Η Jane Birkin χαλαρώνει στα πέτρινα σκαλιά, μπροστά από τον Πύργο του Άιφελ, καθώς πετάει ανεπιτήδευτα το περιεχόμενο της φθαρμένης μαύρης τσάντας της στο έδαφος. Μια χιονοστιβάδα από προσωπικά αντικείμενα ξεχύνεται: τσαλακωμένα χαρτιά, πρόχειρα γραμμένα σημειωματάρια, στυλό, ένα σωληνάριο ροζ και με πράσινο καπάκι από μία μάσκαρα Maybelline, ένα αντίγραφο βιβλίου του Ντοστογιέφσκι. Καθώς οι χαρακτηριστικές της αφέλειες ανεμίζουν στον αέρα, λέει στην κάμερα με ένα γεμάτο νόημα χαμόγελο: «Έμαθες κάτι αφού είδες τι υπάρχει στην τσάντα; Όταν τα δείχνεις όλα, αποκαλύπτεις πολύ λίγα».

Αυτή η διάσημη σκηνή προέρχεται από το ντοκιμαντέρ του 1988 Jane B. par Agnès V , στο οποίο η βελγικής καταγωγής σκηνοθέτης του Νέου Κύματος, Agnès Varda, έστρεψε τον φακό της στην Birkin καθώς συλλογιζόταν τους παλιούς της έρωτες, τη ζωή της ως καλλιτεχνική μούσα, τη μητρότητα και το να γίνει 40 ετών. Ενώ οι λάτρεις της μόδας μπορεί να έλκονται από εκείνη τη στιγμή για την απεικόνιση της αρχικής ομώνυμης τσάντας της Birkin – η οποία πρόσφατα πουλήθηκε σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s για λίγο παρά πάνω από δέκα εκατομμύρια δολάρια – η ταινία σηματοδότησε ένα σημείο καμπής για την Birkin για πιο προσωπικούς λόγους – ακόμα και όταν η τσάντα εξελίχθηκε σε ένα ακριβό σύμβολο κοινωνικής θέσης, η ίδια η Birkin δεν είδε ποτέ κέρδος από το κύρος που συνδεόταν με αυτήν, ούτε ήταν ιδιαίτερα προσκολλημένη σε αυτή.

Αντίθετα, το ντοκιμαντέρ χρησίμευσε ως η επανεισαγωγή της Birkin στο κοινό ως μιας πολύπλοκης ενήλικης, μιας που είχε επιτέλους ξεπεράσει τα χρόνια που πέρασε στο προσκήνιο του πολιτισμού ως η απόλυτη «γυναίκα-παιδί» της δεκαετίας του ’60 και του ’70, όπως γράφει η συγγραφέας Marisa Meltzer στη νέα βιογραφία, “It Girl: The Life and Legacy of Jane Birkin”.

«Αυτό ήταν ένα μεγάλο σημείο καμπής, όταν η ζωή της άλλαξε πραγματικά», λέει η Marisa για το ντοκιμαντέρ Jane B par Agnès V. «Η Varda ήταν ίσως τουλάχιστον μια δεκαετία μεγαλύτερη από την Birkin και σκέφτηκε, «Α, 40; Κανένα πρόβλημα. Θα λατρέψεις τα 40». Η ταινία, γράφει η Meltzer, «είναι μια εξερεύνηση του γυναικείου βλέμματος, στο οποίο η Birkin δεν είχε ποτέ βάλει τον εαυτό της και αυτό ήταν ίσως, κάτι που μπορεί να απέφευγε μέχρι εκείνο το σημείο».

Μια συναυλία, ένα τραγούδι, μία ταινία

Την ίδια περίπου εποχή, η Vardas βιντεοσκόπησε τη σόλο συναυλία της Birkin στο Bataclan στο Παρίσι, η οποία σηματοδότησε την πρώτη φορά που τραγούδησε ζωντανά, αντί να τραγουδήσει με lip-sync τις ποπ επιτυχίες που είχε γράψει για εκείνη ο πρώην της, Serge Gainsbourg. Για τη μεγάλη βραδιά, η Birkin απέφυγε το χαρακτηριστικό γαλλικό, αυθόρμητο look της, κούρεψε αυθόρμητα τα μαλλιά της σε pixie κούρεμα και έβαλε ελάχιστο μακιγιάζ, μία πινελιά κόκκινου κραγιόν ως «μια πράξη εγκατάλειψης της κοριτσίστικης της ηλικίας», γράφει η Meltzer. «Κάνοντας αυτό, έδειχνε επίσης λιγότερο κλασικά όμορφη».

Για το ντύσιμό της, έβαλε ένα oversized ανδρικό πουκάμισο σε ασορτί λευκό παντελόνι, συνοδευόμενο από μια λεπτή κόκκινη ζώνη και αθλητικά παπούτσια. «Ήταν ένα κάπως παράξενο ντύσιμο για κάποια που εμφανιζόταν συστηματικά σε διάφορα μέρη με Paco Rabanne και ήταν φίλη με τον YSL», προσθέτει η Meltzer. «Ήταν μια άλλη μεγάλη στιγμή του “Δεν είμαι η Jane που νομίζεις ότι ξέρεις”».

Η Jane και ο έρωτας

«Δεν επρόκειτο να κουνήσω τα μαλλιά μου όπως ήθελε ο Σερζ ή να γλείψω τα χείλη μου, κάτι που πίστευε ότι έπρεπε να κάνω», είπε η Birkin για την παράσταση το 2016. «Επειδή αυτό ήταν το άτομο που γνώριζε από πριν. H τέλεια Λολίτα και δεν ήθελα να το κάνω πια αυτό». Στιγμές σαν κι αυτές αποτυπώνουν το πνεύμα του Birkin for It Girl, το οποίο καταγράφει το ταξίδι της από μια άκομψη νεαρή γυναίκα που μεγάλωνε στο Λονδίνο στο να γίνει μια από τις αγαπημένες του Παρισιού. Για να γράψει το βιβλίο, η Meltzer βυθίστηκε στη ζωή της Birkin, στην παλιά της γειτονιά στο 16ο διαμέρισμα του Παρισιού και μελετώντας ημερολόγια, φωτογραφίες και αρχεία μόδας. Το αποτέλεσμα είναι μια βιογραφία που αποτυπώνει την ωμότητα της ζωής της Birkin και τις αντιφάσεις μιας γυναίκας που επινοούσε πράγματα στην πορεία.

Η τραγουδίστρια ήταν ένα πραγματικό fashion icon που αναφέρεται τακτικά στα moodboards σχεδιαστών, η Birkin είχε μια λιγότερο γνωστή αλλά εξαιρετικά παραγωγική καριέρα στον κινηματογράφο, παίζοντας σε τουλάχιστον 19 ταινίες, εκτός από την επιτυχία της ως τραγουδίστρια. Υπήρξε επίσης μητέρα τριών κοριτσιών, της Kate, της Charlotte και της Lou, στα 20, 23 και 36 της χρόνια. Η συγγραφέας μέσα από το βιβλίο εξερευνά τις σχέσεις της Birkin με τους ασταθείς άνδρες με τους οποίους συνδέθηκε στενότερα – τον Gainsbourg και τον σκηνοθέτη Jacques Doillon – και τις επανειλημμένες προσπάθειές της να απελευθερωθεί από τους περιορισμούς των κτητικών σχέσεων αυτών με το να γίνει η μούσα του εαυτού της, μέχρι τον θάνατό της σε ηλικία 76 ετών το 2023.

Από σύμβολο του sex σε μία άλλη ζωή

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο είναι ο τρόπος με τον οποίο η Birkin διαχειρίστηκε τη μετάβασή της από σύμβολο του σεξ και έμβλημα της νεανικής κουλτούρας των Baby Boomers στο διαχρονικό είδωλο του στυλ που παρέμεινε σε όλη της τη ζωή: περπατώντας στην πασαρέλα για τον Martin Margiela για τον Hermès στα 50 της, δημιουργώντας ένα άρωμα για τον Miller Harris στα 60 της, σχεδιάζοντας μια συλλογή capsule για την APC στα 70 της.

Αρχικά, έκανε το όνομά της να απορρίπτει το άκαμπτο στυλ της γενιάς των γονιών της, ανταλλάσσοντας τακούνια, τα σουτιέν τύπου bullet, τους κορσέδες και τα κρινολίνα με μίνι φούστες, μπότες και σλιπ που φοριόντουσαν ως φορέματα. Αλλά καθώς μεγάλωνε, η Birkin συνέχισε να επαναπροσδιορίζει τα όρια του φύλου και του στυλ.

«Γύρω στα μέσα της δεκαετίας των τριάντα και στα σαράντα της, είχε πάντα ένα καθημερινό casual στυλ, αλλά ήταν ακόμα αρκετά σέξι», λέει η Meltzer. «Πολλά στενά τζιν, πολύ κοντά σορτς και Mary Jane». Αυτό άρχισε να αλλάζει, καθώς η Birkin «σταμάτησε να νιώθει ο εαυτός της με φόρεμα». «Αυτό που μου αρέσει είναι ότι δεν έλεγε, “Δεν με νοιάζει η μόδα”. Απλώς φορούσε τα ειδικά σχεδιασμένα κοστούμια YSL με μια μεταξωτή μπλούζα με ανοιχτό λαιμό από κάτω». Μεγάλο μέρος του τρόπου που ντυνόταν η Birkin τη δεκαετία του ’90 και του 2000 – Levi’s και μεγάλα κασμιρένια πουλόβερ, για παράδειγμα – φαίνεται πολύ επίκαιρος τώρα.

Ακόμα η Birkin ακολούθησε μια παρόμοια διακριτική προσέγγιση στην ομορφιά, ευνοούμενη με την έννοια της χαριτωμένης γήρανσης . η τραγουδίστρια μπορεί να έκανε «λίγο Botox» για τις ρυτίδες του μετώπου της, απέφυγε περαιτέρω αισθητικές επεμβάσεις, αν και μερικές φορές αναρωτιόταν αν έπρεπε να κάνει περισσότερες. «Είχε τις διασυνδέσεις και τα μέσα για να κάνει ένα καλό λίφτινγκ προσώπου ή ματιών, και είμαι σίγουρη ότι πολλοί από τη γενιά της το έκαναν», λέει η συγγραφέας, εκείνη όμως «Επέλεξε να μην το κάνει».

Στην τελευταία της δεκαετία…

Όταν ήταν στα μέσα της δεκαετίας των 70, η μεσαία κόρη της Birkin, η Charlotte Gainsbourg, τη ρώτησε πότε θα σταματούσε να ενδιαφέρεται για την εμφάνισή της. Η Birkin απάντησε ότι «πίστευε ότι η ίδια είχε ήδη φτάσει σε αυτό το σημείο», γράφει η Meltzer. «Ήθελε να αφαιρέσει τους καθρέφτες από το σπίτι της, να σταματήσει να σκέφτεται πώς έμοιαζε και να κάνει άλλα πράγματα. Να είναι στον κόσμο, χωρίς περιορισμούς από τις προσδοκίες των άλλων».

«Μακάρι να είχαμε περισσότερες γυναίκες σαν κι αυτήν, που να μιλάνε για τη γήρανση με έναν πραγματικά ειλικρινή τρόπο», προσθέτει η Meltzer. «Οι άνθρωποι σίγουρα έχουν το δικαίωμα να κάνουν ένα βαθύ λίφτινγκ προσώπου, αλλά θέλω επίσης να δω στον κινηματογράφο και στο κοινό άτομα που δεν το έχουν κάνει. Πραγματικά, πιστεύω ότι ήταν ένα εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς να παραμένεις ζωντανός και επίκαιρος και επίσης να μην βάζεις νυστέρι στο πρόσωπό σου».

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.