Ο Τζέιμς Μπόλντουιν ήταν ο ζωντανός καθρέφτης μιας Αμερικής που αρνιόταν να δει τον εαυτό της. Ένας αφροαμερικανός στοχαστής με πένα σαν ξυράφι, έκοβε τις ψευδαισθήσεις του ρατσισμού και ξεσκέπαζε το δηλητήριο που κατέτρωγε την κοινωνία. Η γραφή του ήταν σαν ιεροτελεστία: λυρική και αμείλικτη, γεμάτη από τις φωνές όσων είχαν σιωπήσει. Ο Μπόλντουιν ήταν ένας αγέρωχος φάρος στην ομίχλη της προκατάληψης, που καλούσε την ανθρωπότητα να δει την αλήθεια της, όσο πικρή κι αν ήταν.
“Μία άλλη Χώρα”, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκης
Πέντε από τους ήρωες του “Μια άλλη χώρα” είναι καλλιτέχνες: ο Ρούφους, ένας μαύρος ντράμερ της τζαζ, η αδερφή του, η Άιντα, τραγουδίστρια των μπλουζ, ο Βιβάλντο, συγγραφέας με ταλέντο αλλά χωρίς έμπνευση, ο Ρίτσαρντ, συγγραφέας χωρίς ταλέντο που όμως κερδίζει την επιτυχία, και ο Έρικ, ηθοποιός και ομοφυλόφιλος. Ωστόσο, δεν πρόκειται για ένα βιβλίο που καταπιάνεται με τη ζωή των καλλιτεχνών, αλλά με τις διαφυλετικές σχέσεις μεταξύ μαύρων και λευκών, που οδηγούν τον Ρούφους στην αυτοκτονία, καθώς και με τις ανθρώπινες σχέσεις γενικότερα: τη φιλία, τον έρωτα, το μίσος, τη ζήλια, τη μοναξιά… Η δράση εκτυλίσσεται στη Νέα Υόρκη στα τέλη της δεκαετίας του ’50, αλλά και στη Γαλλία, όπου ο Έρικ ζει για αρκετά χρόνια αυτοεξόριστος, όπως είχε ζήσει και ο ίδιος ο Τζέιμς Μπόλντουιν. Είναι φανερό ότι το “Μια άλλη χώρα” πηγάζει κυρίως και από τις εμπειρίες του ίδιου του συγγραφέα, παρά από τη φαντασία του: ήταν ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα που εξέφραζαν την οργή των μαύρων Αμερικανών της εποχής εκείνης, αλλά και τις ιδιαιτερότητες της αφροαμερικανικής κουλτούρας. «Σε κρατάνε εδώ επειδή είσαι μαύρος, ενώ διατυμπανίζουν ανοησίες για τη χώρα της ελευθερίας και την πατρίδα των γενναίων… Μερικές φορές θα ‘θελα να μπορούσα να γίνω μια μεγάλη γροθιά και να κάνω αυτή την ελεεινή χώρα σκόνη. Μερικές φορές πιστεύω ότι δε δικαιούται να υπάρχει».
“To κουαρτέτο του Χάρλεμ”, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις
Τέσσερις νεαροί μαύροι μουσικοί, μεταξύ των οποίων ο μετέπειτα διάσημος «Αυτοκράτορας της σόουλ» Άρθουρ Μοντάνα, ξεκινούν από το Χάρλεμ της δεκαετίας του ’40 για να κατακτήσουν τον κόσμο με όχημα το πάθος τους για τα γκόσπελ. Τριάντα χρόνια αργότερα, όταν ο Άρθουρ θα βρεθεί νεκρός στο Λονδίνο, ο αδελφός του, ο Χαλ, επιστρέφει στο παρελθόν για να αφηγηθεί μια συναρπαστική και σπαρακτική ιστορία, που θα παρακολουθήσει την περιπλάνηση των ηρώων από τη Νέα Υόρκη ώς το Παρίσι και από τον αμερικανικό Νότο ώς την Αφρική και την Κορέα, φέρνοντάς τους αντιμέτωπους με προσωπικές, οικογενειακές και κοινωνικές συγκρούσεις, με τις ολέθριες συνέπειες της απώλειας, αλλά και τους ακατάλυτους δεσμούς που γεννούν η αφοσίωση, ο έρωτας (ομοφυλοφιλικός και μη) και η φιλία. Στο Κουαρτέτο του Χάρλεμ, το τελευταίο και εκτενέστερο μυθιστόρημά του, ο Τζέιμς Μπόλντουιν χρησιμοποιεί ως φόντο το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων, που συντάραξε τις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’60, για να αφηγηθεί ένα επικό άσμα αγάπης, πάθους, πένθους και οργής, όπου η δυναμική των φυλετικών και σεξουαλικών σχέσεων καθορίζει σε καταλυτικό βαθμό τον αέναο αγώνα του ανθρώπου να παραμείνει άνθρωπος.
“Δεν είμαι ο νέγρος σου”, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Τζέιμς Μπόλντουιν άρχισε να γράφει ένα βιβλίο για την Αμερική, στηριγμένο στις προσωπογραφίες τριών φίλων του, του Μέντγκαρ Έβερς, του Μάλκολμ Χ και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Και οι τρεις, μεγάλες μορφές του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα, δολοφονήθηκαν. Το βιβλίο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Ο σκηνοθέτης Ραούλ Πεκ βασίστηκε στις σημειώσεις του Μπόλντουιν για το βιβλίο αυτό, στις ομιλίες, τις επιστολές και τις συνεντεύξεις του, για να γράψει το σενάριο και να γυρίσει το ντοκιμαντέρ “Δεν είμαι ο νέγρος σου”, που γνώρισε τεράστια επιτυχία. Το ντοκιμαντέρ έγινε, με τη σειρά του, βιβλίο, το οποίο μάλιστα αποτελεί μια θαυμάσια εισαγωγή στο έργο του Τζέιμς Μπόλντουιν. Ένα ταξίδι στον χρόνο, που αποκαλύπτει την τραγική και βαθιά ανθρώπινη ματιά του Μπόλντουιν πάνω στην ιστορία των φυλετικών διακρίσεων στις ΗΠΑ και στο κίνημα χειραφέτησης των μαύρων.
“Ανέβα στο Βουνό να το Φωνάξεις”, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις
Ο Τζον Γκράιμς, ένας ευαίσθητος και χαρισματικός έφηβος, μεγαλώνει στο Χάρλεμ. Η οικογένειά του τον προετοιμάζει για να γίνει ιεροκήρυκας. Τη νύχτα των γενεθλίων του, όμως, όταν κλείνει τα δεκατέσσερα, θα βιώσει μια πρωτοφανούς έντασης ηθική και πνευματική κρίση. Θέλει να ορίζει ο ίδιος τον εαυτό του. Αλλά ένας νέος που προέρχεται από ένα τόσο βαθιά θρησκευόμενο περιβάλλον έχει δικαίωμα επιλογής; Και ακόμα περισσότερο, πόσο ελεύθερος μπορεί να είναι ένας νεαρός μαύρος αμε- ρικανός, τη δεκαετία του ’30; Σε αυτό το πρώτο του μυθιστόρημα –ένα από τα κλασικά κείμενα, όχι μόνο της αμερικανικής, αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας, βιβλίο που επηρέασε αποφασιστικά συγγραφείς όπως η Τόνι Μόρισον και η Maya Angelou – ο Τζέιμς Μπόλντουιν μεταπλάθει προσωπικές του εμπειρίες από τα νεανικά του χρόνια στη Νέα Υόρκη της Μεγάλης Ύφεσης και αφηγείται, με σπαρακτική ειλικρίνεια, μια πολυεπίπεδη ιστορία βίαιης αλλά και λυτρωτικής ενηλικίωσης, που συνυφαίνεται αριστοτεχνικά με τη συλλογική οδύσσεια των μαύρων τη Αμερικής, τη βαθιά και περίπλοκη σχέση τους με τη θρησκεία και τον αδιάκοπο αγώνα τους ενάντια στην αδικία, τη μισαλλοδοξία και τον ρατσισμό.
“Αν η Οδός Μπιλ μπορούσε να Μιλήσει”, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις
Αν η Beale Street μπορούσε να μιλήσει, θα μας έλεγε για τη δεκαεννιάχρονη Τις που είναι ερωτευμένη με τον Φόνι, έναν νεαρό μαύρο γλύπτη. Κατηγορούμενος για τον βιασμό μιας Πορτορικανής, τον οποίο δεν διέπραξε, ο Φόνι ρίχνεται στη φυλακή. Όταν η Τις ανακαλύπτει ότι είναι έγκυος, η οικογένειά της και ο πατέρας του Φόνι αποφασίζουν να αγωνιστούν για να αποδείξουν την αθωότητά του, ενώπιον ενός δικαστικού μηχανισμού για τον οποίο οι μαύροι είναι οι “ιδανικοί ένοχοι”. Ο Τζέιμς Μπόλντουιν, με τη μοναδική, άμεση, πρωτοπρόσωπη αφήγηση, που γνωρίσαμε στο “Κουαρτέτο του Χάρλεμ” (Πόλις, 2019), μας μιλά, μέσα από τον δυνατό έρωτα ενός ζευγαριού, για την αδικία, τον φυλετικό ρατσισμό, τη συμπαράσταση αλλά και την προδοσία μεταξύ των μελών μιας οικογένειας, τον αδιάκοπο αγώνα για δικαιοσύνη, με μόνα όπλα την αγάπη, την αλληλοϋποστήριξη και την πίστη στην αλήθεια, παρά την απελπισία, την οργή και τη θλίψη η οποία πηγάζει από το μίσος που αυτό το ζευγάρι αντιμετωπίζει. Αισθησιακό, βίαιο, γεμάτο πόνο, βαθιά συγκινητικό και, δυστυχώς, επίκαιρο μυθιστόρημα, το “Αν η Οδός Μπιλ μπορούσε να Μιλήσει” αφήνει στον αναγνώστη τη γλυκόπικρη αίσθηση των μπλουζ, που τόσο άρεσαν στον Τζέιμς Μπόλντουιν.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst agram.