Η απώλεια της Μυρσίνης Ζορμπά πριν από περίπου δύο χρόνια ήταν ένα πλήγμα για τον πολιτισμό, αλλά και την Ελλάδα γενικότερα. Μέσα από την “Πολιτική του Πολιτισμού” αφήνεται μία τεράστια παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές. Από εκεί ραντεβού με τους γνωστούς μας Steven King και Αμπντουλραζάκ Γκούρνα, τη νέα πένα του Μπόρχα Βιλασέκα και την ανάλυση των Jürgen Osterhammel και Jan C.Jansen.
“Πολιτική του Πολιτισμού”, της Μυρσίνης Ζορμπά (Eκδόσεις Πόλις)
Το βιβλίο αυτό αφορά τη σχέση πολιτισμού-κοινωνίας-πολιτικής, τα διλήμματα, τις αντιφάσεις και τις συγκρούσεις τους. H Μυρσίνη Ζορμπά ήταν μια συνεπής και ακούραστη ερευνήτρια της πολιτικής του πολιτισμού. Αξιοποιώντας διεθνείς αναλύσεις του πολιτισμικού φαινομένου, αποπειράθηκε στο βιβλίο αυτό να κλονίσει παγιωμένες απόψεις για τον πολιτισμό που εμφανίζονται ως αυτονόητες και, βέβαια, τον ελληνικό πολιτισμικό μεγαλοϊδεατισμό. Υπογραμμίζοντας τις βαθιές αλλαγές στην πολιτική του πολιτισμού που προκλήθηκαν από τις τραυματικές εμπειρίες της ευρωπαϊκής ιστορίας, συγκρότησε έναν προβληματισμό που επανεξετάζει τη σχέση πολιτισμού, σύγχρονης κοινωνίας και δημοκρατίας, διατυπώνοντας το αίτημα της πολιτισμικής δημοκρατίας. Αναλυτικότερα, το πρώτο μέρος ερευνά τις συνθήκες που οδήγησαν στη γένεση της πολιτικής του πολιτισμού στη Δυτική Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Το δεύτερο μέρος αναφέρεται στον χαρακτήρα και τη δόμηση της πολιτισμικής πολιτικής ως δημόσιας πολιτικής, που απαιτεί κυβερνητικό σχέδιο, στρατηγική και στόχους. Το τρίτο μέρος εξετάζει ιστορικά τη δημόσια κουλτούρα και την πολιτισμική πολιτική στην Ελλάδα ως το τέλος του εικοστού αιώνα. Τέλος, το τέταρτο μέρος αναφέρεται στις βαθιές μεταβολές των δύο πρώτων δεκαετιών του 21ου αιώνα, την κουλτούρα στον καθρέφτη της κρίσης.
“Πιο σκοτεινό κι από το σκοτάδι”, του Steven King (Eκδόσεις Κλειδάριθμος)
«Σας αρέσει λοιπόν το βαθύ σκοτάδι; Ωραία, και σ’ εμένα», γράφει ο Στίβεν Κινγκ στον επίλογο αυτής της νέας θαυμάσιας συλλογής δώδεκα διηγημάτων που εμβαθύνουν στη σκοτεινή πλευρά της ζωής – μεταφορικά και κυριολεκτικά. Για μισό αιώνα ο King είναι κορυφαίος στο είδος, κι αυτά τα διηγήματα με θέμα τη μοίρα, τη θνητότητα, την τύχη και τη ζωή, όπου οτιδήποτε μπορεί να συμβεί, είναι τόσο πλήρη και καθηλωτικά όσο τα μυθιστορήματά του, γεμάτα νοήματα κι απολαυστικά στην ανάγνωσή τους. Ο Κινγκ γράφει με στόχο να αισθανθεί «την ευφορία πως αφήνει πίσω την καθημερινότητα», και στο βιβλίο αυτό οι αναγνώστες θα αισθανθούν τούτη την ευφορία επίσης, ξανά και ξανά. Η ικανότητα του Κινγκ να ξαφνιάζει, να καταπλήσσει και ταυτόχρονα να μας γεννά τρόμο και να μας χαρίζει παρηγοριά παραμένει αξεπέραστη. Καθένα απ’ αυτά τα διηγήματα κρύβει αγωνίες, χαρές και μυστήρια, κι όλα μοιάζουν εμβληματικά. Σας αρέσει το βαθύ σκοτάδι; Να το λοιπόν.
“Συμπτώσεις δεν υπάρχουν. Πνευματικότητα για σκεπτικιστές”, του Μπόρχα Βιλασέκα (Eκδόσεις Πατάκη)
Όλοι μας καταλαβαίνουμε ως έννοια τον φόβο που πρέπει να νιώθει κάποιος που πέφτει με αλεξίπτωτο για πρώτη φορά. Μόνο, όμως, αν τολμήσεις να το βιώσεις, ξέρεις πώς είναι να ανοίγει η πόρτα του αεροπλάνου λίγο πριν από την πτώση. Διαφορετικά, δεν έχεις ιδέα. Όσο κι αν σου το εξηγούν, είναι εντελώς αδύνατο να κατανοήσεις πλήρως πώς αισθάνεται κάποιος που πέφτει κάθετα στο κενό με ταχύτητα διακοσίων χιλιομέτρων την ώρα. Κατά παρόμοιο τρόπο, σίγουρα καταλαβαίνεις τη φράση «συμπτώσεις δεν πάρχουν». Είτε συμφωνείς είτε όχι, αντιλαμβάνεσαι τι σημαίνει. Είμαστε τόσο συνηθισμένοι να συμβιβαζόμαστε με την απλή αντίληψη, που το ίδιο το ρήμα «κατανοώ» δε χρησιμοποιείται πια πολύ στην κοινωνία μας. Γι’ αυτό και το συγκεκριμένο βιβλίο είναι μια απάτη. Η γλώσσα στην οποία είναι γραμμένο δεν μπορεί να εξηγήσει σε βάθος αυτό που στην πραγματικότητα επιδιώκω να μοιραστώ μαζί σου: το πόσο υπέροχη είναι η ζωή όταν την προσεγγίζουμε από πνευματική σκοπιά.
“Κοντά στη Θάλασσα”, του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (Eκδόσεις Ψυχογιός)
Ένα αριστουργηματικό έργο· οι αντικρουόμενες ιστορίες δύο μεταναστών για την κοινή τους πατρίδα αποκαλύπτουν τις κρυμμένες αλήθειες που τους οδήγησαν μακριά από αυτή. Ένα απόγευμα, περί τα τέλη Νοεμβρίου, ο Σαλέχ Ομάρ φτάνει στο αεροδρόμιο του Γκάτγουικ από τη Ζανζιβάρη, ένα μακρινό νησί στον Ινδικό Ωκεανό. Έχει μαζί του μια μικρή τσάντα όπου φυλάει το πολυτιμότερο αγαθό του· ένα κουτί από μαόνι που περιέχει λιβάνι. Κάποτε ήταν ιδιοκτήτης ενός καταστήματος επίπλων, είχε σπίτι, ήταν σύζυγος και πατέρας. Τώρα, εξόριστος από τον παράδεισο, ζητάει άσυλο στην ξένη χώρα· η σιωπή είναι η μόνη του προστασία. Στο μεταξύ, ο Λατίφ Μαχμούντ, ένας άντρας που συνδέεται στενά με το παρελθόν του Σαλέχ, ζει μόνος στο διαμέρισμά του στο Λονδίνο. Όταν ο Σαλέχ και ο Λατίφ συναντιούνται σε μια αγγλική παραθαλάσσια πόλη, αρχίζει να ξετυλίγεται μια ιστορία. Μια ιστορία αγάπης και προδοσίας, αποπλάνησης και κατοχής, και ταυτόχρονα η ιστορία ενός λαού που προσπαθεί απεγνωσμένα να βρει σταθερότητα μέσα στη δίνη της εποχής.
“Αποικιοκρατία”, των Jürgen Osterhammel και Jan C.Jansen (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)
Η αποικιακή κυριαρχία των Ευρωπαίων —όπως επίσης, στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, των Βορειοαμερικανών και των Ιαπώνων— σε μεγάλα τμήματα της υφηλίου σφράγισε την παγκόσμια ιστορία περίπου από το 1500 έως το 1975. Με δεδομένη την άκρως διαφορετική εξέλιξη των περιοχών που υπήρξαν άλλοτε αποικίες στην Αμερική, την Ασία, την Ωκεανία και την Αφρική, αναδεικνύεται πλέον το αίτημα για μια νέα αξιολόγηση των επιπτώσεων της αποικιοκρατίας. Υπό το πρίσμα νεότερων αντιπαραθέσεων σχετικά με την κληρονομιά της αποικιακής κυριαρχίας, το βιβλίο δεν αρκείται στην περιοδολόγηση και την αποτύπωση του ιστορικού πλαισίου της αποικιοκρατίας, αλλά εμβαθύνει στο εννοιακό της περιεχόμενο προσεγγίζοντάς την ως δομικό στοιχείο του νεότερου και του σύγχρονου κόσμου, αλλά και ως φαινόμενο κολοσσιαίας απροσδιοριστίας. Με βάση παραδείγματα από όλες τις αποικιακές αυτοκρατορίες των νεότερων χρόνων, περιγράφει τις μεθόδους κατάκτησης, διασφάλισης της κυριαρχίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης, τις μορφές αντίστασης, τη δημιουργία ιδιαίτερων αποικιακών κοινωνιών, τις στρατηγικές πολιτισμικού αποικισμού, καθώς επίσης την αποικιοκρατική σκέψη και τον αποικιακό πολιτισμό τόσο στις αποικίες όσο και στις ίδιες τις μητροπόλεις.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
