Ο κόσμος του βιβλίου αποτελεί ένα σαγηνευτικό ταξίδι. Το 2023 υπήρξαν εκατοντάδες κυκλοφορίες στα ελληνικά και το τέλος της χρονιάς είναι η ιδανική ευκαιρία να συμβεί μία αποτίμηση. Δοκίμια, μυθιστορήματα, έρευνες, μελέτες, ποιήματα, κόμικ που καλύπτουν τα θέλω των αναγνωστών και περνούν το καθένα με το δικό του μοναδικό τρόπο τα μηνύματά τους. Πάμε όμως να δούμε αναλυτικά ποια βιβλία σημάδεψαν τον χρόνο που φεύγει.

“Τάφος στην Άμμο”
εκδόσεις Καστανιώτη

Η Γκιτάντζαλι Σρι επιλέγει να γράψει στη δική της γλώσσα (χίντι) της παρ΄ ότι έχει σφαιρική γνώση γεγονότων για να δώσει έναν πολύ προσωπικό χαρακτήρα σε αυτό το βιβλίο. Προσπαθεί να εξιστορήσει όσα συνέβησαν και παράλληλα στο μυαλό και τη ψυχή της ξαναγράφει την ιστορία όπως πιθανώς θα ήθελε να είναι. Η Μαμά, η πρωταγωνίστρια κάνει μικρές καθημερινές, διαδοχικές επαναστάσεις, σεβόμενη την ύπαρξή της και θέλοντας να συμβάλλει στην μεγάλη αλλαγή. Αναζητεί έναν κόσμο για τον οποίο κάπου έχει διαβάσει ή απλά έχει ονειρευτεί.

“Το Μονοπάτι”
των Μαικλ Πιούετ και Κριστίν Γκρος-Λο (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)

Χτίζει γέφυρες ανάμεσα σε Πολιτισμούς κι Έθνη. Ήδη από το πρωτότυπο εξώφυλλο προκαλεί τον αναγνώστη να το προμηθευτεί και να το εξερευνήσει. Σε μία εποχή διαιρέσεων και διενέξεων οφείλουμε να αντιληφθούμε τον δρόμο που θα μας φέρει πιο κοντά με τους ανθρώπους ανεξαρτήτως προέλευσης και καταγωγής.

“Ο Μελισσοκόμος απ΄το Χαλέπι”
της Κρίστι Λάφερτι (εκδόσεις Κλειδάριθμος)

Ο πόλεμος διαβρώνει τείχη, πόλεις και πιο πολύ απ΄όλα τις ίδιες τις ζωές των ανθρώπων. Τα μάτια κι οι αισθήσεις θα αντικρίσουν τη σήψη του κόσμου. Το ζευγάρι πρέπει να αντέξει. Είναι τόσο μεγάλη η προσπάθεια, που όταν η μπόρα κοπάσει τα σημάδια είναι ανεξίτηλα στο σώμα, αλλά κυρίως εσωτερικά. Οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων τραυματίζονται. Αναζητούνται ευθύνες. Αναρωτιούνται αν έπραξαν το σωστό. Είχαν άραγε άλλη επιλογή;

“O Θάνατος ενός Ταξιδιώτη”
του Ντιντιέ Φασέν (εκδόσεις Πόλις)

Μέσα από γλαφυρές περιγραφές, ευαίσθητες στιγμές και έναν συγκλονιστικό επίλογο οδηγούμαστε στην αμφισβήτηση, το κριτικό φίλτρο και την απόρριψη κάθε μορφής αυθεντίας. Στην εποχή μας όλα πρέπει να διερευνώνται σε βάθος και τα κακώς κείμενα να έρχονται στο φως. Αυτή είναι η μοναδική μας ελπίδα, ώστε να βρούμε ξανά τον δρόμο προς τη δικαιοσύνη. Η σιωπηλή ανοχή και το τράβηγμα της κουρτίνας που δηλώνουν φόβο και ατολμία πρέπει να τελειώσουν ως φαινόμενα. Ήρθε η στιγμή να υπερασπιστούμε την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης υπόστασης.

“Η έλευση του Καταλληλότερου”
του Αντρέας Βάγκνερ (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)

Το ιδανικό συμπλήρωμα στη θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου έρχεται από έναν πολύ σημαντικό σύγχρονο Αυστριακό επιστήμονα της εξελικτικής βιολογίας. Μέσα από την μελέτη του τεκμηριώνει θολά σημεία και εξηγεί τις ποικιλότροπες προσαρμογές που συμβαίνουν καθημερινά και πλέον καταγράφονται σε ένα ανώτερο επίπεδο με τη βοήθεια και της τεχνολογίας.

“Ο Μύθος του Φυσιολογικού”
του Dr. Gabor Mate (Key Books)

O διακεκριμένος επιστήμονας (συγγραφέας του “Όταν το Σώμα Λέει Όχι”) καταγράφει τα γεγονότα μέσα από τη δική του ματιά, καταρρίπτει κοινούς μύθους και συνδέει τις ανθρώπινες παθήσεις με τη φθίνουσα κατάσταση των κοινωνιών στις οποίες ζούμε. Η σημασία του τραύματος, τι είναι τραύμα και η διαχείριση στην πορεία της ζωής. Απλός, λιτός, ουσιαστικός λόγος που έκανε το βιβλίο best seller διεθνώς.

“Φελιτσιτά”
της Μάρω Δούκα (εκδόσεις Πατάκη)

Ένα ανατρεπτικό μυθιστόρημα που διατρέχει την Ελλάδα. Ο “Κάβουρας”, ένας άνθρωπος που κουβαλάει τα δικά του απωθημένα που έχουν στιγματίσει ανεξίτηλα τη ζωή του βρίσκεται ξαφνικά στον δρόμο. Η γνωριμία του με τη Φελιτσιτά θα του δώσει χώρο και χρόνο να σκεφτεί και να επαναπροσδιορίσει τους στόχους του. Πώς όμως έφτασε σε αυτό το κομβικό σημείο ο Κωνσταντίνος Καβουράκης;

“Η Πύλη του ταξιδιού χωρίς επιστροφή”
του Νταβίντ Ντιόπ (εκδόσεις Πόλις)

Ο συγγραφέας έχει την μοναδική ικανότητα να λειάνει τα γεγονότα μέσα από τη σύνθεση των γραμμάτων και των επιθέτων με τα ουσιαστικά. Ιχνηλατεί ποικίλες πορείες στον δρόμο για την ηγεμονία της Ευρώπης που βασίστηκε στο αίμα. Ο ζωώδης τρόμος που επιβεβαιώνει εμφατικά ότι ο άνθρωπος είναι μέρος του ζωικού βασιλείου και η τρυφερότητα συνυπάρχουν αρμονικά κι ας φαντάζει σχήμα οξύμωρο. Τα φίλτρα στον σκληρό, στον ωμό ρεαλισμό δίνουν την ευκαιρία για μία ανάσα.

“Η χρησιμότητα του άχρηστου”
του Θανάση Λάλα (εκδόσεις Αρμός)

Μία βαθιά εξομολόγηση υψηλού επιπέδου. Αυτή τη φορά απέναντι του δεν έχει κάποιον συνεντευξιαζόμενο, αλλά έναν καθρέφτη. Ο Λάλας ρωτάει τον ίδιο του τον εαυτό και τον αναγνώστη που έρχεται αντιμέτωπος με τα ερωτήματά του; O Θανάσης στο πιο προσωπικό του βιβλίο μας φέρνει αντιμέτωπους με τη διαδρομή μας. «Αυτά που ζήσαμε άλλωστε είναι πάντα σε δράση». «Έζησα»…

“Bournville”
του Τζόναθαν Κόου (εκδόσεις Πόλις)

Αναμνήσεις, ταξίδια, στιγμές που σημάδεψαν τον αγγλικό λαό. Όσο ξετυλίγεται η πλοκή αντιλαμβανόμαστε πόσο ρευστοί είναι οι καιροί που ζούμε. Ακροβατούμε σε ένα τεντωμένο σχοινί. Όπως όμως γράψαμε και στην εισαγωγή μας γίνεται μία έμμεση αναγωγή από τον έναν στο όλον, στο σύνολο.

“H Nύχτα που έφυγε ο Παύλος”
Ξενοφών Κοντιάδης (εκδόσεις Τόπος)

Για τον Παύλο που δε λύγισε μπροστά στα ιδανικά της Δημοκρατίας. Για ένα αγόρι που δολοφονήθηκε, επειδή αρνήθηκε να τον παρασύρει το ποτάμι του ναζισμού. Στάθηκε όρθιος, ήταν αδύνατον να τον κοντύνουν κι έτσι έμεινε στην ιστορία.

“Η γενιά της ντοπαμίνης”
της Άννα Λέμπκε (εκδόσεις Πατάκη)

Για τη σημασία ενός ολόκληρου μηχανισμού που έχει ως στόχο την ντοπαμίνη. Για το μοντέλο που έχει επικρατήσει στην κοινωνία και για το ίδιο μας το σώμα που πρέπει να γνωρίζουμε πως αντιδρά και πως δε θα πρέπει να αντιδρά ανάλογα με το ερέθισμα.

“Αμερικανική Αγωγή”
του Μπεν Λέρνερ (εκδόσεις Δώμα)

Ένα πανέξυπνο μυθιστόρημα που θα μπορούσε να είναι δοκίμιο ή ακόμα και ποίημα. Καταφέρνει να περάσει τις ιδέες του τόσο άμεσα στον αναγνώστη που το καθιστά ένα από τα κορυφαία αναγνώσματα του 2023.

“H μνήμη του σώματος”
της Αχλάμ Μοσταγαμνί (εκδόσεις Καστανιώτη)

Ίσως το πιο βαθυστόχαστο πόνημα της φετινής χρονιά από την Αλγερία με αγάπη για όλον τον κόσμο. Ένας έρωτας, μία πόλη, τα πρόσωπα που την αποτελούν. Τι κρύβει το παρελθόν και πόσο δύσκολες είναι οι καθοριστικές αποφάσεις στο παρόν;

Και 10 ακόμα τίτλοι:

“Περιπλανώμες Ψυχές” της Σεσίλ Πιν (εκδόσεις Διόπτρα)

“Παράδεισος” του Αμπντουλράζακ Γκούρνα (εκδόσεις Ψυχογιός)

“Χρονοκαταφύγιο” – Georgi Gospodinov (εκδόσεις Ίκαρος). Βραβείο Booker 2023.

“Μικρή Ιστορία της Ισότητας”- Tόμας Πικετύ (εκδόσεις Πατάκη).

“Καλντερίμι” – Γιάννης Καλπούζος (εκδόσεις Ψυχογιός)

“Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει”-Ben Ansel (εκδόσεις Μεταίχμιο)

“Tα εφτά φεγγάρια του Μαάλι Αλμέιντα”- Shehan Karunatilaka (εκδόσεις Gutenberg)

“Eμείς οι Ασταμάτητοι 2” – Nώε Χαράρι (εκδόσεις Αλεξάνδρεια και Μεταίχμιο)

“Τέχνη και Τεχνολογία” – Ηρώ Μανδηλαρά (εκδόσεις νήσος)

“Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους” – Μιχάλης Αλμπάτης (εκδόσεις νήσος)