Όπως πιθανώς σωστά καταλάβατε, ο τίτλος του άρθρου παραπέμπει ευθέως στην κλασική ιταλική ταινία «Ιστορία Ερωτα και Αναρχίας» της Λίνα Βερτμίλερ -δίχως όμως τα στοιχεία των ιστοριών των οίκων ανοχής.

Ο έρωτας (και η ψυχοσωματική «αναρχία» που προκύπτει από αυτόν – ή έστω είναι προαπαιτούμενό του) βρίσκονται στο επίκεντρο του εξαιρετικού βιβλίου «Ανοιχτή Θάλασσα» από τον 30χρονο Βρετανο-Γκανέζο συγγραφέα και φωτογράφο Caleb Azumah Nelson [Κέιλεμπ Αζούμα Νέλσον].

Ο Nelson ζει στο Λονδίνο, με κείμενά του να έχουν δημοσιευτεί στο Litro, ενώ ήταν στη βραχεία λίστα για το BBC National Short Story Award 2020 με το διήγημα «Pray» και επελέγη ως ένας από τους 10 καλύτερους πρωτοεμφανιζόμενους μυθιστοριογράφους του 2021 από τον Observer. Η «Ανοιχτή Θάλασσα» [«Open Water»], η οποία κέρδισε το βραβείο Costa 2021 και το Dylan Thomas Prize, αναμένεται να κυκλοφορήσει σε τουλάχιστον 17 χώρες.

Και δικαίως, θα προσθέταμε εμείς με την σειρά μας.

«Το να είσαι ο εαυτός σου στα μάτια του άλλου, το να είσαι ευάλωτος και κατανοητός, μπορεί να είναι τρομακτικό. Το να σου αρνούνται να σού κάνουν το ίδιο μπορεί να είναι απάνθρωπο ή θανατηφόρο. Είναι άλλο πράγμα να σε κοιτάζουν και άλλο να σε βλέπουν πραγματικά», γράφει ο συγγραφέας σε αυτή τη νουβέλα, το ύφος της οποίας κινείται ευφυώς και εναλλάξ ανάμεσα στην καθαρή, μυθιστορηματική πρόζα και την άκρως ποιητική παράθεση γεγονότων, ιστοριών και προσώπων.

Το μυθιστόρημα είναι αυτό που λέμε «φυλετικό». Είναι ένα άκρως διαφωτιστικό και φυσικά ρεαλιστικό ανάγνωσμα αναφορικά με την εμπειρία του να είσαι μαύρος (ή Αφροβρετανός) στο Λονδίνο του σήμερα, του τώρα και ταυτόχρονα να παλεύεις καθημερινά προκειμένου να επιτύχεις την όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική ενσωμάτωσή σου στο κοινωνικό σύνολο μιας αχανούς και συχνά σκληρής και κυνικής μεγαλούπολης, όπως είναι η αγγλική πρωτεύουσα.

«Όλοι μας προσπαθούμε να ζήσουμε, να αναπνεύσουμε. Εμείς που είμαστε μαύροι», αναφέρει ο συγγραφέας αναφορικά με τα διαρκή κρούσματα βίας και απρόκλητων και αδικαιολόγητων οχλήσεων που δέχεται ο οποιοσδήποτε μαύρος ή Αφροβρετανός σε μια χώρα που ακόμη αρνείται πεισματική την κοινωνική συμπερίληψη κάποιων μειονοτικών πληθυσμών.

Ο συγγραφέας δεν φείδεται των εκτενών και αναλυτικών περιγραφών της νυχτερινής ζωής του Λονδίνου, υπό το πρίσμα ενός νεαρού που γυρνάει τις παμπ και τα μπαρ και ακούει μουσική (γι’ αυτό και το βιβλίο διαθέτει μέχρι και το δικό του soundtrack, από Kendrick Lamar μέχρι A Tribe Called Quest, Dizzee Rascal, Frank Ocean, Curtis Mayfield και Isley Brothers) συνειδητοποιώντας, ωστόσο, μετά λύπης του ότι συχνά ο ίδιος και οι συν αυτώ αποτελούν «ξένα σώματα» σε μια, υποτίθεται «ανοιχτή» κοινωνία, μια «ανοιχτή θάλασσα», η οποία όμως διαθέτει πολλά «καρχαριοειδή».

Η ιστορία του έρωτα (και της αναρχίας) που βρίσκεται σοφά τοποθετημένη στον πυρήνα του βιβλίου αναγκάζει τον αναγνώστη του να αναρωτιέται διαρκώς για την, επιτυχημένη ή μη, έκβαση του ειδυλλίου καθώς αυτό περνάει από την Σκύλλα στη Χάρυβδη και δια πυρός και σιδήρου -ωστόσο, είναι ξεκάθαρο, άκρως υπαινικτικά, από τον συγγραφέα ότι, όπως οι δυσκολίες συχνά χαλυβδώνουν και φέρνουν πιο κοντά δυο ανθρώπους, αντίστοιχα υπάρχουν και οι δυσκολίες αυτές που αποδεικνύονται ανυπέρβλητα εμπόδια, όπως η θεσμική αστυνομική βία, η κοινωνική αδικία και ο υφέρπων ρατσισμός, που κάποια ζευγάρια ουδέποτε καταφέρνουν να υπερπηδήσουν.

Ο συγγραφέας διαρκώς υπερτονίζει ότι «η γλώσσα είναι ανεπαρκής προκειμένου να αντικατοπτρίσει την αναρχία και το χάος του να νιώθεις τόσο οικεία με κάποιον άλλον».

Η γλώσσα του ίδιου του συγγραφέα είναι στιγμές που είναι με την σειρά της ανεπαρκής στην απόδοση των καταστάσεων και των διαδραματιζομένων, αλλά το μειονέκτημα αυτό εξισορροπείται από την τρυφερότητα και τον συναισθηματισμό με τα οποία ο Νέλσον προσεγγίζει τους πρωταγωνιστές του βιβλίου του.

Προσωπικά, βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρον το ότι ο συγγραφέας ενδιαφέρεται αρκετά να «χτίσει» κάποιες ιστορίες ή περιστατικά γύρω από διάφορες ρήσεις και ατάκες αποφθεγματικού χαρακτήρα – είναι και αυτό ένα δείγμα της λογοτεχνικής του αυτοπεποίθησης.

Τελικά, αυτό που μένει μετά από την ανάγνωση του υπέροχου αυτού βιβλίου είναι η πεποίθηση και η πίστη ότι όλοι μας νιώθουμε καλά, αισθανόμαστε οικεία και μπορούμε να ζήσουμε όμορφα μόνο και αποκλειστικά υπό ένα καθεστώς όπου κανείς από εμάς δεν έχει ανάγκη ή χρειάζεται να κρύβεται, για κάποιο λόγο.

Και το επιμύθιο της «Ανοιχτής Θάλασσας» είναι ότι, βασικά, αν καταφέρουμε και χτίσουμε έναν δικό μας, προσωπικό μικρόκοσμο μέσα σε ένα αχανές κοινωνικό σύμπαν, τότε θα καταφέρουμε να είμαστε λίγο πιο ευτυχισμένοι και «γεμάτοι».

Από τα καλύτερα νέα βιβλία του 2023.

*Το «Ανοιχτή Θάλασσα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.