Ο Ιρλανδός Κολμ Τόιμπιν (Colm Tóibín), ο οποίος ειδικεύεται στις μυθιστορηματοποιημένες ζωές λογοτεχνών με περίτεχνα στυλ πεζογραφίας- The Master (Χένρι Τζέιμς), Ο μάγος (Τόμας Μαν)- επιστρέφει στο Λονγκ Άιλαντ στην απατηλά απλούστερη αφήγηση συνηθισμένων ζωών και στο γνώριμο έδαφος του εξαιρετικά δημοφιλούς μυθιστορήματός του Μπρούκλιν του 2009 (αργότερα έγινε μια εξίσου δημοφιλής ταινία με πρωταγωνιστές τους Σίρσα Ρόναν και Ντόναλ Γκλίσον).

Το Μπρούκλιν πέτυχε καλλιτεχνικά και εμπορικά επειδή αφηγούνταν μια απλή ιστορία: μια ικανοποιητικά θλιβερή ιστορία για έναν ματαιωμένο έρωτα στην Ιρλανδία της δεκαετίας του 1950. Παρουσίαζε την Έιλις Λέισι, μια νεαρή γυναίκα που ζούσε στην παλιά πόλη του Τομπίν, το Ένισκορθι, μια πόλη στην κομητεία Ουέξφορντ, κοντά στη νοτιοανατολική ακτή της χώρας. Στο Μπρούκλιν, η Έιλις πήγε στις ΗΠΑ και παντρεύτηκε κρυφά, επέστρεψε στην Ιρλανδία λόγω ενός οικογενειακού θανάτου και στη συνέχεια διέψευσε τις ελπίδες της μητέρας της:  αντί να εγκατασταθεί εκ νέου στην Ιρλανδία και να ζήσει με τον ντόπιο Τζιμ Φάρελ, επέστρεψε στην Αμερική. Η απόφασή της φάνηκε να εκπλήσσει: το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της στο Έιλις στο Μπρούκλιν ήταν μια παθητικότητα απέναντι στο δικό της πεπρωμένο – τουλάχιστον, μέχρι τη στιγμή που αποφάσισε να επιστρέψει στην Αμερική.

Στο Λονγκ Άιλαντ, έχουν περάσει 20 χρόνια και βρισκόμαστε στην Άνοιξη του 1976 (οι αναφορές στο Βιετνάμ και το Γουότεργκεϊτ μας βοηθούν να προσανατολιστούμε). Η Έιλις Λέισι λέγεται τώρα Έιλις Φιορέλο, και ζει με τον Ιταλοαμερικανό σύζυγό της, τον Τόνι, υδραυλικό στο επάγγελμα και τα δυο παιδιά τους, Ροζέλα και Λάρι. Δυσοίωνα, τα αδέρφια και οι γονείς του Τόνι μένουν ακριβώς δίπλα.

Η Έιλις αντιμετωπίζει στενάχωρες καταστάσεις και καλείται να πάρει δύσκολες αποφάσεις. Καταρχάς μαθαίνει ότι ο Τόνι άφησε έγκυο μια άλλη γυναίκα. Η Έλις δεν θέλει να έχει καμία σχέση με το μωρό, αλλά ο σύζυγος της άλλης γυναίκας, ένας Ιρλανδός, εμφανίζεται ξαφνικά και απειλεί ότι θα αφήσει το μωρό στην πόρτα της. Η πεθερά της, που μένει δίπλα, σχεδιάζει να καλωσορίσει και να μεγαλώσει το μωρό, αλλά δεν το λέει δημόσια.

Στη συνέχεια η Έιλις ταξιδεύει την Ιρλανδία για να μείνει για λίγο με την 80χρονη μητέρα της, μια οξυδερκή, αυτοσυγκρατημένη γυναίκα με σαφείς ιδέες και μια σαφή μνησικακία απέναντι στην κόρη της που την άφησε μόνη της πριν από τόσα χρόνια. Εκεί επανασυνδέεται με έναν παλιό έρωτα και σκέφτεται να αφήσει τον σύζυγό της. Αλλά τι θα γίνει με τα παιδιά της που είναι στην εφηβεία; Και τι θα σκεφτόταν η οικογένεια και οι φίλοι της;

Δεν χρειάζεται να έχει διαβάσει κανείς το Μπρούκλιν για να απολαύσει το Λονγκ Άιλαντ, όμως επειδή το νέο μυθιστόρημα επανεξετάζει τις σκηνές, τους χαρακτήρες και τις περιπλοκές του προηγούμενου, η γνώση του πρώτου ενδυναμώνει την ανάγνωση του δεύτερου.

Αυτό που είναι τόσο συναρπαστικό στο Λονγκ Άιλαντ  είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Τόιμπιν δείχνει πώς ένας κόμπος στη ζωή ενός ανθρώπου πλέκεται αθέατα μέσα σε άλλους κόμπους στις ζωές άλλων ανθρώπων. Ο παλιός αγαπημένος με τον οποίο η Έιλις επανασυνδέεται είναι ο Τζιμ Φάρελ, τον οποίο η ηρωίδα συνάντησε συμπωματικά για πρώτη φορά πριν από είκοσι χρόνια, κατά τη διάρκεια μιας άλλης επίσκεψης στην Ιρλανδία, αφού είχε παντρευτεί κρυφά τον σύζυγό της στην Αμερική. Και όταν ο Τζιμ ερωτεύεται ξανά την Έιλις, αρραβωνιάζεται κρυφά την παλιά φίλη της Έιλις, Νάνσι Σέρινταν, η οποία φοβάται με τη σειρά της ότι αν παντρευθεί τον Τζιμ, θα προδώσει τον νεκρό σύζυγό της, τον Τζορτζ: Και αυτοί οι κόμποι μπλέκονται με ακόμα περισσότερους κόμπους…

Όλο αυτό θα μπορούσε να είναι ένα ακατάστατο κουβάρι ηθικών διλημμάτων στα χέρια ενός συγγραφέα που δεν έχει τα χαρίσματα του Τόιμπιν. Όμως όταν αυτά τα προβλήματα σχέσεων εξετάζονται σε ένα μυθιστόρημα περίπου 400 σελίδων από έναν λαμπρό αφηγητή, τα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι χαρακτήρες φαίνονται πολύ πιστευτά και οι τρόποι με τους οποίους οι χαρακτήρες (λανθασμένα) χειρίζονται τα προβλήματά τους φαίνονται πολύ ανθρώπινοι.

Η λογοτεχνία είναι συχνά ένας πιο πρόσφορος χώρος για ηθικό στοχασμό από την τυπική αναλυτική φιλοσοφία. Ενώ η φιλοσοφία μπορεί να μας βοηθήσει να διευκρινίσουμε γενικές έννοιες, η λογοτεχνία μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε και να δώσουμε προσοχή στις πολύ σημαντικές λεπτομέρειες, στα όσα κρύβονται στις συμπεριφορές των ανθρώπων, καθώς αυτοί θέτουν το βασικό ηθικό ερώτημα: Πώς πρέπει να ζήσω;

Τι θα κάνει ο Τόνι; Τι θα γίνει με την οικογένειά του; Θα αναζωπυρώσουν η Έιλις και ο Τζιμ τον έρωτά τους; Αν ναι, τι σημαίνει αυτό για τη Νάνσι; Η ένταση της άγνοιας είναι έντονη, τόσο για τον αναγνώστη όσο και για τους χαρακτήρες, που φαίνονται τόσο αβέβαιοι όσο κι εμείς για τις επόμενες κινήσεις τους. Η αγωνία εντείνεται από τον τρόπο που ο Τομπίν ισορροπεί επιδέξια την ιστορία ανάμεσα στη μυστικότητα και τις μετρημένες αποκαλύψεις. Ωστόσο, τα κουτσομπολιά στο περιβάλλον των βασικών χαρακτήρων είναι ατελείωτα και πανταχού παρόντα.

Λίγοι χαρακτήρες στο Λονγκ Άιλαντ είναι τελικά ευτυχισμένοι με τις ζωές τους. Αλλά παρακολουθώντας τους να προσπαθούν να απεμπλακούν από τα διλήμματα της ζωής -και συχνά να εμπλέκονται περισσότερο-, μπορούμε να αναλογιστούμε μερικές από τις βαθύτερες ελπίδες και τους φόβους μας.

Ένας σπουδαίος μυθιστοριογράφος σε ένα ακόμη υπέροχο βιβλίο.

Ο Colm Tóibín γεννήθηκε το 1955 στο Enniscorthy, στην νοτιοανατολική Ιρλανδία. Μεγάλωσε σε μία οικογένεια ιδιαιτέρως πολιτικοποιημένη, δεδομένου ότι ο παππούς του και ένας θείος του ήταν μέλη του IRA. Σε συνέντευξή του δήλωσε ότι στο σπίτι του υπήρχε πολλή σιωπή, κάτι που επηρέασε το ύφος του. Η ενασχόλησή του με το έργο του Έρνεστ Χέμινγουεϊ του προκάλεσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ισπανία και έτσι αμέσως μόλις αποφοίτησε από το University College του Δουβλίνου, εγκαταστάθηκε για ένα διάστημα στη Βαρκελώνη. Κατά την επιστροφή του στην Ιρλανδία ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία παράλληλα με τη συγγραφική του δραστηριότητα. Έχει γράψει μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων καθώς και δοκίμια και κείμενα λογοτεχνικής κριτικής. Τόσο στα δοκίμια όσο και στα μυθιστορήματα και τα διηγήματά του βασικά θέματα είναι η ιρλανδική κοινωνία, η ζωή στο εξωτερικό, η διαδικασία της δημιουργικότητας, η ομοφυλοφιλία και η διαφύλαξη της ατομικής ταυτότητας. Από τις εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά του: “Η διαθήκη της Μαρίας” (2014), “Νόρα Γουέμπστερ” (2015), “Μπρούκλιν” (2016), “Σπίτι με ονόματα” (2019) και “Ο μάγος” (2023). Από τις εκδόσεις Gutenberg κυκλοφορεί το μυθιστόρημά του “Καραβοφάναρο στο μαύρο νερό” (2016).

Colm Tóibín, Λονγκ Άιλαντ • μτφρ: Μυρτώ Καλοφωλιά • Εκδόσεις Ίκαρος, 2025 •σελ. 384

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.