“I have had enough.I gasp for breath”, έτσι ξεκινάει το ποίημα Sheltered Garden της H.D., που ενέπνευσε ως προς την ονομασία αλλά και τη φιλοσοφία το πρωτότυπο, υβριδικό εικαστικό πρόγραμμα “Sheltered Gardens” που φιλοξενείται ως τις 9 Οκτωβρίου στον μεγαλύτερο βοτανικό κήπο της ανατολικής Μεσογείου και ως τις 30 Νοεμβρίου στον ψηφιακό κόσμο.

Κατ’ αρχάς ο Βοτανικός Κήπος Ι. & Α.Ν. Διομήδους πρόκειται περί πραγματικής αποκάλυψης. Στα 2.000 στρέμματά του μπορείτε να περπατήσετε ανάμεσα σε φυτά από όλο τον κόσμο και να δείτε μεταξύ άλλων, δύο ελιές ηλικίας 1.100 και 900 ετών αντίστοιχα.

Μέσα σε αυτό το καταπράσινο τοπίο βρίσκονται οι εικαστικές εγκαταστάσεις του Sheltered Gardens, εναρμονισμένες με τον περιβάλλοντα χώρο. Άλλωστε αυτός ήταν ένας κι από τους στόχους του προγράμματος όπως εξηγεί ο Βασίλης Νούλας, του διδύμου VASKOS (ο έτερος είναι ο Κώστας Τζημούλης) που παρουσίασε την περφόρμανς με τίτλο “Μια εκδρομή στην εξοχή” και τονίζει «Η αρχική μας ιδέα για την προσέγγιση ήταν να ανοίξουν οι περφόρμανς προς διάφορους χώρους δηλαδή να έχουμε ανθρώπους απ’ τα εικαστικά, την μουσική, την ποίηση, τον χορό. Όλα αυτά θέλουμε να συμβούν σε μια συνομιλία με τον κήπο που μας φιλοξενεί, προσπαθώντας να σεβαστούμε τις ισορροπίες του κήπου, την πανίδα και τη χλωρίδα του και αποφεύγοντας έντονες παρεμβάσεις. Κάποιες απ’ τις περφόρμανς έχουν περιπατητικό χαρακτήρα και έτσι συμβάλλουν στην ανακάλυψη του κήπου».

Η Κίκα Κυριακάκου, επιμελήτρια της έκθεσης και των παράλληλων δράσεων περφόρμανς, πιάνει το νήμα απ’ την αρχή «Πρόκειται για μια έκθεση που γεννήθηκε μέσα στην πανδημία και την καραντίνα. Εγώ προσωπικά βρέθηκα στον κήπο Διομήδους προς το τέλος της δεύτερης καραντίνας και τα συναισθήματα που μου γέννησε ήταν πολύ έντονα. Μίλησα άμεσα με τους ανθρώπους του κήπου και έδειξαν αμέσως ενδιαφέρον γιατί δεν είχε γίνει κάποιο άλλο πολιτιστικό δρώμενο στον παρελθόν, τουλάχιστον όχι στα πεδία που εμείς ερευνούμε. Αρχικά ξεκίνησε σε μια ψηφιακή συνθήκη με την οποία όλη λόγω της πανδημίας ήμασταν πιο εξοικειωμένοι αλλά ήταν επιθυμία μας να αποκτήσει η έκθεση φυσική υπόσταση, να παρουσιαστούν τα έργα στον κήπο και να πλαισιωθούν από μια σειρά περφόρμανς».

Το πρόγραμμα έχει την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού. Ο υφυπουργός Σύγχρονου Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης εξηγεί το γιατί «Τρεις είναι οι βασικοί λόγοι που το υπουργείο Πολιτισμού στηρίζει την έκθεση: Ο πρώτος είναι ότι πλέον δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση σε έργα που παρουσιάζονται σε ανοιχτούς, δημόσιους χώρους και το Sheltered Gardens είναι μια έκθεση με αυτόν ακριβώς τον χαρακτήρα. Ο δεύτερος είναι ότι η έκθεση εναρμονίζεται με έναν απ’ τους βασικούς μας στόχους που είναι η στήριξη και η ανάδειξη της διαφορετικότητας στην Τέχνη καθώς και η προβολή όλου αυτού το πεδίου. Ο τρίτος είναι πως επειδή βρίσκεται σε έναν κήπο εντάσσεται εκ των πραγμάτων στη σφαίρα της ευρύτερης συζήτησης περί περιβάλλοντος και κλίματος και είναι σημαντικό πώς μέσα από την περιπατητική έκθεση και τις περφόρμανς δίνει και αυτές τις διαστάσεις».

Ένας περίπατος στον κήπο ανάμεσα στα έργα των 35 συμμετεχόντων καλλιτεχνών, που πιο συγκεκριμένα είναι οι Μαργαρίτα Αθανασίου, Μαρία Βαρελά, Μαρίνα Βελησιώτη, Michel Delsol, Kathleen Hanna & the Julie Ruin, Evan Ifekoya, Ειρήνη Καραγιαννοπούλου, Λητώ Κάττου, Chris Kraus, Linder, Polonca Lovšin, Ελένη Μπαγάκη, Campus Novel, Selina Nwulu, Λήδα Παπακωνσταντίνου, Εύα Παπαμαργαρίτη, Gloria Steinem, Εύα Στεφανή, Vaskos, Sasha Velour, Αφροδίτη Ψαρρά, επιβεβαιώνει τα λεγόμενα του Αθανάσιου Πολυχρονόπουλου, ιδρυτή του πολιτιστικού οργανισμού Polygreen Culture & Art Initiative που διοργανώνει την έκθεση σε συνεργασία με τον Βοτανικό Κήπο Ι. & Α.Ν. Διομήδους «Το Sheltered Gardens είναι η φωνή της φύσης μέσα απ’ τα έργα των 35 καλλιτεχνών, είναι όσα θα έλεγε η Φύση αν είχε στόμα. Η δουλειά μας είναι η προστασία του περιβάλλοντος και θεωρούμε ότι το μήνυμα περνάει καλύτερα όταν συνδυάζεται με τη σύγχρονη Τέχνη, στην οποία πιστεύουμε πάρα πολύ και να τη στηρίζουμε σε όλους τους καιρούς».

Η εικαστικός Λήδα Παπακωνσταντίνου, και μια απ’ τις πρωτοπόρους καλλιτέχνιδες της περφόρμανς στη χώρα μας περιγράφει με λιτό τρόπο πώς γεννήθηκε μέσα της η ιδέα για το έργο που παρουσιάζει στην έκθεση αλλά και για την περφόρμανς της που έλαβε χώρα στον κήπο και στέλνει ένα συγκινητικό μήνυμα απλότητας και συμπύκνωσης, απαραίτητο για την εποχή που ζούμε: «Ένας μέρος της περφόρμανς έχει να κάνει με την ισορροπία και την παρατήρηση. Η παρατήρηση ήταν κάτι που έκανα τα τελευταία δύο χρόνια και είναι κάτι που μοιραζόμαστε όλοι μας, όπως μοιραζόμαστε έναν κήπο που αποτελεί τόπο συνάντησης. Αυτό που μοιράζομαι μαζί σας, και μέσω του βίντεο αλλά και της περφόρμανς, είναι βασισμένο σε παρατηρήσεις γεγονότων μέσα στα οποία ζω κι αυτό δεν αφορά εμένα μόνο, αφορά όλους. Η περφόρμανς έχει να κάνει με την παρατήρηση πλοίων που μεταφέρουν εμπορεύματα. Είναι γνωστό ότι κατά τη διάρκεια του covid τα πλοία αυτά έμειναν έξω απ’ τα λιμάνια, ανοιχτά του πελάγους. Γιατί ασχολήθηκα μ’αυτά; Κατ’ αρχάς επειδή τα βλέπω, ζω σε ένα νησί, στις Σπέτσες. Ο άλλος λόγος είναι ότι η μεταφορά εμπορευμάτων και το ίδιο το όχημα που τα μεταφέρει είναι σε εμένα κάτι οικείο, μόνο που μέχρι τότε το έβλεπα με μια απόσταση ενώ αντίθετα τα εμπορεύματα, που όλοι καταναλώνουμε δεν τα είδα από καμία απόσταση. Είμαι απόλυτα συνειδητοποιημένη μη-καταναλώτρια. Καταναλώνω ό,τι έχει ήδη καταναλωθεί από άλλους, κάνω ανακύκλωση δηλαδή, ακόμη και στα ρούχα μου. Αυτό σημαίνει παράλληλα ότι παρατηρώ τα ρούχα στους ανθρώπους. Αυτό που συγκίνησε στην πρόταση είναι ότι είμαστε πολλοί άνθρωποι μαζί, είναι συνάδελφοι που τους ξέρω, είναι συνάδελφοι που δεν τους ξέρω. Τον χώρο τον γνώριζα περιγραφικά απ’ τα εγγόνια μου αλλά τόσα χρόνια δεν τον ήξερα γιατί δεν είχα ασχοληθεί, δεν τον είχα παρατηρήσει, δηλαδή με κάποιον τρόπο δεν είχε φτάσει η πληροφορία σε εμένα. Είναι πολύ ωραίο που είχε κόσμο χθες, σήμερα. Εύχομαι να έχουμε όλοι την υγειά μας και εύχομαι να αγαπάτε όλοι τη δουλειά που κάνετε. Επίσης εύχομαι αυτό που κάνουμε να είναι αποτελεσματικό γιατί πρέπει να είναι αποτελεσματικό, πρέπει να μείνει ζωντανός αυτός ο κήπος. Πρέπει να φροντίσουμε αυτόν τον κήπο όπως ακριβώς μας φροντίζει».