Ο Δρ Θεόδωρος Παπακώστας ασχολείται με την αρχαιότητα, από το μετερίζι, κατ’ αρχάς, του αρχαιολόγου.Έχει συμμετάσχει σε ανασκαφές στην Ελλάδα και τη Βρετανία και έχει εργαστεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και στην Αρχαιολογική Υπηρεσία Κιλκίς. Θεωρεί ότι η επιστήμη έχει ουσία μόνο όταν επικοινωνείται, και με τη βαθιά πεποίθηση ότι η αρχαιότητα και το παρελθόν μας αφορούν όλους και πως η γνώση γι’ αυτά είναι δύναμη, δημιούργησε το «Αrchaeostoryteller», όπου μεταφέρει την αρχαιογνωστική πληροφορία με τρόπο απλό, άμεσο και διασκεδαστικό.

«Χωράει όλη η αρχαιότητα στο ασανσέρ;», αναρωτήθηκε στο βιβλίο του που κέρδισε το Βραβείο Βιβλίου Public 2022 στην Κατηγορία «Ελληνικό Non-fiction». Ένα βιβλίο που επιχειρεί να απαντήσει όσο πιο κατατοπιστικά και διασκεδαστικά σε ερωτήματα σε σχέση με την αρχαιότητα, τώρα κυκλοφορεί και για παιδιά.

Τι πήρε στις αποσκευές της μια Μινωίτισσα πριγκίπισσα για να πάει στην Αίγυπτο; Πώς περνούσε την ώρα του όταν βαριόταν ένας Μυκηναίος δημόσιος υπάλληλος; Πώς τραυμάτισε το πόδι του ένας κένταυρος; Πώς ένας άσεμνος χορός οδήγησε τυχαία στη δημιουργία της Δημοκρατίας; Ποιος ξένος σκλάβος έγινε πλούσιος τραπεζίτης; Γιατί ο Ηράκλειτος πρότεινε να χαστουκίσουμε τον Όμηρο; Γιατί τις Κυκλάδες τις λέμε Κυκλάδες;

Λίγο πριν κάνουμε μια βουτιά στις Κυκλάδες του αιώνα μας, με το βιβλίο του, γιατί όχι, ανά χείρας, ρωτήσαμε τον Θεόδωρο Παπακώστα για την αρχαιότητα, την αγάπη του σ’ αυτήν, τον τρόπο διδασκαλίας της ιστορίας στα σχολεία και, φυσικά, το μελλοντικά του σχέδια.

-Τι σας γοητεύει περισσότερο στην αρχαιολογία και στην αρχαιότητα γενικώς ώστε να επιλέξετε να σπουδάσετε το αντικείμενο;
Η γοητεία της αρχαιότητας έγκειται στο ότι εξερευνούμε την ίδια την ανθρωπότητα στο σύνολό της και παρακολουθούμε το πώς εξελίχθηκε μέσα στα χρόνια. Ο δικός μου κλάδος συγκεκριμένα, η κλασική αρχαιολογία, αφορά στην πιο επιδραστική περίοδο του ανθρώπινου πολιτισμού.

-Μπορεί η αρχαιότητα να είναι…cool; Το βιβλίο σας μας κάνει, πάντως, να το πιστεύουμε.
Φυσικά και μπορεί, αφού είναι ανθρώπινη, και ο άνθρωπος έχει τα πάντα. Και θάρρος, και φόβο, και αγάπη και μίσος και πόνο και γέλιο και αποτυχίες και επιτυχίες. Το πώς θα αφηγηθείς όλες αυτές τις εντυπωσιακές, παράξενες, καθημερινές, πρωτότυπες ιστορίες των ανθρώπων, μπορεί να γίνει πολυ… cool.

 

– Σε ποιους απευθύνεται, αλήθεια, αυτό το βιβλίο;
Το νέο μου βιβλίο: Παιδιά, χωράει όλη η αρχαιότητα στο ασανσέρ; απευθύνεται στους μικρούς μας φίλους. Αυτόνομα μπορεί να διαβαστεί από την ηλικιά των 8 και πάνω, αλλά με τη βοήθεια κάποιου ενήλικου, το βιβλίο σίγουρα μπορούν να το απολαύσουν και μικρότερα παιδιά. Το πρώτο, ενήλικο βιβλίο “Χωράει όλη η αρχαιότητα στο ασανσέρ;” απευθύνεται όντως σε όλους, απλά μερικές επιστημονικές έννοιες είναι ίσως δυσνόητες από μικρά παιδιά. Γι’ αυτό χρειαζόταν και μια απλουστευμένη έκδοση (και παράλληλα εμπλουτισμένη σε άλλα σημεία) για τα μικρά παιδιά!

– Ποιος είναι ο αγαπημένος σας αρχαιοελληνικός μύθος;
Ο αγαπημένος μου μύθος είναι το πως οι Κυκλάδες ονομάστηκαν Κυκλάδες και πώς αυτό σχετίζεται με τη γέννηση του Απόλλωνα.

– Γιατί διδάσκεται, πιστεύετε, με τόσο ανιαρό τρόπο η ιστορία στο σχολείο;
Η διδασκαλία της ιστορίας έχει να κάνει με τον διδάσκοντα και είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν πολλοί εμπνευσμένοι και φωτισμένοι εκπαιδευτικοί που προσπαθούν να μεταφέρουν στα παιδιά την αγάπη για την ιστορία. Αντικειμενικά όμως ένα μεγάλο πρόβλημα είναι πως προσπαθούμε να δώσουμε στα παιδιά υπερβολικά πολλές πληροφορίες. Ιδίως από το δημοτικό που ο σκοπός είναι να βάλουμε τις βάσεις και να κάνουμε τα παιδιά να αγαπήσουν την ιστορία. Τα βομβαρδίζουμε με χρονολογίες, ονόματα, μάχες και κάθε λογής πληροφορίες που φυσικά είναι αδύνατο να τις συγκρατήσουν όλες. Γι’ αυτό το βιβλίο μου προσπαθεί να επικεντρωθεί στο γιατί η αρχαιότητα είναι απολαυστική και στην ουσία των πραγμάτων.

– Συμμετέχοντας ο ίδιος σε ανασκαφές, τι καταθέτετε από αυτή την εμπειρία, τι το μοναδικό και συναρπαστικό έχει κατά την άποψή σας;
Είναι ασύλληπτα μαγική η αίσθηση πως αγγίζεις για πρώτη φορά κάτι που άγγιξε κάποιος άλλος άνθρωπος πριν από χιλιάδες χρόνια. Ενα αντικείμενο, ένα ποτήρι, ένα εργαλείο, ένα κόσμημα, οτιδήποτε. Και φυσικά η προσπάθεια να “ξεδιαλύνεις” τι συνέβη στον κάθε αρχαιολογικό χώρο. Δεν είναι τυχαίο που η Άγκαθα Κρίστι εμπνεόταν, όπως έλεγε, πολλές από τις ιστορίες της, παρακολουθώντας τον αρχαιολόγο σύζυγό της να εργάζεται.

– Αν μπορούσατε να ζήσετε σε όποια περίοδο της αρχαιότητας θέλετε ποια θα επιλέγατε;
Δεν θα ήθελα να ζω στην αρχαιότητα. Θα ήταν δύσκολη η ζωή. Μικρό προσδόκιμο, πόλεμοι, αρρώστιες, συχνά δύσκολες συνθήκες διαβίωσης και ο σύγχρονος άνθρωπος δεν είναι μαθημένος να αντέχει σε όλα αυτά. Θα ήθελα όμως να μπορώ να ταξιδέψω στο παρελθόν και να δω λεπτομέρειες που μας έχουν χαθεί σήμερα.

– Ποιο είναι το αγαπημένο σας ελληνικό μουσείο και γιατί;
Δύσκολο έως αδύνατο να διαλέξω. Αγαπώ και το Εθνικό Αρχαιολογικό που έχει τη μεγαλύτερη συλλογή αρχαίας τέχνης στον κόσμο, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης στο οποίο και έχω εργαστεί, το Μουσείο Βασιλικών Τάφων στην Βεργίνα που είναι από τα πιο καλαίσθητα στον κόσμο, και πολλά άλλα.

– Τελικά, είμαστε οι Νεοέλληνες ή δεν είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων;
Οι Νεοέλληνες (που με ξενίζει ως όρος) είμαστε απόγονοι πολλών εποχών, και αρχαίας και βυζαντινής και άλλων. Είναι καλό να μη το ξεχνάμε αυτό. Αγαπώ την αρχαιότητα αλλά δεν είναι η μόνη περίοδος της ανθρώπινης ιστορίας. Απλά η ιστορία είναι τεράστια και η δική μου δουλειά επικεντρώνεται στον κλασικό κόσμο, που έθεσε και τις βάσεις για όλο το δυτικό κόσμο. Είμαστε κληρονόμοι πολλών κληρονομιών και ο σκοπός είναι να εμπνευστούμε από αυτές, να κρατήσουμε ότι καλό έχουν, να αλλάξουμε ότι θεωρούμε ότι αξίζει να αλλάξει και να δημιουργήσουμε το δικό μας πολιτιστικό αποτύπωμα.

– Τι άλλο ετοιμάζετε αυτή την εποχή, τι απασχολεί τις εμπνεύσεις και τις σκέψεις σας;
Πολλά ακόμη βιβλία, ντοκιμαντέρ, και γενικά σκοπεύω να συνεχίσω να προσπαθώ να μεταφέρω σε όσο περισσότερο κόσμο γίνεται.

Τα βιβλία του Θ.Παπακώστα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Keybooks.