Υπάρχουν κάποιες ιστορίες που δεν τις διαβάζεις και τις προσπενάς, αντιθέτως τις κουβαλάς για πάντα. Όχι γιατί είναι πολύπλοκες ή επειδή σ’ εξουθενώνουν με βάρος, αλλά γιατί σου ψιθυρίζουν κάτι που δεν ήξερες ότι ήθελες να ακούσεις. Κάτι για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος όταν όλα γύρω φθείρονται. Το «Πριν χαθεί η καλοσύνη», το τέταρτο βιβλίο του Toshikazu Kawaguchi στο γνωστό πλέον σύμπαν της μυστηριώδους καφετέριας στο Τόκιο, ανήκει σ’ αυτήν την κατηγορία: βιβλίων που μπορεί να φαίνονται απλά στην πλοκή, αλλά έχουν μια συναισθηματική ένταση που παραμένει μέσα σου για καιρό.
Όπως και στα προηγούμενα της σειράς (Πριν κρυώσει ο καφές, Πριν πει αντίο η αγάπη, Πριν χαθεί το φως), η ιδέα παραμένει η ίδια και συγκλονιστικά απλή: σε μια παμπάλαιη, σχεδόν ξεχασμένη καφετέρια, κάποιος μπορεί να ταξιδέψει στο παρελθόν – αρκεί να τηρήσει ορισμένους άκαμπτους κανόνες και να γυρίσει πριν κρυώσει ο καφές (“για να επιστρέψεις στο παρελθόν πρέπει πρώτα να καθίσεις στη θέση”). Δεν μπορεί να αλλάξει το παρελθόν, δεν μπορεί να σώσει κανέναν. Αλλά μπορεί να πει αυτό που δεν ειπώθηκε, να ξαναδεί αυτόν που χάθηκε, να γιατρέψει, έστω για λίγο, τη μνήμη.
Αν αυτό σας θυμίζει παραμύθι, έχετε δίκιο. Είναι. Όμως δεν είναι παραμύθι για παιδιά. Είναι παραμύθι για κορεσμένους ενήλικες που ακόμη ψάχνουν έναν τρόπο να κλείσουν λογαριασμούς με το χθες χωρίς μίσος.
Στο «Πριν χαθεί η καλοσύνη», ο Kawaguchi μεταφέρει το βάρος από το πένθος προς τη συγχώρεση. Οι χαρακτήρες εδώ θέλουν να καταλάβουν τον εαυτό τους. Θέλουν να εξιλεωθούν. Θέλουν να συγχωρήσουν ή να ζητήσουν συγγνώμη. Η καλοσύνη, αυτή η λέξη που σήμερα ηχεί σχεδόν παλιομοδίτικη, γίνεται εδώ ηθικό ζητούμενο, τρόπος ύπαρξης, αλλά και πράξη αντίστασης σε έναν κόσμο που σκληραίνει κάθε μέρα.
Οι ιστορίες του βιβλίου –μια νεαρή που δεν πρόλαβε να αποχαιρετήσει τον αγαπημένο της, ένας γιος που δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη απ’ τη μητέρα του, μια φίλη που θέλει να παραδεχτεί την αλήθεια για χρόνια σιωπής– κουμπώνουν όλες γύρω από την απλή, σχεδόν μυστικιστική ιδέα ότι το παρελθόν δεν αλλάζει, αλλά μπορούμε να αλλάξουμε εμείς καθώς το κοιτάμε. Όχι, δεν θα σώσεις αυτόν που έφυγε. Αλλά μπορείς να σώσεις τον εαυτό σου από το να πνιγεί στο βάρος της ενοχής ή του ανείπωτου.
Ο Kawaguchi γράφει με τη λιτότητα ενός παραμυθά και τη σοφία ενός μοναχού. Δεν επινοεί λογοτεχνικές ακροβασίες. Αφήνει τον ρυθμό να κυλήσει αργά, σαν τελετουργία. Η καφετέρια δεν είναι απλώς σκηνικό. Είναι ιερός χώρος, κάπου ανάμεσα στο όνειρο και στην εξομολόγηση, όπου η ώρα δε μετράει όπως την ξέρουμε. Οι χαρακτήρες του δεν είναι ήρωες. Είναι άνθρωποι που κουβαλούν μικρές, καθημερινές πληγές, ακριβώς όπως κι εμείς. Και η καλοσύνη τους, η απόφασή τους να στραφούν όχι προς τον θυμό αλλά προς την αγάπη, δεν είναι αδυναμία, είναι η πιο δυνατή πολιτική πράξη.
Γιατί ναι, το βιβλίο παρά την αθόρυβη πρόζα του είναι πολιτικό. Όχι με τη φωνή της διαμαρτυρίας, αλλά με τον ψίθυρο της αξιοπρέπειας. Όταν ο κόσμος γύρω βουλιάζει σε τοξικότητα, καχυποψία, και τυφλή βία, ο Kawaguchi επιμένει να μιλήσει για τρυφερότητα. Όχι σαν ρομαντική ανάμνηση, αλλά σαν ηθική πρόταση.
Πριν χαθεί η καλοσύνη, λοιπόν. Πριν ξεχάσουμε πως είναι να ακούς τον άλλον. Πριν πάψουμε να πιστεύουμε στη δύναμη μιας συγγνώμης.
Το ελληνικό αναγνωριστικό κοινό που έχει αγκαλιάσει όλη τη σειρά, μάλλον θα βρει και σ’ αυτό το βιβλίο την ίδια παρηγορητική σιωπή που χρειάζεται. Οι εκδόσεις Κλειδάριθμος συνοδεύουν τον αναγνώστη σε ένα ακόμη βήμα σε αυτό το λογοτεχνικό σύμπαν που θυμίζει λίγο Μουρακάμι και λίγο εκείνον τον παλιό οικογενειακό φίλο που σ’ έπαιρνε αγκαλιά όταν δεν μπορούσες να πεις τι σε πονάει.
Δεν είναι τυχαίο που το «Πριν χαθεί η καλοσύνη» διαβάζεται τόσο εύκολα: γιατί είναι δύσκολο να μείνεις σ’ αυτόν τον κόσμο χωρίς να κρατηθείς από κάτι απλό και όμορφο. Από μια αγκαλιά που δεν δόθηκε. Από ένα βλέμμα που δεν ειπώθηκε. Από μια συγγνώμη που έρχεται αργά, αλλά έρχεται.
Κι αν κάτι αξίζει να κρατήσουμε από αυτό το βιβλίο, δεν είναι το ταξίδι στον χρόνο. Είναι η υπενθύμιση ότι ακόμη έχουμε χρόνο … Να μιλήσουμε. Να συγχωρήσουμε. Να ακούσουμε. Να γίνουμε αυτοί που κάποτε πιστέψαμε πως μπορούμε να είμαστε. Πριν χαθεί η καλοσύνη…
➪ Το βιβλίο “”Πριν χαθεί η καλοσύνη”, του Toshikazu Kawaguchi κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
