλγορίθμων που καταναλώνουν τα πάντα, ο κινηματογράφος εξακολουθεί να είναι το μέρος όπου μια ιστορία μπορεί να σε αλλάξει. 

Αυτό είναι η σημαντικότερη υπενθύμιση των φθινοπωρινών Φεστιβάλ: ότι ακόμη και μέσα στην κρίση, στη βιομηχανία που σπαράσσεται από οικονομικά και τεχνολογικά αδιέξοδα υπάρχουν δημιουργοί που τολμούν. Δεν αρκούνται στο να διηγούνται, επιδιώκουν να συγκλονίσουν. Οι πέντε αυτές ταινίες με τις διαφορές τους, με τις υπερβολές τους, με τις σιωπές τους, είναι αποδείξεις πως η μεγάλη οθόνη εξακολουθεί να είναι το πιο δυνατό παράθυρο στον κόσμο. 

*Με στοιχεία από το IndieWire. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.