10 Oκτωβρίου, Ημέρα Ψυχικής Υγείας και ανακοίνωσης σχολικού προγράμματος για την ενημέρωση – προσέγγιση – διαχείριση θεμάτων ψυχικής υγείας των μαθητών. Ο Χρήστος Μπήτσικας αποπειράται να διευρύνει τον χώρο της ψυχικής υγείας και επικεντρώνεται σε μία ακραία και παρεξηγημένη περίπτωση, αυτή της σχιζοφρένειας. Η προσέγγισή του βαθύτατη με αφετηρία και κριτική στους ψυχαναλυτές. Στόχευσή του οι αναλύσεις του να αποστασιοποιηθούν από την κοινωνικά θλιβερή πλευρά της σχιζοφρένειας. Τολμά να φέρει στο φως μία θετική πλευρά της, τονίζει την ανάγκη απενοχοποίησης του ασθενούς χωρίς να καθαγιάζει, ούτε να δαιμονοποιεί καταστάσεις.
Με ευφυή σύλληψη, πλατιά και τολμηρή έρευνα, με γραφή συμπυκνωμένη, σκληρή, αλλά ταυτόχρονα ρεαλιστική καταφέρνει να φτάσει σε μία ψυχολογική – φιλοσοφική διάσταση της υπόθεσης, δίνοντας μία κοινωνική διάσταση στην ασθένεια κι αναζητώντας τα πραγματικά αίτιά της στον σημερινό κόσμο. Με αυτή τη συλλογιστική πορεία τείνει να ξεριζώσει την καχυποψία και φοβική ρητορική γύρω από τη σχιζοφρένεια. Ακόμα κι αν δεν καταφέρει να μας πείσει πλήρως, μας εισάγει στην αναγκαιότητα κατανόησης κι αποδοχής της συνθήκης. Εδραιώνει την πεποίθηση ότι το στίγμα του ασθενούς είναι τουλάχιστον ξεπερασμένο κι είναι τουλάχιστον ξεπερασμένο κάθε «σύνδρομο υπεροχής» και «φτωχού συγγενή».
Αφού αναγνωρίσουμε σε βάθος τον όρο που εξετάζεται, οφείλουμε να δούμε αλυσιδωτά τον ρόλο των ψυχολόγων, της κοινωνίας, του καθενός μας. Δεν εξιδανικεύεται ο κόσμος της σχιζοφρένειας σε καμία περίπτωση. Δεν επιμένει να αντικαταστήσει υπάρχουσες δομές και στερεότυπα, αλλά μας μεταφέρει στην ατμόσφαιρα του ασθενούς. Κάθε άνθρωπος γεννιέται με διπλή «υπηκοότητα». Άπαντες προτιμούν να κινούνται με το διαβατήριο του υγιούς, αλλά δικαίωμα έχει κι ο “ασθενής” να κάνει το ταξίδι με τα θραύσματα, τις παρεκκλίσεις, τα όνειρα και τις σιωπές του. Τι είναι λοιπόν για τον συγγραφέα ο σχιζοφρενής;
Είναι μία κατάσταση ευελιξίας, διαφυγής, άμυνας στις πληγές της σκληρής πραγματικότητας. Όταν οι αντοχές μας εγκαταλείπουν, όταν χάνεις απεγνωσμένα κάθε ελπίδα επαφής κι επικοινωνίας και κατακλύζεσαι από τον φόβο και τον θυμό που φέρνουν μαρασμό και μας οδηγούν νομοτελειακά στην μοναξιά και το μαρτύριό της. Απομόνωση, ενοχή, δέος απέναντι στον υγιή. Σκοτάδια … Μεταφορά σε έναν άλλον κόσμο, παράλληλο με τον πραγματικό. Η πίεση φέρνει ψυχώσεις, αρκετές φορές επειδή δεν μπορέσαμε να ανταποκριθούμε στις κοινωνικές ηθικές επιταγές. Νευρώσεις από τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες και τις αναπάντεχες ανατροπές μέσα σε ένα σύμπαν που αλλιώς είχαμε ονειρευτεί.
Η εύρεση της αλήθειας σε αυτά τα δαιδαλώδη μονοπάτια αποτελεί την προωθητική δύναμη του ασυνείδητου, καθώς μέσα από αυτή τη διαδικασία αναζητείται μία θετική πλευρά διαφυγής. Ο Μπήτσικας μιλάει για την τιμωρητική επιτήρηση του υπερεγώ που δημιουργεί ενοχές μέσα από ένα πλέγμα ψευδαισθήσεων. Η επιθυμία γίνεται ένας μοχλός κίνησης στον δρόμος προς την ευτυχία. Αντίθετα η συνθήκη της καταπίεσης οδηγεί στα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η διείσδυση στον κόσμου του νοητού και του ανόητου δίνει χαραμάδα φωτός προς διάσωση και επούλωση των τραυμάτων. “Η σχιζοφρένεια περιλαμβάνει μία ελευθεριότητα στάσης, σπάσιμο κανόνων κι ορίων, πλαστικότητα της σκέψης του εγκεφάλου, που η ασυνείδητη ροή έχει θετικό ρόλο στην έμπνευση, τη συγκίνηση και την ελεύθερη αντίληψη”.
Βασικός πυλώνας της ανάλυσης η σύγκρουση δύο διαφορετικών πόλων. Στα ζευγάρια των εννοιών που με λεπτομέρεια επιλέγονται και θα ανακαλύψετε στις σελίδες του βιβλίου κυριαρχεί η ανάγκη βαθιάς κατανόησης μέσα από αντιθέσεις που φαινομενικά δημιουργούν ένα αγεφύρωτο χάσμα. Ρηξικέλευθα και αιρετικά συνδέει την επιθυμία με την ηθική σαν ρέουσα ακατάπαυστη έλξη, τη φαντασίωση σαν συλλογική-κοινωνική έκφραση της πραγματικότητας σε ένα κόσμο που οι παραισθήσεις θα αναζητούν κομμάτια του εαυτού που χάσαμε και οι παρεκκλίσεις είναι ικανές να περικλείουν την ουσία μίας άλλης ασύνδετης, αλλά αληθινής ζωής. Αυτή είναι η ματιά του συγγραφέα πάνω στην αυτότητα, την πολλαπλότητα και το τραύμα. Κανείς δεν έχει να χάσει κάτι από αυτό το αναγνωστικό ταξίδι που μιλάει για κάτι επίκαιρο και πιθανώς θα δώσει διέξοδο σε αρκετούς παθόντες, αλλά και σε ανθρώπους που βρίσκονται στο περιβάλλον τους και βασανίζονται χωρίς “απαντήσεις” στο πλευρό τους…
☞︎ Το βιβλίο “Σχιζοφρένεια και Νόημα”, του Χρήστου Μπήτσικα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση
