Ο κινηματογραφικός φακός έχει πάντα μια ιδιαίτερη αγάπη για τις ερήμους και τις απέραντες εκτάσεις τους. Ο ήλιος, αμείλικτος και ανελέητος, λούζει τα τοπία αυτά με μια έντονη λάμψη, κάνοντάς τα εντυπωσιακά αλλά συχνά επικίνδυνα. Η έρημος, με τις αμμοθύελλες και την επιβλητική της παρουσία, έχει καταγραφεί σε αμέτρητες ταινίες, δημιουργώντας εικόνες που προκαλούν δέος.
Όταν το «Δόκτωρ Ζιβάγκο» του Ντέιβιντ Λιν κυκλοφόρησε στις αίθουσες, ο κριτικός της εφημερίδας London Evening Standard έγραψε ότι η ταινία «κάνει για το χιόνι αυτό που ο Λώρενς της Αραβίας έκανε για την άμμο». Ο «Λώρενς της Αραβίας», με την εμβληματική του παρουσία στην έρημο, παραμένει η πιο αναγνωρίσιμη ταινία που αφηγείται ιστορίες κάτω από τον καυτό ήλιο της ερήμου.
Οι ερημικές τοποθεσίες παρέχουν στους σκηνοθέτες την ευκαιρία να αφηγηθούν ιστορίες για ήρωες που βρίσκονται αντιμέτωποι με τις ακραίες συνθήκες της φύσης. Ιστορίες για ανθρώπους που αγωνίζονται να επιβιώσουν, που ξεπερνούν τα όριά τους και βρίσκονται απομονωμένοι από τον πολιτισμό, αναδεικνύοντας τις πιο αγνές και σφοδρές μορφές επιβίωσης.
Καθώς σύμφωνα με προβλέψεις γνωστού περιβαλλοντολόγου, η θερμοκρασία της Αθήνας θα ανέβει κατά τουλάχιστον 1,5 έως 2 βαθμούς Κελσίου, «τα καλοκαίρια θα είναι ακόμα πιο ξηρά, ενώ κατά τη διάρκεια του καύσωνα η θερμοκρασία του αέρα θα βρίσκεται κοντά στους 39 βαθμούς. Η Αθήνα θα γίνει Κάιρο». Και αν βγήκατε έξω κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων μηνών, μάλλον το ξέρετε ήδη αυτό. Έτσι, εν αναμονή του άνυδρου μέλλοντος (λίγο ξηρό χιούμορ για εσάς), ορίστε οι 10 καλύτερες ταινίες που διαδραματίζονται στην έρημο!
1. Απληστία – Greed (1924)
Το magnum opus του μετρ του βωβού κινηματογράφου Έριχ φον Στροχάιμ, “Απληστία”, διαδραματίζεται στις αρχές του 20ου αιώνα στο Σαν Φρανσίσκο και μιλάει για σχέσεις που καταστρέφονται από την απληστία μετά από τη νίκη ενός λαχείου. Το έργο, που μεταφέρθηκε από το μυθιστόρημα McTeague του Φρανκ Νόρις του 1899, ήταν ένα τολμηρό πείραμα φυσικού και ψυχολογικού ρεαλισμού, που στην κορύφωσή του το συνεργείο έκανε γυρίσματα στις απαγορευμένες πεδιάδες του Μπαντγουότερ της Κοιλάδας του Θανάτου – ένα από τα πιο καυτά μέρη του κόσμου.
Όπως ανέφερε τότε η τοπική εφημερίδα The Inyo Independent:
«Η θερμοκρασία έφτανε τους 130 βαθμούς υπό σκιά και η θερμική ακτινοβολία από την καυτή, ηλιοκαμένη άμμο της ερήμου έκαιγε τα παντελόνια των ανδρών μέχρι και τα γόνατά τους, οπότε πολλοί αναγκάστηκαν να τυλίξουν επιδέσμους γύρω από τις γάμπες τους ώστε να μην ακουμπάει το ύφασμα στο δέρμα τους και να καίγονται».
2. Η Μούμια (Τhe Mummy) (1999)
Το “The Mummy” του 1999, το οποίο φαινομενικά παρουσιάζεται ως ριμέικ της κλασικής ταινίας τρόμου του 1932, ήταν η ταινία που εκτόξευσε την καριέρα του Brendan Fraser. Η ιστορία ακολουθεί τον απατεώνα και τυχοδιώκτη Ρικ Ο’Κόνελ, ο οποίος συνοδεύει έναν Αιγυπτιολόγο και την αδελφή της στην αναζήτηση της χαμένης πόλης Χαμουνάπτρα. Εκεί, καταφέρνουν να ξυπνήσουν κατά λάθος τον αρχιερέα Ιμχοτέπ, που είχε καταραστεί από τον Φαραώ. Ο Ιμχοτέπ επιστρέφει στη ζωή, και μόνο ο Ρικ και η παρέα του μπορούν να τον σταματήσουν. Η ταινία έγινε τεράστια επιτυχία, δημιουργώντας δύο ακόμη συνέχειες και καθιστώντας τον Fraser γνωστό στο ευρύ κοινό. Παρά την εμβληματική του ερμηνεία, δεν ήταν η πρώτη επιλογή για τον ρόλο του Ρικ. Ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο, που μόλις είχε κατακτήσει τον κόσμο με τον ρόλο του στον “Τιτανικό”, ήταν η αρχική επιλογή, αλλά τελικά δεν μπόρεσε να συμμετάσχει λόγω υποχρεώσεων στο “The Beach”. Έτσι, ο ρόλος πήγε στον Φρέιζερ, που άφησε το στίγμα του στην ταινία.
Μπορείτε να απολαύσετε το “The Mummy” στο Netflix.
3. Fata Morgana (1971)
Ο Βέρνερ Χέρτζογκ, ο οποίος πάντα έλκεται από τα άγρια, ακραία μέρη της γης, έχει πραγματοποιήσει κινηματογραφικές αποστολές στην έρημο, όπως το δράμα του “Where the Green Ants Dream” (1984) και το “Lessons of Darkness” (1992), μια ταινία φαντασίας για τον πόλεμο του Κόλπου και μια βιογραφική ταινία για την τυχοδιώκτρια της Μέσης Ανατολής Γκέρτρουντ Μπελ με τίτλο «Βασίλισσα της ερήμου», με τον Ρόμπερτ Πάτινσον στον ρόλο του Τ.Ε. Λόρενς.
Η πρώιμη ταινία του Fata Morgana, που πήρε το όνομά της από ένα είδος οφθαλμαπάτης, είναι μια από τις πιο όμορφες ταινίες του. Η ταινία, αρχικά προοριζόμενη ως επιστημονική φαντασία χωρίς χρήση αφήγησης, παρουσιάζει την έρημο σαν έναν άγνωστο πλανήτη, με την εικόνα να συνοδεύεται από τα τραγούδια του Λέοναρντ Κοέν, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα μυστηρίου και αλλόκοτης ομορφιάς.
4. Woman in the Dunes (1964)
Η ιαπωνική ταινία “Woman in the Dunes” του Χιρόσι Τεσιγκαχάρα, αφηγείται την ιστορία ενός συλλέκτη εντόμων που παγιδεύεται σε έναν λάκκο με άμμο. Εκεί, γνωρίζει μια χήρα που αγωνίζεται να απομακρύνει την άμμο που πέφτει αδιάκοπα. Η ταινία γυρίστηκε στους αμμόλοφους του Τοτόρι στην Ιαπωνία, προσφέροντας μια κλειστοφοβική και υπαρξιακή εξερεύνηση της ανθρώπινης κατάστασης μέσα από τα καθηλωτικά τοπία της ερήμου.
5. Ο Άγγλος Ασθενής (The English Patient) (1966)
Το 1996, κυκλοφόρησε το “The English Patient”, μια περιπετειώδης ιστορία αγάπης που διαδραματίζεται κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην έρημο Κερμπίρ. Οι Άγγλοι καταρρίπτουν ένα γερμανικό αεροπλάνο. Μια ομάδα Βεδουίνων βρίσκει τον πιλότο σοβαρά τραυματισμένο με εγκαύματα σε όλο του το σώμα και τον μεταφέρει σε ένα κινητό νοσοκομείο των Άγγλων.
Ο παραμορφωμένος πιλότος (Ρέιφ Φάινς) δεν μπορεί να θυμηθεί ούτε το όνομά του, ούτε την πατρίδα του, ούτε το παρελθόν του. Γι’ αυτό και καταγράφεται ως «Άγγλος Ασθενής». Η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός Στην ταινία “Ο Άγγλος Ασθενής”, ο πρωταγωνιστής, βαρύτατα τραυματισμένος και παραμορφωμένος, μεταφέρεται σε ένα βομβαρδισμένο μοναστήρι, όπου η μονάδα του αποφασίζει να τον αφήσει για να αποφύγει τις συνεχείς μετακινήσεις. Εκεί, βρίσκει καταφύγιο στα τρυφερά χέρια της Χάνα, μιας νοσοκόμας που τον συνοδεύει και του παρέχει αποκλειστική φροντίδα. Με αφοσίωση και φροντίδα, η Χάνα προσπαθεί να απαλύνει τους πόνους του με ενέσεις μορφίνης, ενώ σταδιακά ο ασθενής αρχίζει να της αποκαλύπτει το μυστηριώδες παρελθόν του.
Μέσα σε αυτό το βομβαρδισμένο καταφύγιο, η σχέση τους ξεδιπλώνεται αργά, καθώς η Χάνα, μαγευμένη από τις αναμνήσεις του, αναπτύσσει μια πλατωνική σύνδεση μαζί του. Η παρουσία της γίνεται για εκείνον όχι μόνο μια φυσική ανακούφιση από τον πόνο, αλλά και μια συναισθηματική γέφυρα προς το παρελθόν του. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, η Ζιλιέτ Μπινός ενσαρκώνει τον ρόλο της Χάνα με μια βαθιά ευαισθησία, ενσαρκώνοντας τον ανθρώπινο πόνο με συγκρατημένη δύναμη. Χωρίς υπερβολές στην ερμηνεία της, η Μπινός παραδίδει μια καθηλωτική ερμηνεία που κορυφώνεται στο συγκλονιστικό φινάλε της ιστορίας.
Ένας από τους χαρακτήρες της ταινίας, ο Ντέιβιντ Καρβάτζιο, αρχικά προοριζόταν να υποδυθεί ο Σον Κόνερι, ο οποίος όμως απέρριψε τον ρόλο. Αυτό προστέθηκε στη λίστα των επιτυχημένων ρόλων που απέρριψε, όπως τον Αρχιτέκτονα στο “The Matrix” και τον Γκάνταλφ στον “Άρχοντα των Δαχτυλιδιών”. Η ταινία περιλαμβάνει επίσης τον Ναβίν Άντριους, τον οποίο μπορείτε να παρακολουθήσετε και στο “Lost”, που είναι διαθέσιμο στο Netflix.
6. Dune 1 (2021) και Dune 2 (2024)
Δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτή τη λίστα το επικό έπος της ερήμου του Ντένις Βιλνέβ, “Dune”. Πρόκειται για μια ιστορία επιστημονικής φαντασίας που ακολουθεί τον Πωλ Ατρείδη, τον οποίο υποδύεται ο Τιμοτέ Σαλαμέ. Ο Πωλ αναγκάζεται να ζήσει στον έρημο πλανήτη Αράκις με τους ιθαγενείς Φρέμεν, μετά την πτώση της οικογένειάς του εξαιτίας μιας συνωμοσίας ενός αντίπαλου οίκου. Εκεί, ο Πωλ αναλαμβάνει τον ρόλο του Μεσσία, όπως τον προφήτευσαν οι Φρέμεν, και επιστρέφει για να πάρει την εκδίκησή του και να φέρει την αλλαγή σε ολόκληρο το σύμπαν.
Αρχικά, το σχέδιο ήταν να μεταφερθεί μόνο το πρώτο βιβλίο του Φρανκ Χέρμπερτ, αλλά η επιτυχία των ταινιών ήταν τόσο μεγάλη που το στούντιο ζήτησε από τον Βιλνέβ να σκηνοθετήσει και ένα τρίτο μέρος, βασισμένο στο “Dune: Messiah”, για να ολοκληρώσει την ιστορία του Πωλ. Το “Dune 3” βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, αν και δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί ημερομηνία κυκλοφορίας.
7. Mad Max: Fury Road
Από τις ταινίες του Mad Max, το “Fury Road” ξεχωρίζει ως η καλύτερη της σειράς. Το magnum opus του Τζορτζ Μίλερ κυκλοφόρησε το 2015 και είναι το τέταρτο στη δυστοπική, μετα-αποκαλυπτική σειρά που ξεκίνησε το 1979 με πρωταγωνιστή τον Μελ Γκίμπσον. Αυτή τη φορά, ο Τομ Χάρντι αναλαμβάνει τον ρόλο του Μαξ, αλλά είναι η Σαρλίζ Θερόν που κλέβει την παράσταση ως Φουριόζα. Η ταινία αφηγείται την ιστορία του Μαξ, ενός επιζώντα που συλλαμβάνεται από μια συμμορία περιπλανώμενων και καλείται να βοηθήσει τρεις γυναίκες να διαφύγουν από τα δεινά τους.
Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, ο Χάρντι και η Θερόν είχαν διαφωνίες, που οδήγησαν σε δημόσια συγγνώμη προς τον σκηνοθέτη στο Φεστιβάλ Καννών, όπου προβλήθηκε η ταινία.
8. Λόρενς της Αραβίας (1962)
Κανένα αφιέρωμα σε ταινίες στην έρημο δεν θα ήταν πλήρες χωρίς τον εμβληματικό «Λόρενς της Αραβίας». Η ταινία του 1962, που καθιέρωσε τον Πίτερ Ο’ Τουλ ως μεγάλο αστέρα, αφηγείται την ιστορία του Τ.Ε. Λόρενς, πρώην αξιωματικού της βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών, ο οποίος υπηρέτησε ως σύνδεσμος μεταξύ της βρετανικής κυβέρνησης και των Αράβων που εξεγέρθηκαν κατά των Τούρκων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η ταινία σημείωσε τεράστια επιτυχία, κερδίζοντας επτά Όσκαρ και τετραπλασιάζοντας τον προϋπολογισμό της στα ταμεία. Κατέχει επίσης το αρνητικό ρεκόρ για την μεγαλύτερη ταινία που δεν περιλαμβάνει ίχνος προφορικού λόγου από γυναίκα.
9. Πικρή Νίκη (Bitter Victory) (1957)
Ο πόλεμος μέσα στη ζέστη και τις σκόνες έχει εμπνεύσει μερικά συναρπαστικά άνυδρα δράματα, από το “Five Graves to Cairo” (1943) του Μπίλι Γουάιλντερ μέχρι το “Three Kings” (1999) του Ντέιβιν Ο Ράσελ. Το ζοφερό αριστούργημα “Bitter Victory” του Nicholas Ray είναι ένα από τα πιο απαισιόδοξα, μια ιστορία κατάρρευσης και δειλίας κάτω από τον ήλιο της Σαχάρας.
Στην ταινία “Bitter Victory”, η δράση μεταφέρεται στην καυτή έρημο της Βόρειας Αφρικής κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εδώ, δύο διοικητές βρετανών στρατιωτών βρίσκονται σε συνεχή σύγκρουση, προσφέροντας μια βαθιά πεσιμιστική ματιά στον πόλεμο κάτω από τον ανελέητο ήλιο της Σαχάρας. Με πρωταγωνιστή τον Ρίτσαρντ Μπάρτον, η ταινία εμβαθύνει στις ψυχολογικές εντάσεις και τις ηθικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ήρωες της.
10. Ice Cold in Alex (1958)
Μια από τις σπουδαίες βρετανικές πολεμικές ταινίες της δεκαετίας του 1950, το Ice Cold in Alex του Τζ. Λι Τόμσον είναι ένα συναρπαστικό θρίλερ για έναν επικεφαλής ασθενοφόρου (Τζον Μιλς) και τις προσπάθειές του να μεταφέρει δύο νοσοκόμες μέσα από την επικίνδυνη, κατεχόμενη από τον εχθρό, Βόρεια Αφρική – χωρίς να συνειδητοποιεί ότι ανάμεσά τους βρίσκεται ένας Γερμανός κατάσκοπος.
Γυρισμένη σε περιοχές της Σαχάρας που βρίσκονται στη Λιβύη, η ταινία μπορεί να συγκριθεί με το γαλλικό θρίλερ « The Wages of Fear» (1953), καθώς αξιοποιεί δυσπρόσιτες τοποθεσίες για να αυξήσει την ένταση. Ιδιαίτερα αξιομνημόνευτες είναι οι σκηνές που η ομάδα διασχίζει με νύχια και με δόντια ένα ναρκοπέδιο, ο κίνδυνος από την κινούμενη άμμο και το εμβληματικό φινάλε με τους επιζώντες να πίνουν μια παγωμένη μπύρα στην Αλεξάνδρεια – ίσως το πιο δροσερό ποτό στον κινηματογράφο.
11. Τσάι στη Σαχάρα (The Sheltering Sky) (1990)
Το “Τσάι στη Σαχάρα” (The Sheltering Sky) του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι είναι μια ταινία που καθηλώνει με τη μαγευτική φωτογραφία του Βιτόριο Στοράρο, η οποία αναδεικνύει τις απέραντες εκτάσεις της ερήμου. Η ιστορία ακολουθεί ένα ζευγάρι Αμερικανών καλλιτεχνών, που ταξιδεύουν στην Ταγγέρη με σκοπό να περιπλανηθούν στη Σαχάρα, σε μια προσπάθεια να ανακαλύψουν νέες εμπειρίες καθώς η σχέση τους αντιμετωπίζει σοβαρή κρίση. Με πρωταγωνιστές τους Ντέμπρα Γουίνγκερ και Τζον Μάλκοβιτς, η ταινία αποτυπώνει τον συναισθηματικό τους αγώνα και την αναζήτηση νόηματος μέσα στη μοναχική έρημο.
12. Gerry (2002)
Ο Γκας Βαν Σαντ, με την ταινία “Gerry”, οδηγεί την ανθρώπινη φύση στα όριά της. Δύο φίλοι, χωρίς να έχουν προνοήσει να πάρουν μαζί τους νερό ή φαγητό, ξεκινούν για ένα ταξίδι στην έρημο. Η ταινία, με πρωταγωνιστές τους Κέισι Άφλεκ και Ματ Ντέιμον, δίχασε το κοινό – για κάποιους είναι αριστούργημα, ενώ για άλλους ανιαρή. Ωστόσο, αναμφίβολα προκάλεσε συζητήσεις με τη λιτή, αλλά βαθιά διερεύνηση της ανθρώπινης αντοχής και της απομόνωσης.
13. Ο Μικρός Πρίγκιπας (2015)
Στην ταινία “Ο Μικρός Πρίγκιπας” του 2015, ένα νεαρό κορίτσι ανακαλύπτει τον κόσμο του Μικρού Πρίγκιπα μέσα από ένα εκπληκτικό animation. Η έρημος αποδίδεται με έναν μαγευτικό και συγκινητικό τρόπο, αποκαλύπτοντας το ονειρικό τοπίο όπως ακριβώς το είχε φανταστεί ο Αντουάν Ντε Σεντ Εξιπερί. Το αποτέλεσμα είναι μια συγκινητική και όμορφη απεικόνιση της ερήμου που καθηλώνει τους θεατές, ανεξαρτήτως ηλικίας.
14. Ζαμπρίσκι Πόιντ (Zabriskie Point) (1970)
Το Ζαμπρίσκι Πόιντ είναι ένα σημείο με χρώματα ουράνιου τόξου στην Κοιλάδα του Θανάτου, όπου στρώματα ιζημάτων πολλαπλών αποχρώσεων στις οδοντωτές κορυφογραμμές των βράχων δημιουργούν την εντύπωση μιας εικόνας από άμμο σε τρεις διαστάσεις. Ήταν μια τοποθεσία που δελέασε τον Μικελάντζελο Αντονιόνι όταν η MGM δελέασε τον μοντέρνο Ιταλό σκηνοθέτη να γυρίσει μια ταινία στις ΗΠΑ.
Είναι μια κλασική ταινία που εξερευνά την αμερικανική ζωή μέσα από την εκκωφαντική σιωπή της ερήμου, ντυμμένη με την ψυχεδελική μουσική των Pink Floyd, Jerry Garcia και Grateful Dead, John Fahey μεταξύ άλλων. Γυρισμένη στην Κοιλάδα του Θανάτου, η ταινία αποτελεί μια ωδή στις άδειες, απέραντες εκτάσεις της αμερικανικής υπαίθρου.
Το αποτέλεσμα, το οποίο ξεκινά σχεδόν ως ντοκιμαντέρ για τη ριζοσπαστική πολιτική των φοιτητών προτού γίνει μια ιστορία για την απογοητευμένη νεολαία και τη φυγή στο απόλυτο μηδέν της ερήμου, λοιδορήθηκε από πολλές πλευρές ως μια ρηχή προσπάθεια προσέγγισης της χίπικης σκηνής. Δεν έχει σημασία, το Ζαμπρίσκι Πόιντ επιβιώνει ως μια εξαιρετικά ποιητική ωδή στο κενό της αμερικανικής ζωής και του τοπίου, γεμάτη ανεξίτηλες εικόνες, όπως ένα όργιο που στριφογυρίζει στη σκόνη.
15. Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος (The Good The Bad And The Ugly) (1966)
Ο κατάλογος των γουέστερν που έχουν χρησιμοποιήσει κατά κόρον τοποθεσίες στην έρημο είναι τόσο μακρύς και ατελείωτος όσο ένας μακρινός ορίζοντας: σκεφτείτε τον Τζέιμς Στιούαρτ να πέφτει σε ενέδρα σε έρημες αλυκές στο “The Man from Laramie” (1955) του Άντονι Μαν, ή τα άνυδρα σκηνικά στο “The Searchers” (1956) του Τζον Φορντ, το οποίο ο Ντέιβιντ Λιν φέρεται να παρακολούθησε ξανά και ξανά για να προετοιμαστεί για τον Λόρενς της Αραβίας.
Το σπαγκέτι γουέστερν «Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος» του Σέρτζιο Λεόνε αποτελεί μια από τις πιο εμβληματικές ταινίες του είδους, και η επιλογή της ερήμου Ταμπερνάς στην Ισπανία ως τοποθεσία γυρισμάτων προσθέτει μια αυθεντική αίσθηση στην ιστορία. Η έρημος, που μεταμορφώνεται σε Άγρια Δύση, είναι ο τέλειος τόπος για τους σκληρούς άνδρες της ταινίας, με τον Κλιντ Ίστγουντ να κινδυνεύει κάτω από τον ανελέητο ήλιο.
➸ Διαβάστε επίσης: 10 θρυλικά φιλμ νουάρ από το ασπρόμαυρο Χόλιγουντ
Ο κινηματογραφικός φακός έχει πάντα μια ιδιαίτερη αγάπη για τις ερήμους και τις απέραντες εκτάσεις τους. Ο ήλιος, αμείλικτος και ανελέητος, λούζει τα τοπία αυτά με μια έντονη λάμψη, κάνοντάς τα εντυπωσιακά αλλά συχνά επικίνδυνα. Η έρημος, με τις αμμοθύελλες και την επιβλητική της παρουσία, έχει καταγραφεί σε αμέτρητες ταινίες, δημιουργώντας εικόνες που προκαλούν δέος.
Όταν το «Δόκτωρ Ζιβάγκο» του Ντέιβιντ Λιν κυκλοφόρησε στις αίθουσες, ο κριτικός της εφημερίδας London Evening Standard έγραψε ότι η ταινία «κάνει για το χιόνι αυτό που ο Λώρενς της Αραβίας έκανε για την άμμο». Ο «Λώρενς της Αραβίας», με την εμβληματική του παρουσία στην έρημο, παραμένει η πιο αναγνωρίσιμη ταινία που αφηγείται ιστορίες κάτω από τον καυτό ήλιο της ερήμου.
Οι ερημικές τοποθεσίες παρέχουν στους σκηνοθέτες την ευκαιρία να αφηγηθούν ιστορίες για ήρωες που βρίσκονται αντιμέτωποι με τις ακραίες συνθήκες της φύσης. Ιστορίες για ανθρώπους που αγωνίζονται να επιβιώσουν, που ξεπερνούν τα όριά τους και βρίσκονται απομονωμένοι από τον πολιτισμό, αναδεικνύοντας τις πιο αγνές και σφοδρές μορφές επιβίωσης.
Καθώς σύμφωνα με προβλέψεις γνωστού περιβαλλοντολόγου, η θερμοκρασία της Αθήνας θα ανέβει κατά τουλάχιστον 1,5 έως 2 βαθμούς Κελσίου, «τα καλοκαίρια θα είναι ακόμα πιο ξηρά, ενώ κατά τη διάρκεια του καύσωνα η θερμοκρασία του αέρα θα βρίσκεται κοντά στους 39 βαθμούς. Η Αθήνα θα γίνει Κάιρο». Και αν βγήκατε έξω κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων μηνών, μάλλον το ξέρετε ήδη αυτό. Έτσι, εν αναμονή του άνυδρου μέλλοντος (λίγο ξηρό χιούμορ για εσάς), ορίστε οι 10 καλύτερες ταινίες που διαδραματίζονται στην έρημο!
1. Απληστία – Greed (1924)
Το magnum opus του μετρ του βωβού κινηματογράφου Έριχ φον Στροχάιμ, “Απληστία”, διαδραματίζεται στις αρχές του 20ου αιώνα στο Σαν Φρανσίσκο και μιλάει για σχέσεις που καταστρέφονται από την απληστία μετά από τη νίκη ενός λαχείου. Το έργο, που μεταφέρθηκε από το μυθιστόρημα McTeague του Φρανκ Νόρις του 1899, ήταν ένα τολμηρό πείραμα φυσικού και ψυχολογικού ρεαλισμού, που στην κορύφωσή του το συνεργείο έκανε γυρίσματα στις απαγορευμένες πεδιάδες του Μπαντγουότερ της Κοιλάδας του Θανάτου – ένα από τα πιο καυτά μέρη του κόσμου.
Όπως ανέφερε τότε η τοπική εφημερίδα The Inyo Independent:
«Η θερμοκρασία έφτανε τους 130 βαθμούς υπό σκιά και η θερμική ακτινοβολία από την καυτή, ηλιοκαμένη άμμο της ερήμου έκαιγε τα παντελόνια των ανδρών μέχρι και τα γόνατά τους, οπότε πολλοί αναγκάστηκαν να τυλίξουν επιδέσμους γύρω από τις γάμπες τους ώστε να μην ακουμπάει το ύφασμα στο δέρμα τους και να καίγονται».
2. Η Μούμια (Τhe Mummy) (1999)
Το “The Mummy” του 1999, το οποίο φαινομενικά παρουσιάζεται ως ριμέικ της κλασικής ταινίας τρόμου του 1932, ήταν η ταινία που εκτόξευσε την καριέρα του Brendan Fraser. Η ιστορία ακολουθεί τον απατεώνα και τυχοδιώκτη Ρικ Ο’Κόνελ, ο οποίος συνοδεύει έναν Αιγυπτιολόγο και την αδελφή της στην αναζήτηση της χαμένης πόλης Χαμουνάπτρα. Εκεί, καταφέρνουν να ξυπνήσουν κατά λάθος τον αρχιερέα Ιμχοτέπ, που είχε καταραστεί από τον Φαραώ. Ο Ιμχοτέπ επιστρέφει στη ζωή, και μόνο ο Ρικ και η παρέα του μπορούν να τον σταματήσουν. Η ταινία έγινε τεράστια επιτυχία, δημιουργώντας δύο ακόμη συνέχειες και καθιστώντας τον Fraser γνωστό στο ευρύ κοινό. Παρά την εμβληματική του ερμηνεία, δεν ήταν η πρώτη επιλογή για τον ρόλο του Ρικ. Ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο, που μόλις είχε κατακτήσει τον κόσμο με τον ρόλο του στον “Τιτανικό”, ήταν η αρχική επιλογή, αλλά τελικά δεν μπόρεσε να συμμετάσχει λόγω υποχρεώσεων στο “The Beach”. Έτσι, ο ρόλος πήγε στον Φρέιζερ, που άφησε το στίγμα του στην ταινία.
Μπορείτε να απολαύσετε το “The Mummy” στο Netflix.
3. Fata Morgana (1971)
Ο Βέρνερ Χέρτζογκ, ο οποίος πάντα έλκεται από τα άγρια, ακραία μέρη της γης, έχει πραγματοποιήσει κινηματογραφικές αποστολές στην έρημο, όπως το δράμα του “Where the Green Ants Dream” (1984) και το “Lessons of Darkness” (1992), μια ταινία φαντασίας για τον πόλεμο του Κόλπου και μια βιογραφική ταινία για την τυχοδιώκτρια της Μέσης Ανατολής Γκέρτρουντ Μπελ με τίτλο «Βασίλισσα της ερήμου», με τον Ρόμπερτ Πάτινσον στον ρόλο του Τ.Ε. Λόρενς.
Η πρώιμη ταινία του Fata Morgana, που πήρε το όνομά της από ένα είδος οφθαλμαπάτης, είναι μια από τις πιο όμορφες ταινίες του. Η ταινία, αρχικά προοριζόμενη ως επιστημονική φαντασία χωρίς χρήση αφήγησης, παρουσιάζει την έρημο σαν έναν άγνωστο πλανήτη, με την εικόνα να συνοδεύεται από τα τραγούδια του Λέοναρντ Κοέν, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα μυστηρίου και αλλόκοτης ομορφιάς.
4. Woman in the Dunes (1964)
Η ιαπωνική ταινία “Woman in the Dunes” του Χιρόσι Τεσιγκαχάρα, αφηγείται την ιστορία ενός συλλέκτη εντόμων που παγιδεύεται σε έναν λάκκο με άμμο. Εκεί, γνωρίζει μια χήρα που αγωνίζεται να απομακρύνει την άμμο που πέφτει αδιάκοπα. Η ταινία γυρίστηκε στους αμμόλοφους του Τοτόρι στην Ιαπωνία, προσφέροντας μια κλειστοφοβική και υπαρξιακή εξερεύνηση της ανθρώπινης κατάστασης μέσα από τα καθηλωτικά τοπία της ερήμου.
5. Ο Άγγλος Ασθενής (The English Patient) (1966)
Το 1996, κυκλοφόρησε το “The English Patient”, μια περιπετειώδης ιστορία αγάπης που διαδραματίζεται κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην έρημο Κερμπίρ. Οι Άγγλοι καταρρίπτουν ένα γερμανικό αεροπλάνο. Μια ομάδα Βεδουίνων βρίσκει τον πιλότο σοβαρά τραυματισμένο με εγκαύματα σε όλο του το σώμα και τον μεταφέρει σε ένα κινητό νοσοκομείο των Άγγλων.
Ο παραμορφωμένος πιλότος (Ρέιφ Φάινς) δεν μπορεί να θυμηθεί ούτε το όνομά του, ούτε την πατρίδα του, ούτε το παρελθόν του. Γι’ αυτό και καταγράφεται ως «Άγγλος Ασθενής». Η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός Στην ταινία “Ο Άγγλος Ασθενής”, ο πρωταγωνιστής, βαρύτατα τραυματισμένος και παραμορφωμένος, μεταφέρεται σε ένα βομβαρδισμένο μοναστήρι, όπου η μονάδα του αποφασίζει να τον αφήσει για να αποφύγει τις συνεχείς μετακινήσεις. Εκεί, βρίσκει καταφύγιο στα τρυφερά χέρια της Χάνα, μιας νοσοκόμας που τον συνοδεύει και του παρέχει αποκλειστική φροντίδα. Με αφοσίωση και φροντίδα, η Χάνα προσπαθεί να απαλύνει τους πόνους του με ενέσεις μορφίνης, ενώ σταδιακά ο ασθενής αρχίζει να της αποκαλύπτει το μυστηριώδες παρελθόν του.
Μέσα σε αυτό το βομβαρδισμένο καταφύγιο, η σχέση τους ξεδιπλώνεται αργά, καθώς η Χάνα, μαγευμένη από τις αναμνήσεις του, αναπτύσσει μια πλατωνική σύνδεση μαζί του. Η παρουσία της γίνεται για εκείνον όχι μόνο μια φυσική ανακούφιση από τον πόνο, αλλά και μια συναισθηματική γέφυρα προς το παρελθόν του. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, η Ζιλιέτ Μπινός ενσαρκώνει τον ρόλο της Χάνα με μια βαθιά ευαισθησία, ενσαρκώνοντας τον ανθρώπινο πόνο με συγκρατημένη δύναμη. Χωρίς υπερβολές στην ερμηνεία της, η Μπινός παραδίδει μια καθηλωτική ερμηνεία που κορυφώνεται στο συγκλονιστικό φινάλε της ιστορίας.
Ένας από τους χαρακτήρες της ταινίας, ο Ντέιβιντ Καρβάτζιο, αρχικά προοριζόταν να υποδυθεί ο Σον Κόνερι, ο οποίος όμως απέρριψε τον ρόλο. Αυτό προστέθηκε στη λίστα των επιτυχημένων ρόλων που απέρριψε, όπως τον Αρχιτέκτονα στο “The Matrix” και τον Γκάνταλφ στον “Άρχοντα των Δαχτυλιδιών”. Η ταινία περιλαμβάνει επίσης τον Ναβίν Άντριους, τον οποίο μπορείτε να παρακολουθήσετε και στο “Lost”, που είναι διαθέσιμο στο Netflix.
6. Dune 1 (2021) και Dune 2 (2024)
Δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτή τη λίστα το επικό έπος της ερήμου του Ντένις Βιλνέβ, “Dune”. Πρόκειται για μια ιστορία επιστημονικής φαντασίας που ακολουθεί τον Πωλ Ατρείδη, τον οποίο υποδύεται ο Τιμοτέ Σαλαμέ. Ο Πωλ αναγκάζεται να ζήσει στον έρημο πλανήτη Αράκις με τους ιθαγενείς Φρέμεν, μετά την πτώση της οικογένειάς του εξαιτίας μιας συνωμοσίας ενός αντίπαλου οίκου. Εκεί, ο Πωλ αναλαμβάνει τον ρόλο του Μεσσία, όπως τον προφήτευσαν οι Φρέμεν, και επιστρέφει για να πάρει την εκδίκησή του και να φέρει την αλλαγή σε ολόκληρο το σύμπαν.
Αρχικά, το σχέδιο ήταν να μεταφερθεί μόνο το πρώτο βιβλίο του Φρανκ Χέρμπερτ, αλλά η επιτυχία των ταινιών ήταν τόσο μεγάλη που το στούντιο ζήτησε από τον Βιλνέβ να σκηνοθετήσει και ένα τρίτο μέρος, βασισμένο στο “Dune: Messiah”, για να ολοκληρώσει την ιστορία του Πωλ. Το “Dune 3” βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, αν και δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί ημερομηνία κυκλοφορίας.
7. Mad Max: Fury Road
Από τις ταινίες του Mad Max, το “Fury Road” ξεχωρίζει ως η καλύτερη της σειράς. Το magnum opus του Τζορτζ Μίλερ κυκλοφόρησε το 2015 και είναι το τέταρτο στη δυστοπική, μετα-αποκαλυπτική σειρά που ξεκίνησε το 1979 με πρωταγωνιστή τον Μελ Γκίμπσον. Αυτή τη φορά, ο Τομ Χάρντι αναλαμβάνει τον ρόλο του Μαξ, αλλά είναι η Σαρλίζ Θερόν που κλέβει την παράσταση ως Φουριόζα. Η ταινία αφηγείται την ιστορία του Μαξ, ενός επιζώντα που συλλαμβάνεται από μια συμμορία περιπλανώμενων και καλείται να βοηθήσει τρεις γυναίκες να διαφύγουν από τα δεινά τους.
Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, ο Χάρντι και η Θερόν είχαν διαφωνίες, που οδήγησαν σε δημόσια συγγνώμη προς τον σκηνοθέτη στο Φεστιβάλ Καννών, όπου προβλήθηκε η ταινία.
8. Λόρενς της Αραβίας (1962)
Κανένα αφιέρωμα σε ταινίες στην έρημο δεν θα ήταν πλήρες χωρίς τον εμβληματικό «Λόρενς της Αραβίας». Η ταινία του 1962, που καθιέρωσε τον Πίτερ Ο’ Τουλ ως μεγάλο αστέρα, αφηγείται την ιστορία του Τ.Ε. Λόρενς, πρώην αξιωματικού της βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών, ο οποίος υπηρέτησε ως σύνδεσμος μεταξύ της βρετανικής κυβέρνησης και των Αράβων που εξεγέρθηκαν κατά των Τούρκων στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η ταινία σημείωσε τεράστια επιτυχία, κερδίζοντας επτά Όσκαρ και τετραπλασιάζοντας τον προϋπολογισμό της στα ταμεία. Κατέχει επίσης το αρνητικό ρεκόρ για την μεγαλύτερη ταινία που δεν περιλαμβάνει ίχνος προφορικού λόγου από γυναίκα.
9. Πικρή Νίκη (Bitter Victory) (1957)
Ο πόλεμος μέσα στη ζέστη και τις σκόνες έχει εμπνεύσει μερικά συναρπαστικά άνυδρα δράματα, από το “Five Graves to Cairo” (1943) του Μπίλι Γουάιλντερ μέχρι το “Three Kings” (1999) του Ντέιβιν Ο Ράσελ. Το ζοφερό αριστούργημα “Bitter Victory” του Nicholas Ray είναι ένα από τα πιο απαισιόδοξα, μια ιστορία κατάρρευσης και δειλίας κάτω από τον ήλιο της Σαχάρας.
Στην ταινία “Bitter Victory”, η δράση μεταφέρεται στην καυτή έρημο της Βόρειας Αφρικής κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εδώ, δύο διοικητές βρετανών στρατιωτών βρίσκονται σε συνεχή σύγκρουση, προσφέροντας μια βαθιά πεσιμιστική ματιά στον πόλεμο κάτω από τον ανελέητο ήλιο της Σαχάρας. Με πρωταγωνιστή τον Ρίτσαρντ Μπάρτον, η ταινία εμβαθύνει στις ψυχολογικές εντάσεις και τις ηθικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ήρωες της.
10. Ice Cold in Alex (1958)
Μια από τις σπουδαίες βρετανικές πολεμικές ταινίες της δεκαετίας του 1950, το Ice Cold in Alex του Τζ. Λι Τόμσον είναι ένα συναρπαστικό θρίλερ για έναν επικεφαλής ασθενοφόρου (Τζον Μιλς) και τις προσπάθειές του να μεταφέρει δύο νοσοκόμες μέσα από την επικίνδυνη, κατεχόμενη από τον εχθρό, Βόρεια Αφρική – χωρίς να συνειδητοποιεί ότι ανάμεσά τους βρίσκεται ένας Γερμανός κατάσκοπος.
Γυρισμένη σε περιοχές της Σαχάρας που βρίσκονται στη Λιβύη, η ταινία μπορεί να συγκριθεί με το γαλλικό θρίλερ « The Wages of Fear» (1953), καθώς αξιοποιεί δυσπρόσιτες τοποθεσίες για να αυξήσει την ένταση. Ιδιαίτερα αξιομνημόνευτες είναι οι σκηνές που η ομάδα διασχίζει με νύχια και με δόντια ένα ναρκοπέδιο, ο κίνδυνος από την κινούμενη άμμο και το εμβληματικό φινάλε με τους επιζώντες να πίνουν μια παγωμένη μπύρα στην Αλεξάνδρεια – ίσως το πιο δροσερό ποτό στον κινηματογράφο.
11. Τσάι στη Σαχάρα (The Sheltering Sky) (1990)
Το “Τσάι στη Σαχάρα” (The Sheltering Sky) του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι είναι μια ταινία που καθηλώνει με τη μαγευτική φωτογραφία του Βιτόριο Στοράρο, η οποία αναδεικνύει τις απέραντες εκτάσεις της ερήμου. Η ιστορία ακολουθεί ένα ζευγάρι Αμερικανών καλλιτεχνών, που ταξιδεύουν στην Ταγγέρη με σκοπό να περιπλανηθούν στη Σαχάρα, σε μια προσπάθεια να ανακαλύψουν νέες εμπειρίες καθώς η σχέση τους αντιμετωπίζει σοβαρή κρίση. Με πρωταγωνιστές τους Ντέμπρα Γουίνγκερ και Τζον Μάλκοβιτς, η ταινία αποτυπώνει τον συναισθηματικό τους αγώνα και την αναζήτηση νόηματος μέσα στη μοναχική έρημο.
12. Gerry (2002)
Ο Γκας Βαν Σαντ, με την ταινία “Gerry”, οδηγεί την ανθρώπινη φύση στα όριά της. Δύο φίλοι, χωρίς να έχουν προνοήσει να πάρουν μαζί τους νερό ή φαγητό, ξεκινούν για ένα ταξίδι στην έρημο. Η ταινία, με πρωταγωνιστές τους Κέισι Άφλεκ και Ματ Ντέιμον, δίχασε το κοινό – για κάποιους είναι αριστούργημα, ενώ για άλλους ανιαρή. Ωστόσο, αναμφίβολα προκάλεσε συζητήσεις με τη λιτή, αλλά βαθιά διερεύνηση της ανθρώπινης αντοχής και της απομόνωσης.
13. Ο Μικρός Πρίγκιπας (2015)
Στην ταινία “Ο Μικρός Πρίγκιπας” του 2015, ένα νεαρό κορίτσι ανακαλύπτει τον κόσμο του Μικρού Πρίγκιπα μέσα από ένα εκπληκτικό animation. Η έρημος αποδίδεται με έναν μαγευτικό και συγκινητικό τρόπο, αποκαλύπτοντας το ονειρικό τοπίο όπως ακριβώς το είχε φανταστεί ο Αντουάν Ντε Σεντ Εξιπερί. Το αποτέλεσμα είναι μια συγκινητική και όμορφη απεικόνιση της ερήμου που καθηλώνει τους θεατές, ανεξαρτήτως ηλικίας.
14. Ζαμπρίσκι Πόιντ (Zabriskie Point) (1970)
Το Ζαμπρίσκι Πόιντ είναι ένα σημείο με χρώματα ουράνιου τόξου στην Κοιλάδα του Θανάτου, όπου στρώματα ιζημάτων πολλαπλών αποχρώσεων στις οδοντωτές κορυφογραμμές των βράχων δημιουργούν την εντύπωση μιας εικόνας από άμμο σε τρεις διαστάσεις. Ήταν μια τοποθεσία που δελέασε τον Μικελάντζελο Αντονιόνι όταν η MGM δελέασε τον μοντέρνο Ιταλό σκηνοθέτη να γυρίσει μια ταινία στις ΗΠΑ.
Είναι μια κλασική ταινία που εξερευνά την αμερικανική ζωή μέσα από την εκκωφαντική σιωπή της ερήμου, ντυμμένη με την ψυχεδελική μουσική των Pink Floyd, Jerry Garcia και Grateful Dead, John Fahey μεταξύ άλλων. Γυρισμένη στην Κοιλάδα του Θανάτου, η ταινία αποτελεί μια ωδή στις άδειες, απέραντες εκτάσεις της αμερικανικής υπαίθρου.
Το αποτέλεσμα, το οποίο ξεκινά σχεδόν ως ντοκιμαντέρ για τη ριζοσπαστική πολιτική των φοιτητών προτού γίνει μια ιστορία για την απογοητευμένη νεολαία και τη φυγή στο απόλυτο μηδέν της ερήμου, λοιδορήθηκε από πολλές πλευρές ως μια ρηχή προσπάθεια προσέγγισης της χίπικης σκηνής. Δεν έχει σημασία, το Ζαμπρίσκι Πόιντ επιβιώνει ως μια εξαιρετικά ποιητική ωδή στο κενό της αμερικανικής ζωής και του τοπίου, γεμάτη ανεξίτηλες εικόνες, όπως ένα όργιο που στριφογυρίζει στη σκόνη.
15. Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος (The Good The Bad And The Ugly) (1966)
Ο κατάλογος των γουέστερν που έχουν χρησιμοποιήσει κατά κόρον τοποθεσίες στην έρημο είναι τόσο μακρύς και ατελείωτος όσο ένας μακρινός ορίζοντας: σκεφτείτε τον Τζέιμς Στιούαρτ να πέφτει σε ενέδρα σε έρημες αλυκές στο “The Man from Laramie” (1955) του Άντονι Μαν, ή τα άνυδρα σκηνικά στο “The Searchers” (1956) του Τζον Φορντ, το οποίο ο Ντέιβιντ Λιν φέρεται να παρακολούθησε ξανά και ξανά για να προετοιμαστεί για τον Λόρενς της Αραβίας.
Το σπαγκέτι γουέστερν «Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος» του Σέρτζιο Λεόνε αποτελεί μια από τις πιο εμβληματικές ταινίες του είδους, και η επιλογή της ερήμου Ταμπερνάς στην Ισπανία ως τοποθεσία γυρισμάτων προσθέτει μια αυθεντική αίσθηση στην ιστορία. Η έρημος, που μεταμορφώνεται σε Άγρια Δύση, είναι ο τέλειος τόπος για τους σκληρούς άνδρες της ταινίας, με τον Κλιντ Ίστγουντ να κινδυνεύει κάτω από τον ανελέητο ήλιο.
➸ Διαβάστε επίσης: 10 θρυλικά φιλμ νουάρ από το ασπρόμαυρο Χόλιγουντ
