Η Ιρλανδία ήταν πάντα μια χώρα που καθόριζε τη λογοτεχνία περισσότερο απ’ όσο θα τολμούσε να παραδεχτεί. Μια μικρή γωνιά του ευρωπαϊκού χάρτη, γεμάτη υγρασία, ομίχλη και ιστορίες που μοιάζουν να βυθίζονται στο χώμα μαζί με τις ρίζες των παλιών δέντρων. Η λογοτεχνική της παραγωγή μετά το 2020 δείχνει να συνεχίζει να δημιουργεί μια γενιά συγγραφέων που γράφουν με ασυγκράτητη διαύγεια, στοχασμό και συναισθηματική ακρίβεια. Είναι σαν η Ιρλανδία να προσφέρει στους δημιουργούς της μια παράξενη ευλογία: την ικανότητα να μετατρέπουν την καθημερινότητα σε σιωπηλή αποκάλυψη. 

Τα πέντε βιβλία που ακολουθούν δεν αποτελούν απλώς προτάσεις ανάγνωσης. Μιλούν για μοναξιά, μνήμη, απώλεια, έρωτα, πολιτική, οικογένεια και τα ανομολόγητα βάρη που κουβαλά κάθε άνθρωπος. Είναι έργα που σε κρατούν, σου ζητούν να καθίσεις λίγο παραπάνω, να γευτείς τη λεπτότητα του λόγου τους και να αφήσεις τις λέξεις να βρουν χώρο μέσα σου. 

1. Claire Keegan – Small Things Like These (2021), στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο
Η Claire Keegan είναι μια συγγραφέας που γράφει σαν να κόβει με λεπτή λεπίδα. Σε κάθε πρόταση υπάρχει πειθαρχία, σιωπή και ένα υπόστρωμα βαθιάς ανθρωπιάς. Στο Small Things Like These που έγινε παγκόσμιο φαινόμενο, παρακολουθούμε τον Bill Furlong σε μια μικρή ιρλανδική πόλη τη δεκαετία του ’80. Είναι Χριστούγεννα, αλλά η ζεστασιά της εποχής δεν φτάνει παντού. Η Ιρλανδία του βιβλίου είναι βαθιά θρησκευόμενη και βαθιά σκοτεινή. Μέσα από μια φαινομενικά απλή αφήγηση η Keegan χτίζει έναν σπαρακτικό στοχασμό πάνω στην ευθύνη, το θάρρος και το κόστος της καλοσύνης. Μια υπενθύμιση ότι οι μικρές πράξεις αντίστασης μπορεί να αλλάξουν έναν ολόκληρο κόσμο. 

2. Sally Rooney – Beautiful World, Where Are You (2021), στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Η Sally Rooney έχει ήδη χαρακτηριστεί ως η “πρέσβειρα” της σύγχρονης ιρλανδικής λογοτεχνίας και ίσως της πρώτης πραγματικά ψηφιακής λογοτεχνικής γενιάς. Στο Beautiful World, Where Are You η Rooney εξερευνά την εύθραυστη ισορροπία μεταξύ προσωπικών σχέσεων και πολιτικής συνείδησης. Ο έρωτας και η φιλία συνδυάζονται με υπαρξιακές ανησυχίες για τον κόσμο που καταρρέει γύρω μας. Οι χαρακτήρες της μιλούν για τα μεγάλα ζητήματα (ανισότητα, περιβάλλον, πολιτική) την ίδια στιγμή που προσπαθούν να επιδιορθώσουν το πιο ανθρώπινο: την ανάγκη να αγαπήσεις και να αγαπηθείς. Η Rooney αποτυπώνει το χάος της νεότητας με μια ακρίβεια που μοιάζει επικίνδυνα αληθινή. 

3. Colm Tóibín – The Magician (2021)
Ο Colm Tóibín γράφει σαν να περπατά μέσα σε σπίτια που ανήκουν στα όνειρα και στη μνήμη. Στο The Magician αντλώντας από τη ζωή του Τόμας Μαν, δημιουργεί μια λεπτοδουλεμένη βιογραφική μυθοπλασία. Πρόκειται για εμβάθυνση στον εσωτερικό κόσμο ενός συγγραφέα που παλεύει ανάμεσα στην ιδιωτική επιθυμία και τη δημόσια εικόνα. Ο Τóιμπιν δε γράφει με ευκολία, γράφει με ακρίβεια και ψυχολογικό βάθος, συνθέτοντας ένα βιβλίο που μοιάζει να φωτίζει τη δημιουργική διαδικασία, την επιθυμία, τον φόβο και την απόσταση που χωρίζει έναν δημιουργό από το έργο του. Είναι ένα μυθιστόρημα που επιβεβαιώνει πως η λογοτεχνία μπορεί ακόμη να είναι μεγαλειώδης. 

4. Paul Lynch – Prophet Song (2023), κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg
Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι το Prophet Song είναι από τα πιο συγκλονιστικά βιβλία της δεκαετίας. Με αυτό το έργο ο Paul Lynch κέρδισε το Booker Prize του 2023 και έδωσε στην Ιρλανδία μια από τις πιο ανατριχιαστικές, σκοτεινές και ανθρώπινες ιστορίες των τελευταίων ετών. Η Ιρλανδία του Lynch μετατρέπεται σε ένα αυταρχικό κράτος, μια δυστοπία που μοιάζει πολύ κοντά στη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα. Μέσα από την ιστορία της Eilish, μιας μητέρας που προσπαθεί να προστατεύσει την οικογένειά της το βιβλίο μεταμορφώνεται σε έναν θρήνο για την κατάρρευση της δημοκρατίας και ταυτόχρονα σε μια ποιητική μαρτυρία για την αντοχή του ανθρώπου.  

5. Kevin Barry – That Old Country Music (2020)
Ο Kevin Barry έχει την ικανότητα να βλέπει την Ιρλανδία όχι σαν τόπο, αλλά σαν ψυχική κατάσταση. Στη συλλογή διηγημάτων That Old Country Music αποτυπώνει τη δυτική Ιρλανδία με τέτοια ζωντάνια που σχεδόν μπορείς να μυρίσεις τη βροχή και τη γη. Οι χαρακτήρες του Barry είναι άνθρωποι που προσπαθούν να διαφύγουν από τις ζωές τους, να γλιτώσουν από την απομόνωση, να επουλώσουν παλιές πληγές. Είναι ιστορίες που κινούνται ανάμεσα στο παράξενο και το οικείο, στο δραματικό και το τρυφερό. Ο Barry έχει μια σχεδόν μουσική αίσθηση της πρόζας, σαν κάθε φράση να είναι μια νότα που συνθέτει το άτυπο soundtrack μιας χώρας που κατοικείται εξίσου από μύθους και πραγματικότητα. 

Η ιρλανδική λογοτεχνία μετά το 2020 υπενθυμίζει ότι η αφήγηση εξακολουθεί να έχει βαρύτητα. Σε μια εποχή όπου οι εικόνες κυριαρχούν και οι λέξεις κινδυνεύουν να γίνουν επιφανειακές, οι Ιρλανδοί συγγραφείς εξακολουθούν να γράφουν με τον παλμό της καρδιάς και την αποφασιστικότητα ανθρώπων που ξέρουν ότι η ιστορία, όσο μικρή ή μεγάλη κι αν είναι έχει τη δύναμη να σε αλλάξει. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.