Αυτή τη φορά προσκεκλημένος, φιλοξενούμενος και συνομιλητής είναι ένας φιλόσοφος παγκόσμιας κλάσης, ο Αριστοτέλης. Αναγνωρίσιμος, καινοτόμος μελετήθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. Ένας τολμηρός και συγκροτημένος στοχαστής με πολυεπίπεδη ματιά, άνοιξε νέους ορίζοντες, ταρακούνησε την εποχή του και παραμένει επίκαιρος συνομιλώντας με τους επιστήμονες του παρόντος. Αυτόν τον φιλοσοφικό ογκόλιθο συναντούν δύο κοινοί θνητοί από διαφορετική σκοπιά, ο ακαδημαϊκός Βασίλης Μπετσάκος και ο δημοσιογράφος Θανάσης Λάλας. Ένα μοτίβο που είναι αρκετά διαφορετικό από τις δύο προηγούμενες συναντήσεις με Σωκράτη και Πλάτωνα.

Το μπόλιασμα των δύο δημιουργών της συνθήκης αυτής της “συνέντευξης” δείχνει πως η επιστημονική εγρήγορση και η ανησυχία για τα πεπραγμένα του Αριστοτέλη μπορεί να συνδυαστεί άριστα με την εμπειρία την ευρηματικότητα την αμεσότητα τον αυθορμητισμό, την επικοινωνιακή ευφυία, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά συναισθήματα και το ύφος ενός δημοσιογράφου που προσπαθεί να αλιεύσει από τον συνομιλητή του συγκεκριμένες απαντήσεις που τον απασχολούν υπαρξιακά. Από τη μία ο Βασίλης Μπετσάκος έχει ερευνήσει διεξοδικώς το έργο του Αριστοτέλη, από την άλλη ο Θανάσης Λάλας προσπαθεί πραγματικά με τον δικό του μοναδικό τρόπο να αντιμετωπίσει τον Αριστοτέλη σαν να τον έχει δίπλα του ή καλύτερα απέναντί του. Και ενώ στα προηγούμενα δύο έργα ουσιαστικά υπήρχαν έτοιμες οι απαντήσεις (Σωκράτη και Πλάτωνα) κι ο δημοσιογράφος ουσιαστικά έπρεπε να «επανεφεύρει» θα λέγαμε τις ερωτήσεις. Αυτή τη φορά γίνεται η ερώτηση και με έναν τρόπο ο καθηγητής Μπετσάκος απαντά σαν ένας άλλος Αριστοτέλης. Αυτό το γεγονός δίνει μια ιδιομορφία στο βιβλίο και το κάνει να ξεχωρίζει ως ένα βαθμό από τα δύο προηγούμενα.

Το συγγραφικό δίδυμο τόλμησε αυτό το καινοτόμο εγχείρημα το οποίο μάλιστα ξεκίνησε από απόσταση και σιγά σιγά έφερε τους δύο ανθρώπους κοντά. Ο ανθρώπινος δισταγμός και η αίσθηση τους πως αυτή η δουλειά αποτελεί μια σταγόνα μπροστά στην ολότητα του έργο του φιλοσόφου και την ανησυχία του ανολοκλήρωτου οδηγεί τελικά μέσα από μία εποικοδομητική διαδικασία στην υπέρβαση του φόβου. Η αίσθηση ότι πάντα βρισκόμαστε στην αρχή έδωσε το έναυσμα και ταυτόχρονα τη δύναμη, ώστε σήμερα να έχουμε αυτό το βιβλίο στα χέρια μας.

Βασικός στόχος ήταν η προσέγγιση στο φιλοσοφικό έργο του Αριστοτέλη που δίνει ταυτόχρονα σημαντικές διαστάσεις της προσωπικότητάς του με επιλεκτικότητα, ευστοχία, πυκνότητα και τη δημιουργία αλληλουχίας ερωτήσεων που εμπλουτίζονται με σαφείς κατανοητές απαντήσεις απαντούμε σε αυτόν τον ουσιαστικό στοχαστικό προβληματισμό.

Σε όλη τη σειρά αυτών των εξαιρετικών βιβλίων το σημαντικό είναι ότι με την απλούστευση του λόγου των φιλοσόφων το μήνυμά τους μεταφέρεται στο παρόν και γίνεται προσιτό στις νεαρότερες γενιές μακριά από το βαθμοθηρικό πνεύμα αποστήθισης του σχολείου. Από τη μια ζωντάνια παραστατικότητα και ταυτόχρονα διαχρονικότητα και επικαιροποίηση των μηνυμάτων και των νοημάτων της ανθρώπινης ύπαρξης. Εκφράζουν, εστιάζουν, ξυπνούν μνήμες, ανασύρουν πικρές αλήθειες και περιγράφουν αγωνίες, δυσεπίλυτα διλήμματα, θεμελιακά ζητήματα με τον φιλόσοφο να έρχεται με τον τρόπο του να μας βοηθήσει να απαντήσουμε σε όλα αυτά. Με άψογη ιεράρχηση, κλιμάκωση, συνέχεια και τον ερωτά ως συγκολλητική ουσία επιτυγχάνουν να κινητοποιήσουν τη σκέψη μας στο βαθμό που καθένας αντέχει και μπορεί. Η ευθύνη της συνέχειας και της προσαρμογής στην καθημερινότητα μας ανήκει στον αναγνώστη.

Το ύφος και το πνεύμα των διαλόγων δίνει έναν χαρακτήρα παιχνιδιού με τις λέξεις . Η ετυμολογική προσέγγιση διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο το πάθος από το πάσχω το ζώο τη ζωή. Οι ερωτήσεις εξαντλούν την κλίμακα από την πιο οικεία θα λέγαμε για παράδειγμα («γιατί έφυγες») στις πιο ανθρώπινες («τι είναι ομορφιά, τι πάθος, τι αγαθό») και σε βαθύτερες («τι είναι τυχαίο, τι είναι το θείο, τι είναι πολιτική»).

Στη σχέση του με την ιατρική ξεπερνά τις σειρήνες του σώματος για να επιλέξει την ίαση της ψυχής και του πνεύματος. Ίσως αυτή η ευλαβική του αφοσίωση να μας χαρίζει την επιστημονική άποψη που φτάνει μέχρι το παρόν για την ενότητα σώματος και ψυχής. Σχετικά με τον Πλάτωνα και τη δική του υπόσταση δεν κρύβει τις διαφωνίες και τις επιμέρους συγκρούσεις του. Ο Αριστοτέλης πατάει στον κόσμο της εμπειρίας της υπόστασης των πραγμάτων, της αυτονομίας των επιστημών και του γραπτού λόγου. Μπορεί να τους ενώσει η κοινή πεποίθηση ότι η συνειδητοποίηση της άγνοιας οδηγεί στη γνώση, καθώς ο άνθρωπος από τη φύση του θέλει να μαθαίνει.

Ο Αριστοτέλης αφήνοντας τα Στάγειρα το χωριό του και το ζην, επέλεξε την Αθήνα και το ευ ζην. Αντιλήφθηκε πολύ νωρίς πως εκεί ήταν οι ευκαιρίες για μόρφωση, οργάνωση, ανάπτυξη των θεσμών και γνωριμία με σπουδαίους ανθρώπους όπως ο Πλάτωνας και ο Δημόκριτος. “Πάντα Μέτοικος” αυτή ήταν η πραγματικότητα και πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια. Η ιστορία επαναλαμβάνεται … Κι όμως η Αθήνα δεν του έδωσε το δικαίωμα να γίνει Αθηναίος πολίτης. Σε ποιoν; Σε αυτόν που δίδαξε πως ο άνθρωπος είναι ένα πολιτικό ζώο. Πιο συγκεκριμένα για την πολιτική τονίζει πως είναι η τέχνη των τεχνών, η τέχνη των πολιτών. Απορρίπτει την ολιγαρχία και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου πως πρέπει να προσέχουμε ποιους εμπιστευόμαστε και σε ποιους δίνουμε αξιώματα και εξουσία.

Μέσα από αυτή την ανάλυση διακρίνουμε πως η λογική και το παράλογο τέμνονται. Η φρόνηση είναι αυτή που μπορεί να επιβάλλει τον αυτοέλεγχο και την αυτογνωσία. Η απαιτούμενη ισορροπία δίνει τη δυνατότητα σε κάθε άνθρωπο να έχει την επιθυμητή ποιότητα ζωής.

«Τι είναι τυχαιότητα;» Δεν υπάρχει τυχαίο όλα στη φύση γίνονται για ένα σκοπό που σκοπεύει σε ένα τέλος, δηλαδή την ολοκλήρωση του μεγαλείου της λειτουργίας της φύσης.

«Τι είναι θεϊκό;» Ο άνθρωπος είναι μέρος του σύμπαντος, ο Θεός απαθής τι ζητά από μας; Διαρκή άσκηση και να καταφέρουμε να μοιραζόμαστε τη ζωή και τη φύση.

Ένα φιλοσοφικό πολυεργαλείο για κοινούς θνητούς, διανοούμενους, για τη ζωή και την επιστήμη. Αυτό μας καταθέτουν σε αυτή την κυκλοφορία Λάλας και Μπετσάκος. Άνθρωποι που συνδυάζουν τη βαθιά γνώση, τη μόρφωση και το ταλέντο. Απέναντί τους ένας Αριστοτέλης ετοιμόλογος, πάντα έτοιμος απέναντι στις ερωτήσεις απαιτητικών συνομιλητών για το αγαθό, την αρετή και την ευδαιμονία. Αξίζει να διαβαστεί.

 

✑ Το βιβλίο “Πίνοντας Καφέ με τον Αριστοτέλη”, των Θανάση Λάλα & Βασίλη Μπετσάκου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.