Το “Ζώντας με τον Καύσωνα” (Taking the Heat) δεν είναι ένα ακόμη βιβλίο για την κλιματική κρίση. Είναι ένα εγχειρίδιο επιβίωσης για τον νου, το σώμα και το πνεύμα στον αιώνα της υπερθέρμανσης. Η Bonnie Schneider, δημοσιογράφος με εμπειρία στον καιρό και τα media, δεν περιορίζεται στις μετεωρολογικές προγνώσεις, μας καθοδηγεί σε ένα σκοτεινό αλλά απαραίτητο ταξίδι, όπου ο αέρας που αναπνέουμε, οι αλλεργίες που δεν τελειώνουν ποτέ, η αϋπνία μας και οι κρίσεις πανικού συνδέονται με τον πλανήτη που φλέγεται.

Αυτό που κάνει το βιβλίο ξεχωριστό είναι η συναισθηματική του ευφυΐα. Δεν φωνάζει ούτε κουνάει το δάχτυλο. Αντίθετα, με επιστημονική ακρίβεια και ανθρωποκεντρική προσέγγιση, μιλά για το eco-anxiety, τον υπαρξιακό τρόμο της γενιάς που μεγαλώνει με το τέλος του κόσμου να προβλέπεται σε ένα ακριβές powerpoint. Και προτείνει λύσεις. Όχι γενικές και αόριστες, αλλά συγκεκριμένες, τεκμηριωμένες και, κυρίως, εφικτές.

Μαθαίνουμε για το πώς οι εποχικές αλλαγές του φωτός και της υγρασίας μπορούν να πυροδοτήσουν κατάθλιψη, για το πώς οι υψηλές συγκεντρώσεις CO₂ επηρεάζουν ακόμα και τη διατροφική αξία των τροφών, για το πώς η μόλυνση του αέρα συνδέεται με την επιδείνωση νευρολογικών παθήσεων. Όλα αυτά δεν είναι μακρινά ούτε θεωρητικά. Είναι εδώ, γύρω μας, μέσα μας. Και η Schneider τα συνδέει με έναν τρόπο που κάνει το αόρατο, ορατό.

Το βιβλίο είναι καλά τεκμηριωμένο, οι τελευταίες 50 και πλέον σελίδες είναι καθαρή βιβλιογραφία. Στις μέρες που ακολουθούν για ένα ακόμη «κολασμένο» καλοκαίρι στέκεται σαν ένα απαραίτητο ανάγνωσμα για όποιον δεν θέλει να αντιμετωπίζει την κλιματική αλλαγή μόνο σαν πολιτικό ή τεχνικό πρόβλημα. Είναι ένα βιβλίο για τον ψυχισμό μας, για το σώμα μας, για την καθημερινότητά μας. Και στο τέλος, για την ελπίδα, όχι την ψεύτικη, αλλά αυτή που γεννιέται όταν ξέρεις τι να κάνεις.

Η Bonnie Schneider είναι μετεωρολόγος σε κανάλια εθνικής εμβέλειας με έδρα τη Νέα Υόρκη, η οποία εμφανίζεται στο MSNBC/NBC News και στο Yahoo! Finance. Δημιούργησε την πλατφόρμα Weather & Wellness, λανσάροντας με επιτυχία το πρωτότυπο βιντεοσκοπημένο περιεχόμενό της που εστιάζει στην κλιματική αλλαγή και την υγεία για τον ψηφιακό ιστότοπο της Newsday με έδρα τη Νέα Υόρκη. Συνδέεται με τους θαυμαστές της και απαντά στις ερωτήσεις τους για τον καιρό μέσω Facebook, Twitter και Instagram, ενώ συχνά δίνει on camera πληροφορίες και εμπειρογνωμοσύνη για τα πάντα, από τυφώνες έως χιονοθύελλες, για το CNN, το HLN, το Bloomberg TV και το The Weather Channel.

Ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι ότι αν δεν έχετε ακούσει τον όρο “οικολογικό άγχος”, θα τον αισθανθείτε σελίδα-σελίδα εδώ. Αλλά το πιο σημαντικό: θα μάθετε πώς να το πολεμήσετε. Βλέπετε, ο όρος eco-anxiety δεν είναι απλώς άλλη μια ψυχολογική μόδα της εποχής· είναι το υπαρξιακό άλγος μιας ολόκληρης γενιάς που ωριμάζει μέσα στα ερείπια μιας αποτυχημένης πρόνοιας για το κοινό μέλλον.

Τι είναι λοιπόν το οικολογικό άγχος;

Με απλά λόγια, είναι ο διαρκής φόβος για την περιβαλλοντική κατάρρευση. Μια μορφή χρόνιου άγχους που πηγάζει όχι από μια προσωπική απειλή, αλλά από τη συλλογική επίγνωση ότι ο κόσμος (όπως τον γνωρίσαμε) αλλάζει ανεπιστρεπτί. Οι πάγοι λιώνουν, τα δάση καίγονται, η θάλασσα ανεβαίνει, η τροφή λιγοστεύει, και οι ειδήσεις το υπενθυμίζουν κάθε μέρα, σαν εφιάλτης που δεν τελειώνει όταν ξυπνάς. Μόνο που δεν είναι κάτι παρανοϊκό ή υπερβολικό. Το οικολογικό άγχος δεν είναι νεύρωση – είναι η υγιής αντίδραση ενός ανθρώπινου μυαλού μπροστά σε μια άρρωστη πραγματικότητα.

Πώς εκδηλώνεται;

• Με αίσθηση αδυναμίας και ματαιότητας («τι νόημα έχει να ανακυκλώσω, αφού καίγεται η Αμαζονία;»)
• Με ενοχή: («μήπως είμαι κι εγώ μέρος του προβλήματος;»)
• Με θυμό προς προηγούμενες γενιές ή την πολιτεία («γιατί μας το αφήσατε έτσι;»)
• Με σωματικά συμπτώματα: αϋπνία, ταχυκαρδία, κρίσεις πανικού
• Με αποφυγή ή άρνηση: άτομα που αποκόπτονται από ειδήσεις ή απορρίπτουν κάθε συμμετοχή, επειδή δεν αντέχουν

Ποιον επηρεάζει περισσότερο;

Σίγουρα, όχι τους “ευαίσθητους”, αλλά τους ενεργούς και τους πληροφορημένους. Ιδιαίτερα τους νέους ανθρώπους (millennials και Gen Z) που βλέπουν το μέλλον τους να εξαϋλώνεται πριν καν το αγγίξουν. Μαθητές που διαδηλώνουν με τα πλακάτ «There is no Planet B», φοιτητές που σκέφτονται δύο και τρεις φορές πριν κάνουν παιδιά.

Και μπορεί να είναι χρήσιμη αυτή η αγωνία;

Παραδόξως, ναι, υπό όρους. Το οικολογικό άγχος μπορεί να μετατραπεί σε οικολογική εγρήγορση, σε συλλογική δράση, σε νέα ήθη κατανάλωσης, σε αλλαγή κουλτούρας. Το πρόβλημα δεν είναι ο φόβος, το πρόβλημα είναι όταν αυτός ο φόβος κρύβεται, μένει βουβός, ακατέργαστος, και σε παραλύει. Όπως επισημαίνει και η Bonnie Schneider στο “Ζώντας με τον Καύσωνα” δεν αρκεί να ανησυχούμε, αλλά πρέπει να μάθουμε πώς να ανησυχούμε. Να στραφούμε σε πρακτικές ψυχολογικής υποστήριξης (όπως ο διαλογισμός, η κοινότητα, οι βιώσιμες πρακτικές), να διαχειριστούμε το άγχος όχι ως παθολογία, αλλά ως καμπανάκι για κάτι πολύ πιο μεγάλο: την ευθύνη μας απέναντι στον κόσμο που αφήνουμε πίσω.

Αν, λοιπόν, η κλιματική αλλαγή σου φαινόταν μέχρι τώρα κάτι μακρινό, ένα θέμα για επιστήμονες ή πολιτικούς, το “Ζώντας με τον Καύσωνα” θα σε ταρακουνήσει εκεί που δεν το περιμένεις: στο ίδιο σου το σώμα, στον νου, και στην ψυχολογία σου. Γιατί αυτό το βιβλίο δεν μιλάει απλώς για το λιώσιμο των πάγων, μιλάει για το λιώσιμο της αντοχής μας. Και σε έναν κόσμο που καίγεται, είναι πλέον επείγον να μάθουμε όχι μόνο πώς να ζούμε με την αλλαγή, αλλά και πώς να επιβιώνουμε από αυτήν.

*Το βιβλίο “Ζώντας με τον Καύσωνα” της Bonnie Schneider κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Οξύ. 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.